Miras başliq header miras

62 MİRAS   SENTYABR   SEPTEMBER

ARAŞDIRMA   RESEARCH

Center and apartment building of 20 flat was used in the “Sha-

fa” Tourism Base. Most of these buildings were constructions of 

historical importance. There is no doubt that, the fact of antiq-

uity should be taken into consideration while evaluating their 

costs. In addition at that time some residents of Shusha city as 

well as the residents of Turshsu and Khalfali were engaged in 

house tourism. According to the approximate evaluation made 

by contributors of the Foundation, more than 2 thousand fami-

lies in the region used to rent their flats. It should be noted that, 

this kind of service being formed in this field was on rise. Besides, 

one should not forget that, the development of tourism industry 

also had a positive impact, on the profit of the entertainment 

center in the region. Some cinemas, museums, picture galleries, 

clubs and entertainment centers could make additional profit 

by offering tourists paid services. Thus, what is the amount of 

damage caused to the tourism potential of Shusha as a result 

of occupation? The calculation made directly by experts reveals 

that, Shusha Sanatorium Resort Center has suffered losses in 

the amount of 275 million manat, “Shafa” torism base 8 mil-

lion manat, pupil camps 20 million manat, children treatment 

sanatoriums 12 million manat, “Zamanpaya” tourism base 1.5 

million manat, public catering sector 12 million manat, house 

tourism 100 million manat, incompleted sanatorium for 200 

people 10 million manat, cultural centers 27.5 million manat. 

The annual average profit of these centers is 68.720.500 manat, 

over 20 years it is 1.374.410.000 manat, the damage in the 

amount of 476 million manat caused to the above mentioned 

objects, in total it accounts for 1.850.410.000. All these figures 

have  been  estimated  with  the  assistance  both  by  economists, 

project makers and directors of the objects. In any case, these 

figures can be accepted as an average estimation. However, it is 

necessary to make them more accurate.

     As we indicated the tourism potential of Aghdam was much 

younger. Thus, in the 80s sanatorium for a 100 people was built 

on Abdal- Gulabli and it was presented to the use of people in 

the  February  1983.  Earlier,  14  cottages  and  4  Kirghiz  tents 

had been constructed in this area. The sanatorium supposed to 

function all the year also had a treatment facility. The establish-

ment of a subsidiary sector inside the sanatorium, on the one 

hand created the condition for providing clients with high qual-

ity foods and for making additional profit. Taking tourists for a 

walk with the 5 Garabagh horses presented to the sanatorium, 

is one of the remarkable facts. It should be noted that, horse rid-

ing for tourists was arranged in Shahbulag tourism base. Shah-

bulag tourism base constructed for 40 tourists had been in use 

since 1988. The Draft Estimate of the second main facility of 

məşğul  olurdu.  Bu  xidmət  sahəsi  də  inkişaf  yolundaydı.  Bun-

dan  başqa,    turizm  sahəsində  inkişafın  rayon  mədəniyyət 

müəssisələrinin    gəlirlərinə  müsbət  təsir  göstərdiyini  də  yad-

dan çıxarmaq olmaz. Kinoteatrlar, muzeylər, rəsm qalereyaları, 

klublar, mədəniyyət evləri turistlərə pullu xidmət göstərməklə  

büdcələrinə əlavə vəsait cəlb edə bilirdilər. 

Şuşa  rayonunun  turizm  potensialının  inkişafına  o  zamankı 

respublika  rəhbərliyinin    “Şuşanın  kurort-sanatoriya  sistemi-

nin  əsaslı  inkişafına”  həsr  olunmuş  qərarı  da  müsbət  təsir 

göstərmişdi.

Beləliklə,  işğal nəticəsində Şuşanın turizm potensialına  dəymiş 

ziyanın həcmi nə qədər ola bilər?

Bilavasitə  mütəxəsislərin  iştirakı  ilə  aparılan  hesablamalar 

göstərir ki, 

  Şuşa Sanatoriya Kurort  Birliyi üzrə: 275 milyon manat

  Şəfa turist bazası üzrə:  8 milyon manat 

  Məktəbli düşərgələri üzrə: 20 milyon manat 

  Uşaq müalicə sanatoriyası üzrə: 12 milyon manat

  Zamanpəyə turist bazası üzrə: 1.5 milyon manat

  İctimai  iaşə sektoru üzrə: 12 milyon manat

  Ev turizmi üzrə:  100 milyon manat

  Tikintisi yarımçıq qalmış 200 nəfərlik sanatoriya üzrə: 10 

milyon manat

  Mədəniyyət müəsisələri üzrə: 27.5 milyon manat

  Bu müəssisələrin bir illik orta gəliri: 68.720.500 manat

  20 il ərzində: 1.374.410.000 manat

  Obyektlərə dəymiş ziyan: 476 milyon manat

Beləliklə, cəmi 20 il  üzrə: 1.850.410.000  manat

Xatırladaq  ki,  bütün  qiymətlər,  həm  iqtisadçıların,  həm 

layihələndiricilərin,  həm  də  müəssisə  rəhbərlərinin  iştirakı 

ilə  hesablanıb.  Bu  qiymətlər  istənilən  halda  orta  qiymət  kimi 

götürülə bilər. Ancaq onun üzərinə dəqiqləşdirmə aparılmasına 

söz yox ki ehtiyac var.

Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, Ağdamın turizm təsərrüfatı xeyli 

gənc idi. Belə ki, 80-ci illərdə Abdal-Gülablı kəndində 100 yer-

lik sanatoriya inşa edilərək, 1983-cü ilin fevral ayında istifadəyə 

verilmişdi. Bundan əvvəl isə,  ərazidə 14 kottec və 4 qırğız çadırı 

quraşdırılmışdı.  İlboyu  işləməsi  nəzərdə  tutulan  sanatoriyada 

müalicə  korpusu  fəaliyyət  göstərirdi.  Sanatoriyanın  nəzdində 

yardımçı  təsərrüfatın  yaradılması  həm  istirahətə  gələnlərin 

yüksək keyfiyyətli ərzaq məhsullarıyla təmin edilməsinə, həm 

də əlavə gəlir götürməyə şərait yaratmışdı. Müəssisəyə təqdim 

edilmiş 5 Qarabağ atı vasitəsi ilə turistlərın  gəzintiyə aparılması 

da maraq doğuran faktlardandır. Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, 

turistlər üçün  atla gəzinti “Şahbulaq” Turist Bazasında da təklif 

olunurdu.  40  nəfər  turist  üçün  nəzərdə  tutulmuş  “Şahbulaq” 

Turist  Bazası  1988-ci ildən istifadədə idi. 

Abdal  Gülablı  sanatoriyasının  ikinci  əsas  korpusunun  layihə-

smeta  sənədləri  1985-ci  ildə  memar  İbrahim  İbrahimov 

---