Moliyaviy tavakkalchiliklarning mohiyati va klassifikatsiyasining asosiy belgilari

Tavakkalchilik tushunchasiga juda ham yaqin boʻlgan noaniqlik tushunchasi ham mavjud boʻlib, u tavakkalchilikning aniq turlarini tasniflash uchun "tavakkalchilik" atamasining sinonimi sifatida qoʻllaniladi. Noaniqlik deganda, investitsion loyihani amalga oshirish shart-sharoitlari haqidagi ma‘lumotlarni toʻla yoki aniq emasligi tushuniladi.Masalan, inflyasiyahaqidagi, texnikava texnologiyalardagi oʻzgarishlar haqidagi, loyiha quvvatining, obyektning qurilish va foydalanishga topshirish muddatlari, harajat va natijalarning notoʻg ̳ri hisob-kitobi kabi ma‘lumotlarning toʻla yoki aniq emasligi natijasida noaniqlik kelib chiqadi. Bundan tashqari noaniqlik deganda, mamlakatdagi ijtimoiy-siyosiy holatga etarlicha baho bermaslik va boshqa shu kabilar tushuniladi. Loyihani amalga oshirish jarayonida yuzaga kelish imkoniyati bilan bog ̳liq koʻngilsiz holatlar va oqibatlar noaniqligi tavakkalchilik tushunchasi bilan izohlanadi.

• Tavakkalchilik tushunchasiga juda ham yaqin boʻlgan noaniqlik tushunchasi ham mavjud boʻlib, u tavakkalchilikning aniq turlarini tasniflash uchun "tavakkalchilik" atamasining sinonimi sifatida qoʻllaniladi. Noaniqlik deganda, investitsion loyihani amalga oshirish shart-sharoitlari haqidagi ma‘lumotlarni toʻla yoki aniq emasligi tushuniladi.Masalan, inflyasiyahaqidagi, texnikava texnologiyalardagi oʻzgarishlar haqidagi, loyiha quvvatining, obyektning qurilish va foydalanishga topshirish muddatlari, harajat va natijalarning notoʻg ̳ri hisob-kitobi kabi ma‘lumotlarning toʻla yoki aniq emasligi natijasida noaniqlik kelib chiqadi. Bundan tashqari noaniqlik deganda, mamlakatdagi ijtimoiy-siyosiy holatga etarlicha baho bermaslik va boshqa shu kabilar tushuniladi. Loyihani amalga oshirish jarayonida yuzaga kelish imkoniyati bilan bog ̳liq koʻngilsiz holatlar va oqibatlar noaniqligi tavakkalchilik tushunchasi bilan izohlanadi.

Tavakkalchilik bilan noaniqlikning farqi shundaki, natijalar ehtimolligi joriy davr ma‘lumotlari asosida baholanayotgan vaqtda tavakkalchilik e‘tiborga olinadi. Noaniqlik esa bunday ehtimollik oʻtgan va kelasi davr ma‘lumotlari etishmasligi yoki toʻla emasligi sababli subyektiv aniqlangan vaqtda e‘tiborga olinadi. Har qanday holda ham kelgusi iqtisodiy holatlar istiqbolini belgilash (inflyasiya, foiz stavkasi, tal ab va taklif, ishlab chiqarish va sotish va boshqalar) kelajakning ma‘lum emasligi sababli faqat taxminiy va noaniqnatijalarboʻlishimumkin. CHunkioʻtgandavr ma‘lumotlariasosida faqat noma‘lum kelajakda yuz berishi mumkin boʻlgan oʻtgan rivojlanish tendensiyasini aniqlash mumkin. Investitsion rivojlanishga quyidagilar ta‘sir koʻrsatadi: - siyosiy, ijtimoiy, savdo va ishga aloqador muhitdagi koʻpgina oʻzgarishlar; - texnika-texnologiyadagi, mehnat unumdorligi va baholardagi oʻzgarishlar; - atrof-muhitholati; - amaldagi soliqqa tortish, huquq boʻyicha va boshqalar boʻyicha muammolar ta‘sir koʻrsatadi.

• Tavakkalchilik bilan noaniqlikning farqi shundaki, natijalar ehtimolligi joriy davr ma‘lumotlari asosida baholanayotgan vaqtda tavakkalchilik e‘tiborga olinadi. Noaniqlik esa bunday ehtimollik oʻtgan va kelasi davr ma‘lumotlari etishmasligi yoki toʻla emasligi sababli subyektiv aniqlangan vaqtda e‘tiborga olinadi. Har qanday holda ham kelgusi iqtisodiy holatlar istiqbolini belgilash (inflyasiya, foiz stavkasi, tal ab va taklif, ishlab chiqarish va sotish va boshqalar) kelajakning ma‘lum emasligi sababli faqat taxminiy va noaniqnatijalarboʻlishimumkin. CHunkioʻtgandavr ma‘lumotlariasosida faqat noma‘lum kelajakda yuz berishi mumkin boʻlgan oʻtgan rivojlanish tendensiyasini aniqlash mumkin. Investitsion rivojlanishga quyidagilar ta‘sir koʻrsatadi: - siyosiy, ijtimoiy, savdo va ishga aloqador muhitdagi koʻpgina oʻzgarishlar; - texnika-texnologiyadagi, mehnat unumdorligi va baholardagi oʻzgarishlar; - atrof-muhitholati; - amaldagi soliqqa tortish, huquq boʻyicha va boshqalar boʻyicha muammolar ta‘sir koʻrsatadi.