Ministry of education of azerbaijan republic sumgayit state university

Magistrantların XXI Respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2021-ci il 
397 
dekodlaşdırılmasında Nehrəm sahəsinin doqquz quyusunda halopelitlərin aşağıdakı dərinlik intervalları ilə 
əhatə edən mikroskopik, kimyəvi, spektral, rentgen difraktometrik, elektron-mikroskopik tədqiqatlarından 
istifadə edilmişdir: 630-637, 637- 644, 642-646, 734-741, 755-760, 816-824, 850-857 m. Əlavə məlumat 
üçün halopelitlərin kimyəvi tərkibi Zalmanzon üsulu ilə xüsusi olaraq onların içindəki üzvi maddələrin 
tərkibi də öyrənilmişdir. Nehrəm daşduz yatağındakı duzluluq və kimyəvi tərkibi aşağıdakı cədvəldə 
göstərilmişdir. 
Nümunə 
nömrələri 
Tərkibi, kütlə, %-lə 
Duzluluq tərkibi
Kimyəvi tərkibi
Са/Mg
NaCl
CaSO
4
MgCl
2
CaCl
2 
Ca
2+
Mg
2+
SO
4
2+
2
90.24
2.01
0.04
0.001
0.85
0.003
1.75
283.3
5
90.80
2.34
0.06
0.002
0.87
0.004
2.01
217.5
6
92.3
2.15
0.01
0.001
0.71 0.0001
1.95
710
8
91.4
2.08
0.03
0.0015
0.81 0.0025
1.8
324
9
95.79
2.25
0.04
0.0011
0.75
0.003
2.01
250
10
90.80
2.08
0.02
0.001
0.81
0.001
1.8
810
12
94.35
2.15
0.03
0.002
0.78
0.002
1.95
390
13
91.23
2.16
0.04
0.0013
0.78
0.003
1.96
260
14
92.75
2.3
0.01
0.001
0.86
0.001
2.02
860
15
95.1
2.28
0.05
0.003
0.85
0.004
2.01
212.5
20
93.26
2.15
0.02
0.002
0.73
0.001
1.95
730
Yatağ üzrə 
ortalama 
qiymət 
92.5 
2.23 
0.03 
0.0015 
0.8 
0.002 
1.93 
420.2 
Nehrəm daşduz yatağının hallopelitlərin hərtərəfli araşdırılması üçün Nehrəm platosunun cənub-qərb 
yamacından keçən alt Sarmat çöküntülərindən nümunələr götürülmüşdür. Hallopelitlərin üç tərkib hissəsi 
tədqiq edilmişdir: kimyəvi (karbonatlar, sulfatlar və halitlər), gil və detrital minerallar. Mikroskopik və 
rentgen difraktometrik tədqiqatlar nəticəsində, şübhəsiz ki, halopelitlərin tərkibində həll olunmayan qalıqda 
dominant olan polimorfik anhidrit olduğu söylənə bilər. 
Bəzi nümunələrdə anhidrit 3-4 mm enində büzməli lent şəklində duzu kəsir, bu da sürüşmənin 
olduğunu və ya su mühitinin hərəkətini göstərir. Daşduzun bəzi sahələrində pelitomorfik kalsium sulfat 
yenidən kristallaşmadan təsirlənmir, digərlərində isə yığılmalarının periferiyası boyunca yenidən 
kristallaşdırılır; bəzi yığılma sahələrində kalsium sulfat tamamilə yenidən kristallaşdırılır. Anhidritlə yanaşı, 
hallopelit maddənin tərkibində əhəmiyyətli miqdarda karbonat minerallarına rast gəlinir. Mikroskop altında 
hallopelit kütləsindəki karbonatlar zəif bir şəkildə fərqlənir; bununla birlikdə kollektiv kristallaşma 
nəticəsində, halitdə hallopelit sahələrinin təmaslarında 0,001 mm-dən 0,1 mm-ə qədər olan rombik 
formasiyalar şəklində tapılmışdır. Halopelitlərin ümumi karbonat miqdarı olduqca yüksəkdir və 16 ilə 27 % 
arasında dəyişir, karbonatların 98% -i kalsitlə təmsil olunur.