Muammolari va rivojlanish tendensiyalari: yechimlar va istiqbollar

ZAMONAVIY INNOVATSION TADQIQOTLARNING DOLZARB 
MUAMMOLARI VA RIVOJLANISH TENDENSIYALARI: YECHIMLAR 
VA ISTIQBOLLAR
mavzusidagi Respublika ilmiy-texnik anjumani 
http://journal.jbnuu.uz/
 
374 
munosabatlar yuzaga keladi, bunday oila mustahkam bo‘lishi mumkin. Shuni ham 
takidlab o‘tish kerakki Yevropa xalqlarida ota–ona bolaga kichikligidan juda katta 
mehr va g‘amxo‘rlik ko‘rsatadi, taxminan o‘smirlik davridan boshlab, uning erkinligi 
tan olinadi va unga kattalardek munosabatda bolishadi. Osiya xalqlarida esa oilani 
kattaligi, serfarzandligi bois, bolani kichik yoshida bola tarbiyasida tabiy holatdek 
qaraydi. Qayg‘urishlar bilan unga etibor qaratmaydi. Balog‘atga yetgach g‘amxo‘rlik
ko‘rsatish ortib boradi. G‘amxo‘rlik shu qadarki, uylangan o‘g‘ilning har qadamini 
nazorat qilinadi, bu bazan qaynona va kelin munosabatlarida yoki ota –o‘g‘il
munosabatlarida tarangliklarni, nizolarni yuzaga keltiradi.[4-5-6] 
Ota – ona tomonidan bolaga nisbatan talablar darajasi yuqori bo‘ladi, lekin uning 
asl xohish-istaklari, ehtiyojlari unchalik e’tiborga olinmaydi. Ota –ona bolalarning
kelajagini puxta qilishini o‘ylab uning yurish turishi uchun o‘zlarini masul deb his 
qilgan holda, shaxsiy tasavvuridagi insonni yaratishga harakat qiladi. Varga va Stolin 
tomonidan ota–onalarning bolalarga munosabatini quyidagicha tasnifladi.[7] 
Bolani qabul qilish–rad qilish 
– bolaga nisbatan umumiy emotsional ijobiy 
qabul qilish yoki emotsional salbiy qad qilish munosabatini ifodalaydi. 
Kooperatsiya
–kattalarning bola bilan hamkorlik qilishga intilishini uning
ishlariga qiziqishi va ularda ishtirok etishini ifodalaydi. 
Simbioz
– bola bilan birlashishga intilish yoki uni saqlab qolishga harakat
qilishni aniqlashga yo‘naltirilgan. Bu bola bilan kattalarning o‘ziga xos aloqalari. 
Nazorat
– kattalar bola xulq atvorini qanday nazorat qilishlari bola bilan 
bo‘layotgan munosabatlari demokratik yoki aftoritar uslubda qurilishini 
xarakterlaydi.