Müdafiə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu
Yüklə 2,99 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Müdafi ə Sənayesi Təşəbbüsü (Dİİ)
- Səmərəli Etik Proqramların Elementləri
- Haşiyə 20.1. Müdafi ə Sənayesi Təşəbbüsünün Özünü İdarəetmə Prinsipləri
320 Korrupsiyanın Azaldılması Yolunda Müdafi ə Sənayesi Müttəfi q rolunda ötrü ABŞ-dakı hərbi korporasiyaların, xüsusilə də, Lockheed Martin-in qa- baqçıl təcrübələrinə diqqət yetirilir.
ABŞ-dakı əsas hərbi təminatçılar Müdafi ə Sənayesi Təşəbbüsünə(Defense İndustry İnitiative-Dİİ) məxsusdur. Bu təşəbbüs 1986-cı ildə müdafi ə sənayesi daxilində fırıldaq,israfçılıq və həm hərbi sənaye, həm də Müdafi ə Nazirli- yi daxilində sui-istifadələrlə bağlı hallara qarşı ictimaiyyətin inamının aşı- lanmasına cavab olaraq yaradılmışdır. Dİİ-yə daxil olan bütün imza tərəfl əri 20.1Haşiyəsində göstərilən altı özünüidarəetmə prinsiplərini qəbul edib və riayət edəcəklərini bəyan etmişlər. Dİİ-i imzalayan hər bir tərəf özlərinin etik proqramları və praktikaları ilə əlaqədar ətrafl ı illik etik sorğu anketiləri hazırlamağa razılaşmışlar. Bu sor- ğuların nəticələri toplanır və illik Dİİ İctimai Cavabdehlik Hesabatına (Dİİ Public Accountability Report)salınır 182 .
naşmalarını qəbul etsələr də,zaman keçdikcə qabaqçıl təcrübələrin mübadiləsi vasitəsilə, ABŞ-dakı əsas hərbi təminatçı təşkilatlar etik proqramların müəyyən ümumi elementlərini paylaşmağa başladılar.
a.Etik kodeksləri və ya davranış kodekslərı Dİİ-yə imza atmış bütün tərəfl ər etika kodekslərini qəbul etmişlər,bu həmçinin,davranış kodeksləri adlanır. Davranış kodeksi dəyərlər və stan- dartlar (meyarlar)müəyyən edir və şirkətin işçiləri və şirkət onlara riayət edir. Səmərəli olmaq üçün, kodeks şirkətin dürüstlüyə olan münasibətini və dəyərlərini əks etdirməlidir. Öz şirkətinin dəyərlərini ifadə etməkdən başqa, ABŞ şirkətlərinin qəbul etdikləri çoxlu kodekslər riayət etmə standartlarını müəyyən edir. Dİİ üzvlərinin kodeksləri ayrımçılıq və təzyiqlərdən tutmuş, biznes nəzakəti,anti-korrupsiya və anti-“şapka” məsələlərinə qədər uzanır. Lockheed Martin-in “Standartlar Müəyyən edilməsi,Etika kodeksləri və Biznes Davranışı” 183 (“Setting the Standard,Code of Ethics and Business Conduct”) adlanan kodeksi korporasiya yaranan vaxtdan mövcuddur. Bu ko- 182
2003-dən bəri hazırlanan illik hesabatlar DII website-da: www.dii.org. 183
Bu ünvana baxın: www.lockheedmartin.com/data/assets/corporate/documents/ethics/ setting-the-standard.pdf. 321 Müdafi ə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu deks Lockheed Martin-in ən yüksək dürüstlük standartlarına öhdəliklərini və bu öhdəliklərin yerinə yetirilməsində hər bir işçinin mühüm rolunu vurğula- yır. O, Lockheed Martinin dəyərlərinin şirkət üçün mühümlüyünü işçilərə məlumatlandırır və işçilərin də bu dəyərlərin yaşamasında rolunu onlara bil- dirir. Hər bir işci təsdiq etməlidir ki, o bu kodeksi alıb, oxuyub və başa düşüb və ona riayət etməyə razılaşıb.
1. Hər bir imza atan tərəf yazılı biznes davranışı kodeksinə malik olmalı və ona riayət etməlidir. Kodeks, imza atan təşkilatın daxilundə çalışanların hər biri üçün ali etik dəyərlər müəyyən edir. 2. Hər bir imza atan tərəf, bu kodeksin müddəalarına uyğun onların bütün işçilərinin şəxsi məsuliyyətlərini anlatmalıdır. 3. İmza tərəfl əri kodeksi pozanlar haqda xəbər verilməsini həvəsləndirməlidir və bu zaman xəbər verənlərə qarşı heç bir əks-tədbir görülməyəcəyi vədi verilməlidir. 4. İmza tərəfl əri federal alqı-satqı qanunlarına riayət edilməsi üçün, monitorinq nəzarətinin mexanizmlərini tətbiq etməklə, özünü idarəetmə üçün öhdəliklər götürür və federal alqı-satqı qanunun pozulduğu təqdirdə onun könüllü surətdə uyğun dairələrə xəbər verilməsi haqda prosedurlar qəbul edir. 5. Hər bir imza atan tərəf Dİİ prinsiplərini yerinə yetirərkən öz qabaqcıl təcrübələrini bir-biri ilə bölüşmək haqda öhdəlik götürür; hər bir imza atan tərəf illik Ən Yaxşı Praktika Forumunda iştirak etməlidir. 6. Hər bir imza atan tərəf ictimayyət qarşısında cavabdeh olmalıdır. Mənbə: Müdafi ə Sənayesi Təşəbbüsünün Nizamnaməsi, Article III: www.dii.org. Beləliklə,məsələn,kodeksin “ABŞ-dan Kənarda Etik Bizneslə Məşğul ol” başlıqlı bölməsində deyilir ki, Lockheed Martin-in etik davranışın ən yüksək standartlarına uyğun öhdəliyi dünyanın hər yerinə keçərlidir. Kodeks həmçinin bəyan edir:
322 Korrupsiyanın Azaldılması Yolunda Müdafi ə Sənayesi Müttəfi q rolunda olan hər kəsə zərər vurur.” 184 Bu Lockheed Martin-in dəyərlərini əks etdirir,” Nə doğrudursa onu et”. Bu bölmə işçilərdən tələb edir ki, onlar Lockheed Martin-ın işlədiyi ölkələrdə ölkə və yerli qanunlara riayət etsin. Bu bölmə, işçiləri anti-korrupsiya qanun- larına riayət etməyə və o cümlədən,başqa beynəlxalq anti-rüşvət konvensiya- ları arasında, İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatının (OECD) qəbul etdiyi Xarici Rəsmilərin Rüşvətxorluğuna Qarşı Mübarizə Konvensiyasına və ABŞ Xarici Korrupsiya Praktikaları Aktına xüsusi diqqət yetirməyə yönləndirir 185 .
Çoxlu sayda geniş ABŞ hərbi podratçılarının ixtiyarında rəsmi etika təşkilatları mövcuddur və onlar həmin şirkətlərin etik proqramlarına rəhbərlik edir və yerinə yetirir. Rəsmi etik proqramları, şirkətin davranış kodekslərinin məzmunlu olmasını təmin edir.Tipik olaraq bu cür proqramın ən azı iki əsas funksiyası olur.(1) xəbərləşmə, təlim və şirkətin dəyərləri,öhdəlikləri və kodeksə riayət məsələləri ilə bağlı ictimaiyyətə çıxış; və (2)kodeksin həyata keçirilməsi. Xəbərləşmə və ictimaiyyətə çıxış səylərini yerinə yetirərkən,təşkilat, əsasən dürüstlük öhdəliyinin şirkətin mədəniyyətinə çevrilməsini təmin etməyə çalışır. Müxtəlif nöqteyi nəzərdən baxsaq rəsmi etik proqramın yerinə yetirəcəyi ən mühüm funksiya elə budur.Pis davranışın və ya korrup- siyanın qarşısını almağın ən səmərəli vasitələri bütün işçilərin öz qanunsuz hərəkətlərinə görə məsuliyyət daşıyacağı mühit yaratmaqdan keçir. Lakin,əgər işçilər hesab etsələr ki, təşkilat dəyərləri və kodeksı sadəcə ka- ğız üzərində sözlərdən ibarətdir və şirkətin fəaliyyəti ilə heç bir əlaqəsi yox- dur, o zaman dürüstlük mədəniyyəti də heç bir kök atmayacaq. Ona görə də, işçilərin özəl maraqlarının qorunması zərurəti ilə, şirkətin kodeksini qulaq ar- dına vuranların hansı nəticələrlə üzləşəcəyi haqda məlumatlandırmaq zərurəti arasında tarazlıq yaratmaq çox əhəmiyyət daşıyır. Etik təşkilatın şirkətin idarəçilik strukturuna daxil edilməsi də çox vacibdir.Şirkət daxilində etika və dürüstlüyün vacibliyini və öz müstəqilliyini təmin etməsi üçün şirkətin daxilində onun yeri yüksək olmalıdır. ABŞ-da etik proqramların çoxu şirkətin Baş Müşavirinə və ya birbaşa olaraq şirkətin icraçı direktoruna hesabat verir. Həmçinin, çoxları Direktorlar Şurası ilə hesabat və ya xəbərləşmə kanalları yaratmışlar. Nəhayət, daha güclü etik təşkilatları tam və ya yarı ştatla etika üzrə 184 Lockheed Martin, Setting the Standard: Code of Ethics and Business Conduct (Bethesda, MD: Lockheed Martin Corporation, October 2008), 12. 185
İbid.,12 Yüklə 2,99 Mb. Dostları ilə paylaş:
|