432
Müdafi ə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu
onlar həqiqi maaşı vaxtında alırlarmı?
• Hərbi və mülki rütbəlilər üçün ödənişlərin miqdarı dərc olunurmu?
• Mülki və hərbi pensiya vaxtında və düzgün ödənilirmi?
• Komandanlıq ierarxiyası ödəniş ierarxiyasından ayrıdırmı?
Anti-Korrupsiya Strategiya və Təlimatlarının Pozulması
5. Korrupsiya hallarını təqib edən və hərbi qulluqçuları, mülkiləri və
təminatçı şirkətləri cəzalandıran prosesləri təsvir edin.
Tədqiq ediləcək sahələr:
• Proses nə qədər fəaldır?
• Hərbi məhkəmələrin prosesdə rolu nə qədərdir və onlar ictimaiyyətə
açıqdırmı?
6. Son üç ildə müdafi ə və silahlı qüvvələr heyətinə qarşı aparılan cinayət
araşdırmalarının dərəcəsini və ya daxili tədbirlərin detallarını açıqlayın
(rüşvətxorluq və ya korrupsiya cinayətlərinə görə). Hökm ictimaiyyətə çatdı-
rılırmı, əgər belədirsə hansı yollarla?
7. Son üç ildə sizin ölkənizdə hər hansı hərbi şirkətlərə qarşı açılan
cinayət işinin miqyası haqda ətrafl ı məlumat verin.
8. Milli Audit İdarəsinin və ya Anti-Korrupsiya İdarəsinin Müdafi ə qu-
rumları daxilində prosedurlara nəzarətinin necə aparıldığını təsvir edin.
9. Əgər milli təhlükəsizlik qayğıları fəal korrupsiya araşdırmalarının
dayandırılmasına imkan verirsə, hansı prosedurların həyata keçirilməsi bu
prosesə bəraət vermək üçün lazım olacaqdır?
V. Planlaşdırma və Büdcələmə. Alqı- satqı Planlaşdırması
Alqı- satqı Planlaşdırması
1. Qısa olaraq ölkənizin alqı –satqı planlaşdırma prosesini, o cümlədən,
dövrə müddətini və bu prosesə cəlb olunan kadrları və idarələri təsvir edin.
2. Ölkəniz üçün alqı-satqıda həlledici kriteriyanı təsvir edin (məsələn,
433
Müdafi ə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu
milli operativ tələbatlar, NATO tələbləri, texnologiyanın yenilənməsi).
Büdcələmə
3. Müdafi ə büdcəsinin Parlamentə təqdimi prosesini, o cümlədən, xərc-
lərin həlledici bəndlərini və onların əsaslandığı kriteriyaları təsvir edin. Bu
məsələlər parlamentdə müzakirə olunurmu? Müdafi ə büdcəsi hər il çap olu-
nurmu?
4. Mərkəzi hökümətin büdcə ayırmalarından başqa, artıq avadanlığın,
mülkiyyətin və başqa aktivlərin satışı da daxil olmaqla, müdafi ə büdcəsinin
başqa mənbələri hansılardır?
5. Müdafi ə Nazirliyinin büdcələri ilə bağlı ictimai dinləmələr üçün
proseslər necə olur və media müntəzəm olaraq xəbər verirmi?
6. Müdafi ə Nazirliyinin keçən ilki real xərcləri ətrafl ı dərc edildimi?
Əgər belədirsə, o nə qədər ətrafl ı oldu? Real xərclərin ayrılan büdcədən çox
olması ümumi hal almışdırmı? Xərclərlə bağlı hesabat il ərzində verilirmi, və
əgər belədirsə,hansı tezliklə?
7. Müdafi ə Nazirliyinin Audit prosesini,o cümlədən, audit dövrünü,
nəticələrin dərcini, Parlament və digər orqanlar tərəfi ndən nəzarəti təsvir
edin. Böyük layihələr ayrı-ayrılıqda audit olurmu? Belə deyilsə, o zaman
izah edin.
Aktivlərin zərərsizləşdirilməsi, ləğv edilməsi və kirayə verilməsi
1. Aktivlərin zərərsizləşdirilməsi, ləğv edilməsi və kirayə verilməsi
proseslərini və bu proseslərin güclü və zəif nöqtələrini təsvir edin.
Tədqiq ediləcək sahələr:
• Aktivlər, o cümlədən, avadanlıq, mülkiyyət, lazımsız metal qırıqları
üçün prosedurlar.
• Artıq mülkiyyətin satışının qiymətləndirilməsi və idarəedilməsi pro-
sesi və bu prosesdə dürüstlüyü təmin etmək üçün atılan addımlar.
434
Müdafi ə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu
• Mülkiyyət satışından gələn gəlir Nazirliyin hesabatında hər il açıqla-
nırmı? Hansı təşkilat gəlirlidir və o nəyə istifadə oluna bilər?
Vl. Əməliyyatlar
1. Sizin hərbi doktrina sülh və münaqişə naminə korrupsiya
məsələlərindən danışırmı?
Tədqiq ediləcək sahələr:
• Bütün səviyyələrdəki komandirlər təlim keçiblərmi?
• Yerlərdə korrupsiya risklərini monitorinq etmək üçün peşəkarlar
(məsələn, hərbi auditorlar kimi) varmı? Onlara təlim keçiblərmi və onlar
yerlərə göndəriləcəkmi?
2. Bütün səviyyələrdəki komandirlər yerlərə xidmətə göndəriləndə hansı
korrupsiya riskləri ilə üzləşəcəklərindən xəbərləri varmı?
Tədqiq ediləcək sahələr:
• Bu mövzu üzrə strateji səviyyədə təlimat varmı?
• Döyüş sahələrində, qoşunlar (milli, koalisiya və yerli) və yerli
hakimiyyət üçün (polis, məhkəmə və yerli hökümət) qəbul edilə bilən davra-
nışla bağlı aydın təlimatlar varmı?
• Müşahidə mexanizmləri varmı?
• Təlim modulları əldə etmək mümkündürmü?
3. Münaqişə mühitində tezləşdirilmiş və şablon alqı-satqı prosesləri za-
manı korrupsiya riskləri necə azaldılır? (o cümlədən yerli müqavilələr və sa-
tınalmalar zamanı).
4. Qoşun yeridilən zaman hərbi təşkilatın hansı korrupsiya riskləri ilə
üzləşəcəyi haqda aydınlıq varmı?
Tədqiq ediləcək sahələr:
• Bu mövzu ilə bağlı doktrina və ya vəsait varmı?
• Sadəcə döyüşcülər üçün qəbul ediləcək aydın davranış təlimatları var-
mı?
435
Müdafi ə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu
• Müşahidə mexanizmləri varmı?
• Təlim modulları varmı?
5. Sizdə həm strateji səviyyədə,həm də sahədə, missiya komandirləri
üçün korrupsiya halları ilə mübarizə üçün hərbi doktrina varmı?
Tədqiq ediləcək sahələr:
• Yüksək rütbəli komandirlər təlim keçiblərmi? Sahədə korrupsiya
risklərini izləmək iqtidarında olan peşəkar, məsələn, hərbi auditorlar varmı?
Onlar təlim keçiblərmi? Əməliyyat planları onların da iştirakını nəzərə alır-
mı?
6. Münaqişə mühitində tezləşdirilmiş təhcizat prosesləri mövcuddur-
mu? Əgər belədirsə, onların korrupsiya riskləri nəzərə alınırmı?
Vll. Təhcizat
Təhcizat- Qanunvericilik
1. Müdafi ə və təhlükəsizlik sahəsində təhcizatlarla bağlı ölkənizdə qəbul
edilmiş spesifi k qanunları sadalayın.
2. İstənilən məmulat və ya xidmətlər üçün ümumi təhcizat qanunundan
azad olan istisnaları açıqlayın (dəstəkləyici məntiq ilə).
Təhcizat- Təşkilat və İslahat
3. Müdafi ə Nazirliyində kimin təhcizat məsələləri ilə məsul olduğunu
qısaca açıqlayın. Təhcizat mərkəzi təhcizat idarəsi tərəfi ndən idarə olunur,
yoxsa, Nazirlikdə və silahlı qüvvələrdə bu işlə bağlı ayrıca idarə vardır?
4. Tələbatların müəyyən edilməsi dövründən müqaviləni həyata
keçirənədək bütün müdafi ə təhcizatı dövrünü, sistemin güclü və zəif tərəfl əri
ilə birgə, təsvir edin (o cümlədən, konkret nazirlik və ya idarələrə məxsus
fi kir ayrılıqlarını).
5. Təhcizat müşahidə mexanizmlərini onların zəif və güclü tərəfl əri ilə
bərabər təsvir edin.
Tədqiq ediləcək sahələr:
• Həssas vəzifələr tutan hərbi qulluqçuların dəyişmə mexanizmı
436
Müdafi ə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu
necədir? Normal maaşdan əlavə alınan aktivlərin və ya hədiyyələrin elan
edilməsi tələbləri hansılardır?
• Maraq toqquşmalarını elan etmək üçün hansı tələblər vardır- bu
tələblər bütün səviyyəli rütbələrə aiddirmi?
• Təhcizat funksiyaları periodik və ya təsadüf dürüstlük və etika yoxla-
malarına məruz qalırmı?
Təhcizat- Tender Rəhbərliyi, Avadanlıq /Xidmət Xarakteristikaları, Ten-
der Prosesləri
6. Tender idarə heyətinin tərkibini, funksiyalarını, məsuliyyətini və iş
mexanizmlərini təsvir edin.
Tədqiq ediləcək sahələr:
• Uçotun miqyası və tələbləri.
• Tender idarə heyətinin üzvləri üçün hazırlıq tələbləri və işə qəbul ol-
madan öncəki ixtisasları.
• Tender idarə heyəti üçün, zəif və güclü nöqtələri ilə bərabər, Təlimatlar
və Davranış Kodeksləri.
7. Bütün təhcizat/alqı-satqı planlarının dərc edilməsi proseslərini təsvir
edin (həm məxvi,həm də açıq olanları) və avadanlığın xarakteristikalarının
müəyyən edilməsi mexanizmlərini, o cümlədən,qərar-qəbul etmə proseslərini
göstərin.
Tədqiq ediləcək sahələr:
• Alınan hərbi avadanlığın hansı hissəsi, sayına və dəyərinə görə,
ictimaiyyətə açıqlanır?
• Hər bir təqdim edilmiş tender təklifl əri və edilən hər hansı dəyişikliklər
tam və geniş yazılı sənədlər şəklində saxlanılırmı (kağız üzərində və ya elekt-
ronik formada) .
8. Bütövlükdə həm zəif, həm də güclü tərəfl ərini göstərərək təhcizat
437
Müdafi ə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu
prosesini təsvir edin.
Tədqiq ediləcək sahələr:
• Tender təklifl ərinin analizi və qiymətləndirilməsi.
• Müqavilə bağlanması.
• Müqavilə-sonrası mexanizmlər.
• İştirakçıların potensial maraq toqquşmalarının bəyan edilməsi.
• Audit prosedurları.
• Təhcizat malları xüsusilə yüksək dəyərə malikdirsə, güclü dürüstlük
prosesi yoxlayışı /siyahısı varmı?. Təsvir edin.
• Elektronik təhcizat vasitəsilə nə qədər müqavilə həyata keçirilir və
elektronik təhcizatlı istifadə üçün hansı prosedurlar var?
9. Alınan məmulat və ya xidmətlərin keyfi yyət nəzarətini müəyyən
etmək mexanizmlərini təsvir edin və tələb olunan xarakteristikalar üst-üstə
düşmədikdə (qarşılanmadıqda) hansı prosedurlardan istifadə olunur?
Təhcizat – Xüsusi Mövzular
10. Təhcizat dönəmi ərzində istifadə olunan “nümayəndə” və “vasitəçiləri”
təsvir edin, onların dürüstlüyünə olan inamın dərəcəsini və bu yanaşmanın
zəif və güclü tərəfl ərini göstərin.
Tədqiq ediləcək sahələr:
• Nümayəndələri(agentləri) yoxlamadan keçirmə prosedurları.
• Nümayəndələrdən istifadə olunan zaman uyğun davranışla əlaqəli
strategiyalar.
11. Təhcizat prosesləri zamanı ofsetlərdən istifadəni təsvir edin, əgər
istifadə edilibsə.
Tədqiq ediləcək sahələr:
• Sizin ölkənizdə ofset tələbləri necə müəyyən olunur.
438
Müdafi ə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu
• Tender prosesi zamanı ofset təklifl ərinin analizi və qiymətləndirilməsi.
• Müqavilə imzalanandan sonrakı dövrdə ofsetlərin qiymətləndirilməsi
və monitorinqi.
• Ofsetlər zamanı ortaya çıxan istənilən korrupsiya risklərini
məhdudlaşdırmaq üçün hər hansı xüsusi tədbirləri təsvir edin.
12. Hansı təhcizat əməliyyatlarının “operativ cəhətdən mühüm” və “va-
hid mənbəli” olduqlarını müəyyən edən prosesləri təsvir edin və adi təhcizat
dövrəsi ilə müqayisədə hər birinin neçə faiz təşkil etdiyini göstərin (həm
sayına, həm də dəyərinə görə).
Tədqiq ediləcək sahələr:
Qərar-vermə mexanizmləri.
• Sizin ölkənizdə vahid mənbəli hərbi təhcizatların indiki dönəmdə fai-
zi nə qədərdir? (və ya yarımçıq təhcizatların)?
• Hansı təminatlar bu vəziyyəti dəyişmək tələblərinin qarşısını alır və
elə edir ki, ancaq bir təminatçı qalsın?
• Hər hansı məhdudlaşdırıcı qanunvericilik.
• Hər hansı ev içi tender/müqayisə sistemi, əgər istifadə olunursa.
Vlll. Hərbi şirkətlərlə və digər təminatçılarla təmas
1. Nazirliklərin və ya rəsmi təşkilatların (xüsusilə təhcizat idarələrinin)
kommersiya şirkətləri ilə hansı mexanizmlər vasitəsilə təmasa girdiklərini və
onlara ödəmə yapdıqlarını təsvir edin və prosesin zəif və güclü nöqtələrini
göstərin.
2. Müdafi ə Nazirliyinin şirkətlərdə dürüstlük standartlarının və təhcizat
boyunca anti-korrupsiya standartlarının qaldırılması istiqamətində etdiyi hər
hansı səyləri və bu səylər nəticəsində alınan nəticələri təsvir edin.
3. İş almaq üçün tender şirkətlərindən etik proqramlar tələb olunurmu?
Şirkətlər bu standartlara cavab vermədiyi halda və ya bu standartları daşıma-
dıqları halda tətbiq edilən proses və mexanizmləri təsvir edin.
Tədqiq ediləcək sahələr:
439
Müdafi ə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu
• Etika və riayət etmə məsələlərində yerli və xarici şirkətlərə fərqli
münasibətlər varmı?
• Şirkətlərin mötəbərliyi necə qiymətləndirilir.
• Qara siyahılar, məhrum edilmə və ya səlahiyyətlərin dayandırılması-
na və onların həyata keçirilməsinə və yenilənməsinə kim cavabdehdir .
4. Sizin ölkənizdə gözlənilən təhcizatla bağlı şirkətlərə xəbər vermək
üçün hansı prosesdən istifadə olunur?
Tədqiq ediləcək sahələr:
• Planlaşdırma və alış dövrələri və istifadə olunan sənədlər.
• Xarici şirkətlərə xəbər vermə proseduru daxili şirkətlərə tətbiq edilən
prosedurlardan fərqlidirmi?
5. Sizin ölkənizdə təhcizat sistemində qavranan pis praktikalar haqda
şirkətlərə şikayət etməyə imkan verən mexanizm və prosesləri, o cümlədən,
şikayətlər və onların nəticələrini təsvir edin.
lX. Ölkəyə xas suallar
Bu bölmə hər hansı ölkə Dürüstlük Özünü- Qiymətləndirmə proqramını
həyata keçirməyi öz-üzərinə götürənə qədər boş qalmalıdır. Dürüstlük özünü-
qiymətləndirmə proqramına başçılıq edən NATO qrupu bu bölməni o zaman
yeniləyəcək.
440
Müdafi ə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu
Əlavə Məlumat
Dürüstlük Özünü-Qiymətləndirmə Prosesi haqqında əlavə məlumat üçün
aşağıdakı şəxslər ilə əlaqədə olun:
-Susan Pond, Baş Mütəxəssis, Dürüstlük Təmin Etmə Qrupu, İn-
teqrasiya Tərəfdaşlıqlar və Əməkdaşlıq Direktorluğu, Siyasi İşlər və
Təhlükəsizlik Siyasəti Şöbəsi, NATO Beynəlxalq İdarəsi. Email; pond.
susan@hq.nato.int
Mark Pyman, Korrupsiyaya Qarşı Müdafi ə Proqramı, Beynəlxalq
Şəffafl ıq E-mail; Mark.pyman@tranparency.org.uk
NATO-nun Sülh Naminə Tərəfdaşlıq və Avro-Atlantik Tərəfdaşlıq Şurası
haqqında əlavə məlumatlar üçün aşağıdakı websaytlara baxın:
http://www.nato.int/issues/pfp/index.html
http://www.nato.int/issues/eapc/
Beynəlxalq Şəffafl ığın müdafi ə sektoru proqramı və Beynəlxalq
Şəffafl ığın geniş koalisiyası haqqında əlavə məlumatlar almaq üçün aşağıda-
kı websaytlara baxın:
http://www.defenceagainstcorruption.org
http://www.transparency.org
441
Müdafi ə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu
Əlavə 4 : İxtisarlar
_____________________________________________________________
ASA(AİA) ABŞ Aerokosmik Sənayelər Associasiyası
_____________________________________________________________
ƏMİS Əfqanıstan Milli İnkişaf Strategiyası
____________________________________________________________
SÖTP
Silahlı Özəl Təhlükəsizlik Podratçısı
_____________________________________________________________
AKM
Avropa Aerokosmik və Müdafi ə Sənayeləri Assosiasiyaları
_____________________________________________________________
C3
Komanda, Nəzarət və Xəbərləşmə
_____________________________________________________________
KQK
Korrupsiyaya Qarşı Konvensiyası ( BMT)
_____________________________________________________________
DK
Davranış Kodeksi
_____________________________________________________________
AŞ
Avropa Şurası
_____________________________________________________________
COİN
Üsyançılara qarşı (əməliyyat)( COunterİnsurgency)
_____________________________________________________________
KQİ
Korrupsiya Qavrayış İndeksi
_____________________________________________________________
DAC
(İƏİT) İnkişaf Yardım Proqramı
_____________________________________________________________
DCAF
Silahlı Qüvvələr Üzərində Demokratik Nəzarət üzrə
Cenevrə Mərkəzi
__________ ___________________________________________________
AATŞ
Avro-Atlantik Tərəfdaşlıq Şurası
_____________________________________________________________
EDA
Avropa Müdafi ə Agentliyi
_____________________________________________________________
FY
Cari Maliyyə İli
_____________________________________________________________
GCSP
Təhlükəsizlik Siyasəti üzrə Cenevrə Mərkəzi
_____________________________________________________________
ÜMD
Ümumi Daxili Məhsul( GDP)
_____________________________________________________________
442
Müdafi ə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu
GFS
Dövlət Maliyyə Statistikaları
_____________________________________________________________
HM
Humanitar Müdaxilə
_____________________________________________________________
İANSA
Yüngül silahlar üzrə Beynəlxalq Fəaliyyət Şəbəkəsi
_____________________________________________________________
İPAP
Fərdi Tərəfdaşlıq Fəaliyyət Planı
_____________________________________________________________
BQXC
Beynəlxalq Qırmızı Xaç Cəmiyyəti
_____________________________________________________________
UNDP
Birləşmiş Millətlər Təşkilatı İnkişaf Proqramı
443
Müdafi ə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu
Bütün hüquqlar qorunur. Bu kitabın heç bir hissəsi Silahlı Qüvvələr Üzərində De-
mokratik Nəzarət üzrə Cenevrə Mərkəzinin öncədən icazəsi olmadan dərc edilə
bilməz, informasiya axtarış sistemində saxlanıla bilməz, və ya elektronik, mexanik,
foto surəti çıxartma,yazma cihazları vasitəsilə və ya başqa yollarla ötürülə bilməz.
Bu kitab ticari yollarla müvəqqəti işlətmək üçün, satılmaq üçün və icarəyə verilmək
üçün yayıla bilməz.Yuxarıdakı tələblərə riayət etməklə bu kitabın yayılmasına o
şərtlərlə icazə verilir ki, kitabın tərtibatı və üz qabığı saxlanılır və analoji tələblər
sonrakı nəşriyyatlar tərəfi ndən də qorunur.
Todor Taqaryev-n redaktorluğu ilə , Müdafi ə sektorunda Dürüstlüyün təmin edilməsi
və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Praktikalar Toplusu (Cenevrə: Silahlı
Qüvvələr Üzərində Demokratik Nəzarət üzrə Cenevrə Mərkəzi, 2010). – 344 səhifə.,
14 şəkil, 1 cədvəl, 101 haşiyə.
Əsli: İngilis dilində, Cenevrə, 2010
Silahlı Qüvvələr Üzərində Demokratik Nəzarət üzrə Cenevrə Mərkəzi
www.dcaf.ch
P.O.Box 1360, CH-1211 Geneva 1, Switzerland
Azərbaycan dilindəki tərcüməni mülki-hərbi münasibətlər
üzrə tədqiqatçı-alim
Elxan Mehdiyev redaktə etmişdir.
Bakı 2013
Tirajı 500
The publication of this book has been funded by the
Directorate for Security Policy (SIPOL) – Swiss Federal
Department of Defense, Civil Protection and Sports.
Üz qabığı dizaynı: Xristo Bliznaşki
Dil Redaktoru: Əşli Tornton
Üçüncü çap (May 2011) – 1,000 tirajla
Format: 6.25 x 9
ISBN 978-92-9222-114-0 (DCAF)
ISBN 978-954-92521-3-2 (Procon)
444
Müdafi ə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu
.
«АДИЛОЬЛУ» няшриййатында няшря щазырланмыш
вя офсет цсулу иля чап едилмишдир.
Цнван: Бакы шящ., Алатава Ы, Я.Саламзадя кцч ев 9Ж.
Тел.: (050) 593 27 77, (055) 222-71-93
Wеб: www.адилоэлу.аз;
Е-маил: адилоэлу2000@эмаил.жом
445
Müdafi ə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu
446
Müdafi ə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu
Document Outline - cover
- Azerbaijani_Final_version_Compendium
Dostları ilə paylaş: |