Morfemika va so’z yasalishini o’qitish metodikasi

topshiriq. O’zbekcha so’zlarning tuzilishi bilan o’zlashma so’zlarning shaklini solishtiring. Ular haqida mulohaza bildiring. Shunday so’zlar ro’yxatini (lug’atdan foydalanib) davom ettiring.

ko’rmoq – ko’ryapman; видет – вижу (r); yurmoq – yuryapman; ходит –хожу (r); hukm – mahkama – hokim – hakam – mahkum (a);
fikr – tafakkur – mutafakkir (a); zulm – zolim – mazlum (a);
hol – ahvol (a); xulq – axloq (a); she’r – ash’or (a).

2. 
   topshiriq. Berilgan so’zlar ishtirokida gaplar tuzing va bu so’zlarning asos qismini aniqlashga harakat qiling.
   
3. 
   topshiriq. Asosga qo’shimcha qo’shilishi bilan so’z oxiridagi unli o’zgarishini kuzating. Buning sababini tushuntirishga harakat qiling.
   

sayla–saylov, sina–sinov, aya–ayovsiz; so’ra–so’roq, bo’ya–
bo’yoq; o’yna–o’ynoqi, sayra–sayroqi
“Qo’shimchаlаrning mа’nо vаzifаsigа ko’rа turlаri” mavzusi ta’limida o’quvchilarga imkon qadar qiziqarli topshiriqlar berishga harakat qilish zarur, toki o’quvchini mavzu mohiyati (nazariy bilimlar) zeriktirmasin. Masalan,
1-topshiriq. She’riy matnni o’qing va uqing. She’riy matn tarkibidagi so’zlarni berilgan jadvalga moslab joylashtiring.
E.Vohidov she’ri Yurtdoshim, bog’ingga bir nihol qada, Bu nihol nomini Yaxshilik ata.
Niholing yoniga bir gul ekib qo’y,
U gulning ismini Go’zallik deb qo’y.

Gul-u niholingga baxsh etib hayot,

Suv ber va bu suvga Mehr deb qo’y ot.
Sendan farzandingga bir bog’ qolsin, ey do’st, Bog’ing VATAN degan nom olsin, ey do’st.

№

asos