www.kitabxana.net
– Milli Virtual Elektron Kitabxana
2016
Mövlüd Süleymanlı
“And olsun, əsrə…”
ayaqlaşmaq deməkdir; yəni gələcəyə addı mlamaq.
Gələcəyə
ö
z
ü
nə oxşayaraq, kəndinə bənzəyərək
getməsən gələcək dediyimiz bu təntənəli məkan he
ç
c
ü
r sənin ola bilməz. D
ü
zd
ü
r gedəcəksən, amma sən
olaraq addı mı nı qoymağa yer tapa bilməzsən,
ancaq ayaqlar altı nda qərar tuta bilərsən. Başı mı za
gəlib hər halda, d
ü
nyanı n
ö
z
ü
ndən gizli
deyil ki,
baxı n, fars kimi yaşamaqdayı q, rus kimi müəyyən
zaman-məqamlar yaşamı şı q, avropalı kimi də
yşaya bilərik, yaşayarı q, d
ü
nya dağı lmayacaq.
Amma avropalı kimi yaşamaq başqa şey deyil, elə
avropalı kimi yaşmaqdı r. Tarix g
ö
stərdi ki
başqası na bənzəmək, başqası nı n yerişini yerimək
yox olmaq deməkdir. Yaradı cı , istedadlı , g
ü
cl
ü
xalq
assimilyasiyanı sevməz, yəni istəməz ki, kimisə
ö
z
ü
nə oxşatsı n. Bu prosesi alı b-aldatmaqla d
ö
vlət
qurmuş, g
ü
cs
ü
z, gerçək tarixdən yalanları yla keçən
qı sı r xalqlar istəyər, bu yolda varı ndan-yoxundan
belə ke
ç
məyə hazı r olar.
Bu gün bizə özünə qayıtmaq, öz kökü üsündə
bitmək, boy atmaq hava su kimi lazımdır. Bizim bu günki
nöqsanlarımız
bir
az
da
özümüzdən,
öz
yaratdıqlarımızdan uzaq düşdüyümüzə görədir. Yazdığım
bu əsər boyu, həyəcan içində, emosialarımı belə
gizlətmədən kövrələ-kövrələ təqdim etdiyim etnoqrafiya,
www.kitabxana.net
– Milli Virtual Elektron Kitabxana
2016
Mövlüd Süleymanlı
“And olsun, əsrə…”
folklor, tarixi numunələrdən uzaq düşməyimizdəndir. Ona
görə
də
milli
kinomuzu
yarada
bilmirik.
Ələ
baxdığımızdan, ondan bir şey, bundan iki şey
götürdüyümüzdən yaratdıqlarımız da hamıya – ona buna
oxşayır, “hər şeyə, hamıya oxşayan da heç nəyə
bənzəməz”. Bunu xalqın özü deyib. Yuxarıda qeyd etdiyim
kimi, xalqın da obrazı – özünə oxşamağı var, başqasına
oxşayandan, daha doğrusu, oxşamaq istəyəndən Millət
olarmı?! Dünya dahilərinin əsərlərini bir də xatırlayaq,
bəşəri olmağı milliliyinə görə, özünə oxşamağına görə
deyilmi?Elə bilirəm ki,bu da ekoloji fəlakət kimi bir şejdir.
Son yüz illiklərin içində belə ifadələr yarandı:
“çobannama...”, “çoban kimi” bu cür ifadələr hardasa
geridə qalmışlığı, səviyyəsizliyi göstərməyə başladı... Hər
halda niyə belə olub deyə, günah-günahkar axtarmaq
düzgün olmazdı. Amma səbəb vardı. Böyük səbəb! O da
özümüzdən uzaqlaşıb kiməsə oxşamaq istəyimizdən
əmələ gəlib.
Dərindən yanaşsaq görərik ki, bu hal yalnız çoban
məsələsində deyil,bir çox səmtlərdə-istiqamətlərdə də
belədir. Son yüzilliklərdə aşığa da münasibət belə oldu,
bəlli qüvvələr sazı gözdən salmağa çalışdı. Hardasa bunu
bacardılar da... Sazı üzə çıxartmağa çəkindik. Görün nə
www.kitabxana.net
– Milli Virtual Elektron Kitabxana
2016
Mövlüd Süleymanlı
“And olsun, əsrə…”
günlərə qaldıq ki, daha dəqiq desək bizi nə günlərə
saldılar ki, bunun nə demək olduğunu anlamadan ruslara,
ermənilərə qarışıb aşığın geyiminə, papağına sataşmağa
başladıq. Zaman da o zaman idi ki, erməni əsilli
Paracanov sahibsiz, yiyəsiz mövzü kimi “Aşıq Qərib” das-
tanından film çəkirdi...
Azərbaycan Dövlət Tele-Radio Verilişlərində işlədiyim
vaxt sədrlərdən biri müavinlərin, baş redaktorların
yanında belə bir olmuş hadisəni danışdı: -Günlərin birində
Ulu öndərimiz Heydər Əliyevə verilişlərlə bağlı məruzə
edirdim. Proqramımızda çıxış edən bir siyasət adamıyla
əlaqədar belə bir ifadə işlətdim: Aşıq papağını da qoyub
başına,-dedim. Sözümü kəsdi,-Sən də sataşırsan, aşıq
papağına, -dedi. -Bil və yadında saxla, aşıqlar minilliklər
boyu bizim mədəniyyətimizi, mədəni sərvətlərimizi
yaşadanlardır, bir də belə səhv etmə...
Nə demək istədiyim yaxşı anlaşılsın deyə daha bir
misal göstərim; “müsəlmançılığına salma”, “müsəlmanın
sonrakı ağılı”, tamam başqa mənada işlənən “ay
müsəlman” ifadələri də sonrakı yüzilliklərin bəhrəsidir.
Savadsız,
kor-təbii
dindarların,
mollaların
səviyyəsizliyindən törəmiş olan ifadələrdir. Müsəlman
olmaq ərəb olmaq demək deyil ki? Bu, dünyanın hər