MüƏllifdən II
Yüklə 6,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Mirağa Cəfərquliyev
- IIFƏSİL. CİNAYƏT MÜHAKİMƏ İCRAATININ ƏSAS PRİNSİPLƏRİ \Ə ŞƏRTLƏRİ (VASİTƏLƏRİ)
- § 3. Ədalət mühakiməsinin həyata keçirilməsi zamanı Konstitusiya ilə təsbit edilmiş insan və vətəndaş hüquq
Mirağa Cəfərquliyev ösa __________ sessual qanunvericilikdə tam aydınlığı ilə şərh edilmişdir. Bütün bunlar, çəkişmə prinsipinin mahiyyətinin və məzmununun aydmlaşdırıl- masına və cinayət mühakimə icraatında onun həyata keçirilməsinin nə qədər vacib olmasını dərindən dərk etməyə imkan yaradırlar. 15. Cinayət mühakimə icraatının xalqın nümayəndələrinin iştirakı ilə həyata keçirilməsi Dövlət həyatının və ictimai həyatın başqa sahələrində olduğu kimi, cinayət prosesində də ictimaiyyət geniş iştirak edir. Hüquq pozuntuları və cinayətkarlıqla mübarizədə ictimaiyyətin iştirakı xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 55-ci və digər maddələrində ictimai təşkilatlann və hər bir vətəndaşın dövlətin idarə olunmasında iştirakını, cəmiyyətə zidd hərəkətlərə qarşı barışmaz olmasını və ictimai asayişin qorunmasına hər vasitə ilə kömək etməsini, mühakimə icraatında ictimai təşkilatlann və əmək kollektivlərinin iştirakına yol verilməsini müəyyən edir. Beləliklə də Konstitusiya cinayətkarlıqla mübarizədə ictimaiyyətin fəal iştirakını təmin etmək üçün geniş imkanlar yaradır. Qüvvədə olan cinayət-prosessual qanunvericilik cinayət mühakimə icraatında ictimaiyyətin iştirakının müxtəlif formalanm müəyyən edir. Cinayət-Prosessual Məcəllənin bir sıra maddələrində müstəntiqdən tələb edilir ki, o, istintaq apararkən cinayətlərin açılması və onları törətmiş şəxslərin axtarılması üçün, habelə cinayətin törədilməsinə kömək etmiş .səbəblərin və şəraitin aşkar edilməsi və aradan qaldınlma- sı üçün ictimaiyyətin köməyindən geniş istifadə etsin. Cinayət-prosessual qanunvericiliyin bir sıra normalarında təqsirləndirilən şəxsin yenidən tərbiyə və islah olunması üçün ictimai təşkilata və ya əmək kollektivinə verilməsindən, xitam edilmiş cinayət işlərinin yeniyetmələrə aid olduqda materialları yetkinlik yaşına çatma- mışların işləri üzrə komissiyalara göndərilməsindən, təqsirləndirilən şəxsi və şübhə edilən şəxsi ictimai təşkilatların zaminliyinə verməkdən, yetkinlik yaşına çatmamışların işləri üzrə məhkəmə baxışında müəssisə, idarə və təşkilatların nümayəndələrinin iştirakından, digər işlər üzrə məhkəmə baxışında ictimai təşkilatların və əmək kollektivlərinin iştirakından bəhs olunur. II'FƏSİL. CİNAYƏT MÜHAKİMƏ İCRAATININ ƏSAS PRİNSİPLƏRİ \'Ə ŞƏRTLƏRİ (VASİTƏLƏRİ) m Cinayət-Prosessual Məcəllənin 24-cü maddəsi bilavasitə cinayət mühakimə icraatının xalqın nümayəndələrinin iştirakı ilə həyata keçirilməsinə həsr olunub. *** Beləliklə, cinayət prosesinin on beş demokratik əsaslarının geniş təhlili belə bir yekun nəticəyə gəlməyə əsas verir ki, ədalət mühakiməsinin prinsipləri dövlət fəaliyyətinin bu növünün ən vacib tələblərini müəyyən edən, ümumi, ilkin əsaslarıdır. Bu prinsiplər ədalət mühakiməsinin təşkili və həyata keçirilməsinin bütün məsələlərinin həlli, onun dövlət mexanizmində və cəmiyyətin siyasi sistemində rolunun və yerinin müəyyən edilməsi üçün əsasdır. Prinsiplər ədalət mühakiməsini tənzimləyən bütün hüquqi göstərişlərin təməlidir. Bu göstərişlər prinsiplərlə ziddiyyət təşkil edə bilməz, çünki prinsiplər ən yüksək hüquqi qüvvəsi olan normativ aktlarda əks olunur - Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasında, konstitusiya qanunlarında və digər qanunlarda. Onlar isə öz mənbəyini Dövlət müstəqilliyi haqqında Konstitusiya aktından, İnsan Hüquqlanna dair Ümumi Bəyannamədən və digər beynəlxalq normativ aktlardan götürür. Konkret qanunvericilik göstərişlərindən fərqli olaraq prinsiplərin xüsusiyyəti həm də ondadır ki, onlar tək vətəndaşlar, vəzifəli şəxslər və qanunları icra edən orqanlar üçün deyil, həm də qanunvericilik or- qanlan üçün məcburidir. Qanunverici orqanlar qanunları qəbul edərkən və ya onlara dəyişikliklər edərkən bu və ya digər sahədə, o cümlədən ədalət mühakiməsinin təşkili və fəaliyyəti sahəsində mövcud olan demokratik tələbləri və ya əməlləri nəzərə almalıdırlar. Bu prinsiplər ilk növbədə ədalət mühakiməsinin inkişafı və təmayülü təcrübəsindən yaranmışdır. Onlar həm də müəyyən hədlərdə digər dövlətlərin, o cümlədən beynəlxalq əməkdaşlıq təcrübəsindən, məsələn, “tnsan hüquqlarının və azadlıqlannın müdafiəsi haqqında” Avropa Konvensiyasından, “Mülki və siyasi hüquqlar haqqında” Beynəlxalq Paktdan və s. irəli gəlir. Prinsiplərin xüsusiyyətlərindən biri də onların nisbi sabitliyidir. Konkret hüquqi göstərişlərdən (o cümlədən qanunlarda əks olunmuş) fərqli olaraq onlar çətin dəyişilə bilər. Bu onunla izah edilir ki, onlar yuxanda qeyd olunduğu kimi, əsasən Azərbaycan Respublikasının
IİCİ K T Mirağa Cəfərquliyev Konstitusiyasında və beynəlxalq müqavilələrdə müəyyən edilir. Belə aktlara dəyişikliklərin edilməsi qanunlara dəyişikliklərin edilməsindən daha mürəkkəbdir (referendum yolu ilə). Ədalət mühakiməsi prinsiplərinin sabitliyi hüquq-mühafizə fəaliyyətinin bu istiqamətini təsadüfi və düşünülməmiş «yeniliklərdən» qoruyan əsas amilidir.
Qüvvədə olan cinayət-prosessual qanunvericilik cinayət mühakimə icraatı qabağında çox mühüm və vacib vəzifələr qoyur. Onlar aşağıdakılardır: 1)
2)
həqiqi və ya ehtimal edilən cinayət törətməsi ilə əlaqədar şəxsiyyəti vəzifə səlahiyyətlərindən sui-istifadə edilməsi hallanndan qorumaq; 3)
hərtərəfli, tam və obyektiv araşdırmaq; 4)
cinayət törətmiş şəxsləri ifşa və cinayət məsuliyyətinə cəlb etmək;
5)
cinayət törətməkdə ittiham olunan şəxslərin təqsirini müəyyən edərək onlan cəzalandırmaq və təqsirsiz şəxslərə bəraət vermək məqsədi ilə ədalət mühakiməsini həyata keçirmək (Cinayət-Prosessual Məcəllənin 8-ci maddəsi). Ədalət mühakiməsinin yuxanda sadalanan vəzifələrinin tələb olunan səviyyədə həyata keçirilməsində demokratik prinsiplərin rolu əvəzsizdir və bu müddəa həm prosessul qanunvericilikdə və həm də praktikada artıq öz təsdiqini tapmışdır. Demokratik prinsiplərdən başqa cinayət mühakimə icraatının qanunla müəyyən olunmuş qaydada həyata keçirilməsində prosessual şərtlərin də (vasitələrində) rolu və köməyi heç də az deyil. Yüklə 6,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|