Moliyaviy tahlil
Yüklə 0,59 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
2-jadval Qurilish tashkilotlarida qo‘llaniladigan yordamchi va ishlov qaydnomalari SHakl tartib raqami SHakl nomi Qaysi schyotlarning debeti bo‘yicha 1-s Qaydnoma 5000 «Kassadagi pul mablag‘larini hisobga oluvchi schyotlar» 2-s Qaydnoma 5100 «Hisob-kitob schyotidagi pul mablag‘larini hisobga oluvchi Schyotlar» 5-s Qaydnoma Olinadigan schyotlar to‘g‘risida tahliliy ma’lumotnoma 6-s Qaydnoma Ta’minotchi va pudratchilarga to‘langan bo‘naklar (fakturasiz kelgan va yo‘ldagi materiallar) to‘g‘risida tahliliy ma’lumotnomalar 7-s Qaydnoma Byudjetga oldindan to‘lov va boshqa debitorlik qarzlar to‘g‘risida tahliliy ma’lumotnoma 28 10-s Qaydnoma Moddiy qiymatliklarning harakati (pul o‘lchovi birligida) 15-s Qaydnoma Vaqtinchalik binolar, inshoatlar va moslamalarning analitik hisobi 16-s Ishlov qaydnomasi Mahsulot (ish, xizmat)larni sotish, ular tannarxi hisob-kitobiga doir tahliliy ma’lumotnomalar RT-2 Ishlov qaydnomasi Ish haqini taqsimlanishining hisobi RT-5s Ishlov qaydnomasi Hisoblangan ish haqi va ijtimoiy sug‘urtaga ajratmalar, ularning taqsimoti to‘g‘risidagi ma’lumotlarni jamlash RT-7 Ishlov qaydnomasi Asosiy vositalar eskirishi (amortizatsiyasi)ning taqsimoti Qurilish tashkilotlari hisob siyosatining muhim tarkibiy qismi bo‘lib moliyaviy-xo‘jalik faoliyati buxgalteriya hisobini yuritish uchun tasdiqlangan ishchi schyotlar rejasi hisoblanadi. Qurilish tashkilotlari xususiyatlaridan kelib chiqqan holda ishchi schyotlar rejasida nazarda tutilishi lozim bo‘lgan ayrim schyotlar va ularning yuritilish tartibiga keyingi boblarda alohida to‘xtalamiz. Yuqorida keltirilgan tartib va qoidalar hamda fikrlarni umumlashtirib, qurilish tashkilotlarida hisob siyosatini shakllantirish bo‘yicha namuna sifatida quyida qurilish tashkilotlarida hisob siyosati to‘g‘risidagi buyruq shaklini misol qilib keltiramiz: Qurilish tashkiloti hisob siyosatining taxminiy namunasi “_____________________________” tashkilotning hisob yuritish siyosati to‘g‘risidagi 1-son BUYRUQ 20___ yil ___ dekabr Toshkent shahar SHayxontoxur tumani “20___ yil 1 yanvaridan “_______________” tashkilotida buxgalteriya hisobini yuritish qoidalari va usullarini joriy qilish” to‘g‘risida 29 O‘zbekiston Respublikasining “Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida”gi qonuni va 1-son “hisob siyosati va moliyaviy hisobot” nomli buxgalteriya hisobi milliy standartiga muvofiq Buyuraman: 1. 20____ yil 1 yanvaridan “______________” tashkilotsida mazkur buyruq ilovasiga muvofiq hisob siyosati joriy qilinsin. 2. Ushbu buyruq bilan tasdiqlangan hisob siyosatini 01.01.20.... yildan boshlab , barcha hisob davri uchun unga belgilangan tartibda zaruriy o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritilgan holda qo‘llanilsin. 3. Hisob jarayoniga aloqador barcha xodimlar mazkur hisob siyosati to‘g‘risidagi buyruq bandlari bilan tanishtirilsin. 4.Hisob siyosatini amalga oshirish, buxgalteriya hisobi hisobvaraqlarida faoliyatni ishonchli aks ettirish, byudjet va soliq hisobotlarini o‘z vaqtida, xolisona tayyorlash va foydalanuvchilarga taqdim etish bosh hisobchi zimmasiga yuklanadi. 5. Xo‘jalik va soliq hisobini tashkil etish, xujjatlarni saqlash va qonunchilikka rioya etilishi nazoratini o‘z zimmamda qoldiraman. Tashkilot rahbari (imzo) Amirov A.R. 1-son buyruqqa ilova «_____________________» TASHKILOTINING 20__ YILDAGI HISOB SIYOSATI. Umumiy qoidalar. Ushbu hisob siyosati tashkilotning ichki me’yoriy hujjati hisoblanadi va rahbar buyrug‘i bilan tasdiqlanadi. Hisob siyosati tashkilot tomonidan moliyaviy hisobotni tuzish va tayyorlash uchun qo‘llaniladigan tamoyillar, qoidalar va amaliy yondashuvlarni aks ettiradi. 30 Hisob siyosati tashkilot buhgalteriya hisobi tizimining to‘laligini ta’minlaydi. U hisob jarayonining barcha - uslubiy, texnik, tashkiliy va amaliy jihatlarini o‘z ichiga oladi. Ushbu hisob siyosatida ko‘rsatilgan buxgalteriya hisobini yuritish usullari va tartibi 1 yanvar 20__ yildan qo‘llaniladi va hisobot yilida o‘zgarmaydi. II. Asosiy vositalar eskirishi va hisobini yuritish tartibi. Tashkilotda asosiy vositalar hisobi 5-son BHMSga muvofiq yuritiladi. YAngi sotib olingan asosiy vositalar boshlang‘ich qiymati bo‘yicha baholanadi. Tashkilot asosiy vositalari O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi tomonidan tasdiqlangan tartib-qoidalarga asosan quyidagi tartibda eskirish hisoblanadi: № Asosiy vositalar turlari nomi Xizmat muddati (yil) Amortizatsiya me’yori (%) 1 Engil avtomobillar 5 20 2 PEVM, nusxa ko‘chirish texnikasi 5 20 3 Mebel, o‘lchov asboblari 10 10 4 Bino va inshootlar 20 5 5 Qurilish jihozlari 3,5 30 Asosiy vositalarni tugatish tashkilotda tuzilgan maxsus komissiya tomonidan amalga oshiriladi va tugatish dalolatnomasi bilan rasmiylashtiriladi. III. Xayriya sifatida olinadigan mulklarni baholash tartibi Agar xayriya qiluvchi mulk qiymatini ko‘rsatmagan bo‘lsa yoki uni tasdiqlovchi hujjat bo‘lmagan taqdirda, xayriya sifatida olingan mulk bahosi (pul mablag‘laridan tashqari) doimiy harakatdagi inventarizatsiya komissiyasi tomonidan bozor bahosida belgilanadi. IV. Nomoddiy aktivlar amortizatsiyasi va hisobini yuritish tartibi. Nomoddiy aktivlar hisobi 7-son BHMSga muvofiq yuritiladi. Tashkilot nomoddiy aktivlar qatoriga quyidagilar kiradi: litsenziya, ruxsatnoma, kompyuter programmasi va tashkiliy xarajatlar. 31 Nomoddiy aktivlar qabul qilinganda buxgalteriya hisobida boshlang‘ich qiymati bo‘yicha olinadi. Nomodiy aktivlar amortizatsiyasi bo‘yicha tashkilot to‘g‘ri chiziqli usulni qo‘llaydi. Uning foydali xizmat muddati asosan 1 yil deb olinadi va keyingi yilga uzaytirilishi mumkin. V. Tovar-moddiy zahiralar hisobini yuritish tartibi. Tashkilotda tovar-moddiy zahiralar hisobi 4-son BHMSga muvofiq yuritiladi. Tashkilot materiallarni ko‘rsatilgan ish, xizmat (ishlab chiqarilgan mahsulot) tannarxiga hisobdan chiqarganda FIFO usulini qo‘llaydi. Materiallar xizmat ko‘rsatish (ishlab chiqarish) maqsadida foydalanilganda, qachonki, daromadlar olingan davrda harajat deb tan olinadi va tannarxga olish orqali hisobdan chiqariladi. VI. Xizmat ko‘rsatish (ishlab chiqarish) xarajatlari va ish, xizmat (mahsulot) sotilishini hisobga olish tartibi. Tashkilot xizmat ko‘rsatish (ishlab chiqarish) faoliyati xarajatlari quyidagi guruhlarga bo‘linadi: ishlab chiqarish tannarxi(xarajatlari), boshqaruv xarajatlari va favqulotda xarajatlar. Xizmat ko‘rsatish (ishlab chiqarish) bilan bog‘liq xarajatlar 2010 schyotning debet tomonida olib boriladi. Unda quyidagi xarajatlar kiradi: - mahsulot ishlab chiqarish (ish bajarish, xizmat ko‘rsatish) bilan bog‘liq bevosita va bilvosita moddiy xarajatlar; - mehnat haqi bo‘yicha bevosita va bilvosita ishlab chiqarish xarajatlari; - ijtimoiy sug‘urta ajratmalari xarajatlari; - boshqa bevosita va bilvosita ishlab chiqarish xarajatlari (ishlab chiqarish jarayoni bilan bevosita bog‘liq bo‘lgan kommunal xizmatlar xarajatlari, aloqa xizmati xarajatlari va boshqa xarajatlar) summalari. Boshqaruv-ma’muriy harajatlar 9400 schyotning debetida aks ettiriladi va quyidagilarni o‘z ichiga oladi: 32 - ma’muriy xarajatlar; - boshqa operatsion xarajatlar va zararlar. VII. Chet el valyutasi muomalalari hisobi tartibi. Tashkilot buxgalteriya hisobida chet el valyutasi muomalalari Markaziy bankning kelishuv amalga oshirilgan kundagi kursi bo‘yicha milliy valyutamizda baholanib, buxgalteriya hisobida 5200 "Valyuta hisobvarag‘i"da aks ettiriladi. VIII. Inventarizatsiyani o‘tkazish tartibi. Tashkilot buxgalteriya hisobini yuritishning xaqqoniyligini ta’minlash maqsadida vaqti-vaqti bilan inventarizatsiya o‘tkazib boriladi. Inventarizatsiya natijalarini 19-son BHMSga muvofiq rasmiylashtiriladi. Tashkilotga tegishli aktivlar va passivlarni inventarizatsiya qilish quyidagi muddatlarda amalga oshiriladi: Aktiv va passivlarning nomlanishi Inventarizatsiyani o‘tkazish muddati 1. Asosiy vosita va nomoddiy aktivlar 1 oktyabr 2. Kapital qo‘yilmalar 1 dekabr 3. Materiallar, tayyor mahsulot har 3 oyda 4. Pul mablag‘lari har oyda 5. Yoqilg‘i-moylash materiallari, oziq- ovqat mahsulotlari har 3 oyda 6.Byudjetga soliqlar va to‘lovlar bo‘yicha hisoblashishlar 1 yanvardan keyingi yil boshigacha Bundan tashqari, quyidagi holatlarda rejalashtirilmagan inventarizatsiya o‘tkazilishi mumkin: - moddiy javobgar shaxs o‘zgarganda; - o‘g‘irlik sodir bo‘lganda; - tashkilot tugatilganda. Inventarizatsiyani o‘tkazish, tashkilot rahbari buyrug‘i bo‘yicha maxsus komissiya tomonidan o‘tkaziladi. Bu komissiyaga boshqaruv rahbari o‘rinbosari, buxgalteriya xodimi va boshqa xodimlar kiradi. IX. Buxgalteriya hisobini yuritish. Buxgalteriya hisobi tashkilotda memorial-order(jurnal-order, bosh daftar va avtomatlashtirilgangan shakllaridan biri)da yuritiladi. 33 Hisob ma’lumotlarini qayta ishlash qo‘lda bajariladi. Tashkilot buxgalteriya hisobini tashkil qilish tashkilot rahbariga yuklatilgan. Bosh buxgalter buxgalteriya hisobining uslubiy tamoyillari bo‘yicha javobgar hisoblanadi. Barcha buxgalteriya xizmati xodimlari bevosita bosh buxgalterga bo‘ysunadi. Dastlabki hisob xujjatlarining shakllari muomala amalga oshirilgan vaziyatda to‘ldiriladi Dastlabki hisob hujjatlariga imzo chekish huquqiga ega shaxslar ro‘yxati № Hujjatlar nomi Ism – sharifi Lavozimi 1. 2. 3. va h.k. X. Tashkilot hisob siyosati nazoratini tashkil qilish. Tashkilotda hisob siyosati nazoratining quyidagi ko‘rinishlari mavjud: 1. Ichki nazorat – tashkilot ichki audit bo‘limi yoki inventarizatsiya komissiyasi orqali belgilangan muddatlarda tashkil etiladi. Ichki audit bo‘limi yoki inventarizatsiya komissiyasi tanlangan usullarning asosliligini, shuningdek tanlangan hisob siyosatini alohida bo‘limlarida belgilangan qoidalarini bajarilishini tekshiradi. Ichki audit bo‘limi tashkilot hisob siyosati nazoratini tashkilot mulkdorlari manfaati yuzasidan olib boradi. 2. Tashqi nazorat belgilangan muddatlarda va belgilangan tartibda nazorat- taftish boshqarmasi va auditorlik tashkilotlari tomonidan olib boriladi. 3. Soliq nazorati soliq organi orqali amalga oshiriladi. Bu nazorat maqsadi - davlat byudjetiga soliq va to‘lovlarning to‘g‘ri to‘lanishini, shuningdek tanlangan buxgalteriya usullari Soliq Kodeksi talablariga muvofiqligini aniqlashdan iborat. Soliqqa tortish maqsadlari uchun hisob siyosati haqida ma’lumot Usullarning nomlanishi Satr kodi Usulning qo‘llanilganligi haqida belgi Daromadlarni tan olish usullari hisoblash usuli 34 Kassa usuli Materiallarni baholash usullari FIFO LIFO o‘rtacha qiymat bo‘yicha baholash Asosiy vositalarga amortizatsiya hisoblash usullari To‘g‘ri chiziqli usul Bajarilgan ish hajmiga mutanosib ravishda hisoblash usuli qoldiqning kamayib borish usuli Sonlar yig‘indisi usuli Nomoddiy aktvlarga amortizatsiya hisoblash usullari To‘g‘ri chiziqli usul Bajarilgan ish hajmiga mutanosib ravishda hisoblash usuli Qoldiqning kamayib borish usuli Keltirilgan ma’lumotlar ishonchli va to‘liqligini tasdiqlayman ___________ imzo rahbar «__» ___________ Yüklə 0,59 Mb. Dostları ilə paylaş:
|