Ministry of education of azerbaijan republic sumgayit state university

Magistrantların XXI Respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2021-ci il 
424 
DAĞKƏSƏMƏN QIZIL-POLİMETAL YATAĞININ QIZIL MİNERALİZASİYASI ÜÇÜN 
LOKALİZASİYA ŞƏRTLƏRİNİN XÜSUSİYYƏTLƏRİ 
Əsgərova Z. 
Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti 
E-mail:
 
[e-mail] 
Dağkəsəmən yatağı Kiçik Qafqazın Lok-Qarabağ zonasının şərq hissəsində üst-üstə düşən bir çuxurda 
yerləşir. Yatağın geoloji quruluşuna nisbətən gec andezit-dasit, bazalt və miyopliosen trachirhyolitlərinin 
cismləri tərəfindən parçalanmış albitofir subvolkanik cisimləri olan Üst təbaşir vulkanik-çökmə və effuziv-
piroklastik süxurların kompleks kompleksi daxildir.
Struktur olaraq, yataq, şimal-şərqə vuran Dağkesaman antiklinallarına bitişikdir. Ən böyük qüsur 
Ağdam-Rivazlı qüsurudur. Adı çəkilən qüsurla yanaşı, sahə daxilində müxtəlif istiqamətlərə uzanan, 
çatışmazlıqlar ilə təmsil olunan daha aşağı səviyyə qüsurlar şəbəkəsi də pozulur. 
Cövhərli strukturlar qüsurları müşaiyət edən qalın sarsıdıcı və qırılma zonalarıdır. Arızalar kvars, 
kvars-karbonat, damar və damar-stok bölgələri ilə əlaqələndirilir. 
Morfoloji baxımdan Dağkəsəmən yatağının filiz gövdələri, əhəmiyyətli dərəcədə sulfid minerallaşması 
və artan qızıl tərkibi ilə xarakterizə olunan, geniş hidro-termal olaraq dəyişdirilmiş süxur zonaları olan damar 
və damarda yayılmış növlərdir.
Əsas filiz əmələ gətirən minerallar pirit, xalkopirit, sfalerit, qalena, hematitdir. Kiçik minerallar 
maqnetit, siderit, bornit, rutitdir. 
Damar minerallarından - kvars, az miqdarda barit və əqiq. Hipergen minerallarına tez-tez rast gəlinir: 
goethite, hydrogoethite, covellite, malachite and azurite. 
Təsvir edilən yataq aşağıdakı minerallaşma mərhələlərinə malikdir: kvars-pirit, qızıl ilə kvars-qalena-
sfalerit, kvars-xalkosit-hematit və son kvars-karbonat. Alınan nəticələr göstərdi ki, filizlərin hər növündə 
(assosiasiya) qızılın paylanması fərqlidir. 
Beləliklə, kvars-pirit filiz növlərində qızıl miqdarı azdır 0,1 - 8,5 q / t, orta hesabla 2,3 q / t. Qızılın 
yüksək konsentrasiyası 2.0 - 36 g / t, orta dərəcəsi 9.6 q / t. 
Həm də qızılın lokalizasiyası intensiv silislənmiş, kaolləşdirilmiş və piritləşdirilmiş süxurlarda (2 və 4-
cü zonalarda) qeyd olunur. 
Qızıl zonalar 2-də qeyri-bərabər paylanır. Qızıl sortu orta hesabla 3,1 q / t ilə 01 ilə 18,6 q / t arasında 
dəyişir. 
Vurğulanmalıdır ki, adları çəkilən qayalar arasında çoxsaylı qızıl daşıyan kvars damarları və damarları 
qeyd olunur və bəzi yerlərdə mikroskopik olaraq görünən qızıllar müşahidə olunur. 
4-cü zonada qızılın konsentrasiyası 2-ci zonaya nisbətən daha yüksəkdir. Göründüyü kimi, bu bölgə 
içərisində qızıl ehtiva edən qalena-sfalerit-xolkopirit linzalarının olmasıdır. 4-cü zonada qızıl tərkibinin 
yenidən paylanması 3.2 - 18.4 q / t, ortalama 5.3 q / t-dir. 
Bu yatağın hüdudları daxilində, 2 və 4 zonalarında, orta qızıl miqdarı 13,2 q / t olduğu oksidləşmə 
zonaları geniş inkişaf etmişdir.