MüƏLLİF: ustad şƏHİd müRTƏza müTƏHHƏRİ TƏRCÜMƏ edəN: İslamşÜnas ağabala mehdiyev kitabın adı: Kamil insan

Qulame himməte anəmke zire çərxe kəbud
Ze hərçe rənge təəlloq pəzirəd azadəst.
Yə
᾽
ni: Mən mavi səma altında o kəsin himmətinin quluyam ki, bağlılıq rəngi olan hər bir şeydən azaddır.
Əgər bu mavi səma altında heç nəyə bağlı olmayan kimsə tapılsa, o, kamildir.
Digər bir yerdə deyib:
Faş miquyəmo əz qofteye xod del şadəm
Bəndeye eşqəmo əz hər do cəhan azadəm.
Yə
᾽
ni: Faş edirəm və dediklərimdən şadam; eşqin quluyam və hər iki dünyadan azadam.
Eksistansializm məktəbində deyilir ki, «eşqin quluyam» demək də səhvdir. Hər iki dünyadan, eşqdən və hətta ay 
üzlüdən də azadam demək lazımdır. İnsanlıq azadlıq və onun tələb etdiyi şeylərdir. Azadlıq üsyan və itaətsizlik, hər şey 
müqabilində asilik və heç nəyə tabe olmamaqdır. İnşallah gələn söhbətimizdə bu barədə geniş danışacağıq.

---

89
Kamilliyə doğru Wap.IXLAS.Az
ON ÜÇÜNCÜ FƏSİL
EKSİSTANSİALİZM MƏKTƏBİ NƏZƏRİYYƏLƏRİNİN İZAH VƏ TƏNQİDİ
«Ey iman gətirənlər! Allahdan qorxun! Hər kəs sabah üçün nə etdiyinə [axirət üçün özünə nə hazırladığına] 
nəzər salsın. Allahdan qorxun! Həqiqətən, Allah etdiklərinizdən xəbərdardır!
Allahı unutduqları üçün Allahın da onları özlərinə unutdurduğu [xeyirlərini başa düşməyən] kimsələrə 
bənzəməyin! Onlar [Allahın itaətindən çıxmış] fasiqlərdir!
(Həşr 18-19).
Keçən söhbətlərimizin sonunda digər bir məktəbə, daha doğrusu ən müasir məktəbə və onun kamil insan barəsindəki 
nəzəriyyələrinə toxunduq. Bu məktəb insanın kamillik me
᾽
yarı, daha doğrusu insanın cövhəri və insani dəyərlərin ən 
dəyərlisini «azadlıq» hesab edərək deyir ki, insan, bu dünyada azad yaradılmış yeganə varlıqdır. Yə
᾽
ni heç bir icbar və 
zərurət onu öz tə
᾽
sir altına almır. Keçmiş alimlərin dili ilə desək, insan yaradılış aləmində məcbur deyil, muxtar olan 
varlıqdır. Bə
᾽
zilərinin dili ilə isə: İnsandan başqa hər nə varsa məcburidir, yə
᾽
ni bir sıra səbəb və amillərin icbari tə
᾽
siri 
altındadır, amma insan məcbur deyil və onu heç bir səbəb və icbar idarə etmir.