Mövzu föVQƏlada hallarda müLKİ MÜdafiƏNİn rolu və VƏZİFƏLƏRİ

Nəqliyyatda yanğın və partlayış.

Yeraltı, mədən və metropoliten sahələrində yanğın (partlayış)

Yaşayış, sosial-məişət və mədəni-məişət təyinatlı bina və qurğularda yanğın.

Partlamaınış döyüş sursatlarının aşkar edilməsi.

Partlayıcı maddələrin (döyüş sursatının itirilməsi)

3. Radioaktiv maddə (RM) ətrafa yayılmaqla baş verən qəzalar.

   • 
     AS və AE qurğularında qəza və ətrafa RM atılması
     

   • BNİM-qəza

• 
  Nüvə qurğulu kosmik aparatda qəza baş verməsi
  

• Radioaktiv mənbəyinin itirilməsi (aşkar edilməsi)

4. 
   GTZM yayılmaqla baş verən qəzalar
   

• GTZM istehsalat, emal olunarkən, saxlanarkən baş verən qəzalar.

• 
  GTZM daşınarkən baş verən nəqliyyat qəzası.
  

• Kimyəvi döyüş sursatından baş verən qəza.

• 
  Qəza nəticəsində baş verən kimyəvi reaksiya prosesində GTZM yaranması və yayılması.
  

• GTZM mənbələrinin aşkar edilməsi (itirilməsi)

5. 
   Bioloji təhlükəli maddə (BTM) ətrafa yayılmaqla baş verən qəzalar
   

• BTM ətrafa yayılmaqla baş verən qəza

• 
  BTM ətrafa yayılmaqla nəqliyyat qəzası
  

• BTM aşkar edilməsi

6. 
   Həyat təyinatlı kommunal sistemlərdə qəzalar
   

• Kanalizasiya sistemlərində qəza.

• 
  Su təchizat sistemlərində qəzalar.
  

• Kommunal qaz boru kəmərlərində qəza.

• 
  İstilik şəbəkələrində qəza.
  

• Elektrik enerji sistemlərində qəza.

7. 
   Hidrodinamik qəzalar
   

• Bəndlərin yaradılması

• 
  Binaların qəflətən uçulması
  

10. Nəqliyyat

• 
  Hava nəqliyyatı
  

• Su nəqliyyatı

• 
  Yerüstü nəqliyyat
  

• Yeraltı nəqliyyat

Azərbaycan Respublikasının ərazisində yüksək dərəcədə texnogen təhlü- kələr mövcuddur ki, bunlar da müxtəlif növ FH-ın başlıca mənbələridir. Bunların əsas səbəbləri aşağıdakılardır:

• 
  istehsalat sahələrində təhlükəsizliyin dövlət tərəfindən tənzimlənməsi mexanizminin zəifləməsi; respublikada iqtisadiyyatın strukturca yenidən qurulması prosesinin uzanması nəticəsində istehsalatın bütün sahələrində əmək və texnoloji intizamın, habelə istehsalatda qəzaya qarşı davamlılıq tədbirlərinin zəifləməsi;
  
• 
  bəzi sənaye sahələrində istehsalat vasitələrinin, xüsusən də texnoloji avadanlıqların, nəqliyyat vasitələrinin , əsas istehsalat fondlarının yol verilməz dərəcədə, bir sıra hallarda 90% və daha artıq aşınması;
  
• 
  sənaye istehsalında təhlükəsizlik texnikasının, xammalın və hazırlanan məhsulun keyfiyyətcə kəskin surətdə aşağı düşməsi;
  
• 
  istehslatda təhlükəli, zərərli amilləri aşkar və nəzarət edən cihazların, belə amillərdən kollektiv və fərdi mühafizə vasitələrinin kifayət qədər hazırlanması və onların keyfiyyətsiz olması;
  
• 
  sənaye, nəqliyyat, energetika, kənd təsərrufatı, habelə idarəetmə sahələrində təhlükəsizliyin təmin edilməsi sistemlerinin texnoloji etibarlılığının zəif olması;
  

• 
  zərərli və təhlükəli potensiallı müəssisələrdə kadrların, xüsusən də yüksək ixtisaslı kadrların itirilməsi nəticəsində istehsalat mədəniyyətinin aşağı düşməsi, mütəxəssislərin səriştəsinin və məsuliyyət hissinin zəifləməsi;
  
• 
  ölkədə həyat fəaliyyətinin təmin olunması sahələrində aparılan əsaslı və tətbiqi tədqiqatların keyfiyyətinin aşağı olması;
  
• 
  partlayış, yanğın, kimyəvi, radiasiya, bioloji təhlükəli maddələr və texnologiyalardan istifadə edilməsinin miqyasca genişlənməsi;
  
• 
  qəza və fəlakətlərin qabaqlanması və qarşısının alınması, insan təlafatı və maddi itkilərin azaldılması üzrə görülən tədbirlərin kifayət dərəcədə olmaması və əlaqələndirilməməsi;
  
• 
  iqtisadiyyatın bütün sahələrində yeni təhlükəsiz ve qənaetcil texnologiyaların yavaş və keyfiyyətsiz səviyyədə tətbiqi, texnoloji proseslərin və qəza əleyhinə mühafizəsinin avtomatlaşdırılmasının zəif templə aparılması;
  
• 
  ölkənin ərazisində zərərli istehsalatların və təhlükə potensiallı obyektlərin yaşayış zonalarının və onların həyat təminatı sistemlərinin yaxınlığında yerləşməsi;
  
• 
  potensial təhlükəli istehsalat və obyektlərin vəziyyətinə nəzarət və müşahidənin kifayət dərəcədə olmaması;
  
• 
  sənaye obyektlərinin heyəti və əhali üçün kollektiv və fərdi mühafizə vasitələrinin inşaatı və istehsalı həcmlərinin kəskin surətdə azalması;
  
• 
  təhlükə potensiallı obyektlərdə qəzalar barədə lokal (məhdud) xəbərdarlıq sistemlərinin olması;
  
• 
  təhlükəsizliyin təminatı, FH-ın qabaqlanması və aradan qaldırılması üçün cavabdeh olan işçilərin sayının azaldılması;
  
• 
  qəza-xilasetmə xidmətlərinin fəaliyyətinin kifayət dərəcədə səmərəli olmaması;
  
• 
  qəza və fəlakətin aradan qaldırılması üçün lazımi həcmdə ehtiyatların olmaması;
  
• 
  avtomobil yolları şəbəkəsinin zəif inkişafı;
  
• 
  FH-ın baş verməsi ehtimal olunan zonalarda sosial problemlerin yaranması.