Nəfs əjdərhast u key mordeəst
Əz qəme bialəti əfsordəəst.
İnsanın nəfsi, əfi ilan kimidir. Əfi ilan qışda donmuş və hissiz hala düşür. Həmin vaxt insan ona əl vuranda o, qətiyyən
tərpənmir və hətta uşaq onunla oynasa o, uşağı sancmaz. Əfi ilanını belə bir vəziyyətdə görən insan onun tamamilə
ram olduğunu təsəvvür edir. Amma həmin ilana qızmar günəş şüaları dəyəndə o, birdən birə dəyişilir və başqa bir
şeyə çevrilir. Mövlana dağdan əjdaha tutub gətirmiş ilantutan barəsində geniş bir hekayət nəql edib ki, biz onu burada
zikr etməyəcəyik. Həmin hekayətin sonunda isə yuxarıda dediyimiz şe
᾽
ri gətirib. Onun bu beytinin mə
᾽
nası budur ki,
nəfsinin ölmüş olduğunu təsəvvür etmə, o, donmuş əjdahadır. Əgər ona isti dəysə, onun nə olduğunu bilərsən!
Mövlana başqa bir yerdə insanın gizlin və yatmış meylləri barəsində psixoloqları heyrətə salmış bir təşbeh işlədib.
O, bu barədə belə söyləyib:
Meylha həm çun səgane xofteənd
Əndərişan xeyro-şər benhofteənd
Çunke qudrət nist xoftənd on rəde
Həm çu heyzom parhavo tənzəde.
Yə
᾽
ni: Meyllər yatmış itlər kimidir, onların içində xeyir və şərlər gizlənib. Onlar qüdrət olmadığı üçün odun parçaları
kimi bir sırada yatıblar.
Yə
᾽
qin ki, bir neçə itin bir yerdə yatmasını görmüsünüz. İtlərin hamısı başlarını əllərinin üstünə qoyur, gözlərini
yumaraq sakit yatırlar. Adam onları belə bir vəziyyətdə görəndə elə bilir ki, bir neçə qoyun-quzu yatıb.
Take mordari dər ayəd dərmiyan
Nəfxe sure hers kubəd bər səgan
Çünke dər kuçe xəri mordar şod
Səd səge xofte bedan bidar şod
Yə
᾽
ni: Araya bir leş atılan kimi hərislik hissi itləri əzişdirir, küçədə bir uzunqulaq ölsə, ona yatmış yüz it durar.
Mövlana deyir ki, əgər həmin itlərin arasına bir murdar leş atılsa, bir-birlərinin kənarında sakit yatmış və qoyun
kimi başlarını əlləri üstünə qoymuş həmin itlər birdən yerlərindən sıçrayar, gözləri hədəqələrindən çıxar, boğazlarından
mırıldama səsləri yüksələr və onların tüklərinin hər biri iti dişə dönər.
Dostları ilə paylaş: |
