Mövzu: 13. NƏQLİyyat logiSTİkasi plan: logiSTİkanin nəQLİyyata təSİRİ NƏQLİyyat nöVLƏRİNİn təSNİfati

Şəkil 13.4. Avtomobil yükdaşımalarının təsnifatı
Yük banlarının quruluşuna görə avtomobillər yanlı (bortlu), özüboşaldan, konteyner daşıyan, sistern, furqon, refrijerator və s. bölünür.
Avtomobil nəqliyyatı vasitələrindən məqsədəuyğun istifadə olunması onların istismarının texniki keyfiyyətləri və istismarın konkret şərtləri ilə müəyyənləşir. Avtomobilin istismarının texniki keyfiyyət-lərinə onun qabarit ölçüləri və kütləsi, manevrliliyi və əlverişliliyi, dinamik keyfiyyəti və qənaətçiliyi, möhkəm və dayanıqlığı, yol maneələrini aşma qabiliyyəti aid edilir.
Maya dəyəri, məhsuldarlıq, enerji və material tutumu kimi göstəricilər avto­mobil nəqliyyatından istifadənin iqtisadi baxımdan xarakterizə edən göstə­ricilər hesab olunur.
Avtomobil nəqliyyatı ilə yükdaşımaların strategiyasını müəyyənləşdirmək üçün nəqliyyat növləri haqqında məlumatlardan əlavə material axınlarını əmələ gətirən və nəqletməyə məruz qalan yük növlə-rini təhlil etmək lazımdır.
Belə bir təhlilin aparılması bölgü kanallarında material axınlarını yaradan yük­lərin sistemləş-dirilməsi və təsnifatını aparmaq zəruriyyətini meydana çıxa­rır.
Nəqletmə baxımından yük-nəqliyyat vasitələri tərəfindən daşınmaq üçün qəbul edilən bu və ya digər məmulatdır (xammal, material və hazır məhsul).
Yüklərin istənilən şəraitdə daşınmasına qoyulan tələbləri müəyyən­ləşdirən göstəricilər məcmusu yüklərin nəqliyyat xarakteristikası adlanır.
Hal-hazırda yüklərin müxtəlif nəqliyyat vasitələrində daşınması məqsədilə daşınan yüklərin təsnif edilməsi üçün müvafiq prinsiplərdən istifadə olunur. Avtomobil nəqliyyatı ilə daşınan yüklər özlərinin təyinatına görə aşağıdakı kimi təsnif edilir (şəkil 10.5).
Avtomobil nəqliyyatı vasitələrinin işi yerinə yetirilən işlərin kəmiyyət və keyfiyyətini xarakterizə edən texniki – istimar göstəriciləri sistemi ilə xarakterizə olunur.
Texniki – istismar göstəriciləri iki kateqoriyaya – qrupa bölünür.
Birinji qrupa yük avtomobil nəqliyyatı vasitələrindən istifadə dərəcəsini xarakterizə edən göstəricilər aid edilir:

• 
  texniki hazırlıq əmsalları;
  
• 
  nəqliyyat vasitələrindən istifadə əmsalları;
  
• 
  yükgötürmə qabiliyyətindən istifadə əmsalı;
  
• 
  texniki istismar sürəti;
  
• 
  yükləmə – boşaltma işlərinin yerinə yetirilməsi zamanı avtomobillərin boş dayanması müddəti;
  
• 
  yükdaşımaların orta məsafəsi;
  
• 
  yüklə avtomobillərin orta yürüş sürəti və s.