Müdafiə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu
Yüklə 2,99 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Haşiyə 15.9. Müdafi ə Alqı-Satqıları üzrə Dürüstlük Paktları
- Məlumatın Əlçatanlığı, Şəffafl ıq və İdarəçilik
232 Normativ-Hüquqi Bazalar məcburi etmək məsələsinə baxır. Həmçinin qeyd edilməlidir ki, dövlət vəzifəli şəxslər və müdafi ə sifarişlərinin təchizatçıları üçün korrupsiya risklərinin və davranış kodekslərinin müzakirəsi zamanı olduğu kimi belə könüllü mexanizmlər də dövlət normativ aktları ilə gücləndirilib. Haşiyə 7.7 -də nümunə göstərilən ABŞ federal aktları müdafi ə sahəsində satınalma müqavilələri tərəfl ərindən etik proqramlarının olmasını tələb edir və bu tələbə əməl etməyən şirkətlərin müraciətlərinə baxılmasının yubadılmasını və ya dövlət müqavilələrindən ümumiyyətlə kənarlaşdırılmasını nəzərdə tutur. 147 Bu prinsipin transsərhəd tətbiqi, başqa sözlə, korrupsiya sui-istifadə hallarına qarşı beynəlxalq səviyyədə qəbul edilmiş qadağalar 148
, müdafi ə təyinatlı məhsulun və xidmətin alınmasıyla bağlı korrupsiya ilə mübarizədə daha güclü alətə çevrilə bilər.
Dürüstlük Paktları ümumilikdə dövlət satınalmaları sahəsində korrupsiyaya qarşı "Beynəlxalq Şəffafl ıq" təşkilatının işləyib hazırladığı vasitələrdir. Sonradan onlar müdafi ə təyinatlı malların tədarükündə tətbiq edilməsi üçün təkmilləşdiriliblər. Müdafi ə Alqı-Satqıları üzrə Dürüstlük Paktları özündə adətən üç əsas xüsusiyyəti birləşdirir: • Qısa müqaviləyə əsasən tenderlərin bütün iştirakçıları və tədarükün təşkilatçısı korrupsiyaya qarşı müəyyən öhdəliklərlə, tender iştirakçıları isə həm də maliyyə hesabatlarının daha geniş açıqlanması qaydaları ilə razılaşırlar. Tenderlərin iştirakçıları razılaşdırılmış öhdəliklərin pozulmasında ifşa edilsələr, tenderdən çıxarılmaq da daxil olmaqla sanksiyalarla da razılaşırlar. 147
Konkret olaraq bu halda - hökumət müqavilələrini və ya onların bir hissəsini qazanmaq və ya onları icra etməklə bağlı Saxta İddialar haqqında Qanunun pozulması və hökumət müqavilələri üzrə artıq ödəmələrin alınması hallarını vaxtında açıqlamaqdan açıq şəkildə imtina etmək. 148 Eyni ilə bir şirkətin hər hansı bir ABŞ departamenti tərəfi ndən kənarlaşdırılmasının ona istənilən digər federal departamentdən müqavilə əldə etməsini qadağan etdiyi kimi. 233 Müdafi ə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu • Müstəqil Monitorinq əsasən bütün tərəfl ərin saziş üzrə öz öhdəliklərinə riayət etmələrini izləyir. Adətən bunun üçün müstəqil texniki ekspertdən istifadə edilməsi nəzərdə tutulur. O, problemlərlə üzləşdikdə və ya şikayət olduqda dəvət edilir, əsassız təsirlərin və ya korrupsiya izlərinin üzə çıxarılması üçün tender sənədlərinə yenidən baxır. • Sənədlərin və prosedurların ictimai şəffafl ığının daha yüksək səviyyəsi. Bu həmçinin ictimaiyyət və vətəndaş cəmiyyətinin prosesə cəlb edilməsinin daha geniş vüsət almasına şərait yaradır və şəffafl ığın artırılması yolu ilə ona inamı gücləndirir. " Müdafi ə Alqı-Satqıları üzrə Dürüstlük Paktları " nümunəsi “Beynəlxalq Şəffafl ıq” təşkilatı saytınn “Korrupsiyadan müdafi ə” (Defence Against Corruption) bölməsində bu ünvanda yerləşdirilib: www. defenceagainstcorruption.org/index.php?option=com_docman&task= doc_download&gid=37. Mənbə: Mark Pyman, Building Integrity and Reducing Corruption Risk in Defence Establishments: Ten Prac tical Reforms (London: Transparency International – UK, April 2009), 36. Məlumatın Əlçatanlığı, Şəffafl ıq və İdarəçilik Dövlət vəzifəli şəxslərinin fəaliyyətləri şəffaf olmasa, hökumət isə xalq qarşısında hesabat verməyə məsul olmadıqca, indiyədək baxılan norma- tiv tənzimləmə mexanizmlərinin əksəriyyətinin tətbiqi səmərə verə bilməz. Korrupsiyaya qarşı BMT Konvensiyası şəffafl ıq və hesabatlılıqla bağlı dəqiq tələblər müəyyən edir (Maddə 10). O tələb edir ki, ölkələr öz dövlət idarəetmə prosedurlarında şəffafl ığı artıracaq tədbirlər görməlidir. BMT Konvensiyasın- da şəffafl ığı və hesabatlılığı artırmaq üçün tövsiyə edilən konkret tədbirlərdən aşağıdakı nümunələri qeyd etmək olar: • Əgər qanuna zidd deyilsə, mümkün olduğu hallarda ictimaiyyətin təmsilçilərinin dövlət idarəetmə orqanlarının təşkilati strukturu, fəaliyyəti və qərarların qəbulu prosesi haqqında, həmçinin şəxsi həyat və özəl məlumatların qorunması tələblərini təmin etməklə, sadə vətəndaşlara aid olan qərarlar və hüquqi aktlar haqqında məlumatların əldə edilməsinə imkan verən prosedur və qaydaların qəbul edilməsi; • səlahiyyətli hakimiyyət orqanlarına ictimaiyyətin çıxışını asanlaşdır- maq üçün inzibati prosedurları mümkün olduqca sadələşdirmək; və • dövlət orqanlarında korrupsiya riski haqqında dövri hesabatlar da da- xil olmaqla məlumatların nəşr edilməsi.
234 Normativ-Hüquqi Bazalar Əhəmiyyətli önləyici təsiri olan nisbətən sadə tədbir, dövlət vəzifəli şəxsin iş başına keçdiyi anda gəlirləri və mülkiyyəti haqqında məlumatları ictimaiyyət üçün açıqlamaq və vaxtaşırı olaraq həmin məlumatları yeniləməkdir. Şəffafl ıq məlumat əldə etmək azadlığı haqqında qanunun qəbulu ilə əhəmiyyətli dərəcədə artırıla bilər. Müvafi q olaraq bu qanunla, ictimaiyyətin ayrı-ayrı təmsilçiləri məlumatların əlçatanlığına təminat əldə edəcəklər. Bu məsələdə milli təcrübə müxtəlif ola bilər. Bəzi ölkələrin qanunvericiliyində məlumatların əlçatanlığı müəyyən şərtlərlə məhdudlaşdırılır. Məsələn bil- dirilir ki, əlçatanlıq yalnız dövlət qulluğu vəzifələri və ya əhəmiyyətli ic- timai məsələlər haqqında məlumatlara şamil olunur, və ya ərizəçidən əldə etmək istədiyi bu və ya digər məlumata niyə ehtiyacı olduğunu izah etməsi tələb edilir. Lakin bir qayda olaraq məlumatın əlçatanlığı "formasından, mənbəyindən, yaranma tarixindən, rəsmi statusundan, müəllifi ndən, kimdə saxlanmasından və məxfi lik dərəcəsindən asılı olmayaraq hər cür məlumata" tətbiq edilməlidir. 149
lığı haqqında qanun aşağıdakıları təmin edən bir sıra beynəlxalq standartlara uyğun olmalıdır: • şifahi sorğular vermək hüququ; • dövlət orqanının müraciət edənlərə yardım üçün informasiya üzrə mütəxəssis təyin etmək vəzifəsi; • məlumatı mümkün qədər tez, hər halda müəyyən edilmiş müddət ərzində vermək öhdəliyi; • əlçatanlığın daha münasib hesab edilən formasını göstərmək hüququ, məsələn, tələb edilən sənədin gözdən keçirilməsi, elektron və ya foto surəti, və
• məlumatın əlçatanlığından istənilən imtinanın səbəblərini yazılı bildi- riş formasında tələb etmək hüququ. 150
hüquqi sahəni vətəndaşlar üçün daha demokratik və açıq etmək üçün burada məlumata əlçatanlığın və şəffafl ığın artırılmasına çağırır. Bu məsələnin iki cəhəti var – hakimlərin və prokurorluğun inzibati fəaliyyətinə aid məsələlər və onların yurisdiksiyalarına aid olan məsələlər üzrə məlumatın əlçatanlığının və şəffafl ığın təminatı. Birinci cəhət maliyyələşdirmə, mülkiyyət və gəlir 149
Toby Mendel, “Legislation on Freedom of Information: Trends and Standards,” PREMNotes, No. 93 (World Bank, October 2004), http://siteresources.worldbank.org/ PSGLP/Resources/ premnote93.pdf. 150 Ibid., 2. Yüklə 2,99 Mb. Dostları ilə paylaş:
|