MüƏLLİm peşƏkarliği və pedaqoji SƏRİŞTƏLİLİYİn müASİr problemləRİ
Pedaqoji peşənin yaradıcı xarakteri
Yüklə 1,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
2. Pedaqoji peşənin yaradıcı xarakteri. Pedaqoji peşənin bu xüsusiyy əti müəllim əməyinin yaradıcı xarakterə malik olduğunu göstərir. Müəllimin pedaqoji fəaliyyətində yaradıcılıq meyll ərinin olması bilavasitə onun pedaqoji bacarıqları ilə əlaqədardır. Müəllimin pedaqoji bacarıqları yüksək səviyyədə olduqda, mövcud qayda- qanunlar bu bacarıqlar qarşısında sadə, asan göründükd ə müəllimin yaradıcı düşüncəsi özünü göstərir. Bu baxımdan müəllimin pedaqoji bacarıqlarının səviyyəsi yük- s ək olduqca və ya yüksəldikcə onun yaradıcı imkanları da artır, çoxalır. Pedaqoji f əaliyyətin bir başlıca məqsədi vardır: dərin elmi biliy ə, hərtərəfli dünyagörüşə, yüksək mənəvi keyfiyyətlərə ma- lik v ətəndaş – şəxsiyyət formalaşdırmaq. Bu məqsəd hər bir mü əllim fəaliyyətinin əsas məramını, məqsədini ifadə edir. Lakin başlıca məsələ, fərqli cəhət ondan ibarətdir ki, hansı müəl- lim bu problem ə necə yanaşır. Müəllimin yaradıcılıq potensialı, imkanları və bacarıqları da məhz burada özünü göstərir. Kimi mövcud qayda-qanunlarla h ərəkət edir, təlimatlar əsasında fəa- liyy ət göstərir. Kimi özü yeni metodlar əsasında hərəkət etməyə c əhd edir, kimi də özü yeni yollar axtarır, yeniliklər edir, peda- qoji probleml ərin optimal yollarını axtarıb tapır. Özünün yolunu, cığırını tapan belə müəllimlər novator – yenilikçi müəllimlər kimi tanınır və yüksək müvəffəqiyyət qazanırlar. Belə müəllim- l ər pedaqoji fəaliyyət-lərində tapdanmış yollarla getmir, öz sis- teml ərini yaradır, özlərinə məxsus yeni yollarla öz fəaliyyətlərini h əyata keçirirlər. Onlar mövcud sistemləri təkmilləşdirir, çox halda is ə özləri başlanğıc kimi nə isə yeni bir sistem yaradırlar. Keçmiş ittifaqda tanınan Ş.Amonaşvili, V.F.Şatalov, Zahid Şö- yübov, M əhər Quliyev kimi belə müəllimlər həm də böyük mək- 47 t əb yaratmışlar. Onlar novatorluğu pedaqoji prosesin çətin, mür əkkəb məsələlərinin həllinə kömək etməklə yanaşı, həm də bel ə bir həqiqəti sübut etmişdir ki, müəllim əməyi heç də şablon qayda-qanunlara riay ət etməklə məhdudlaşmır. Burada yaradıcı düşüncə, məqsədə nail olmaq üçün daha optimal metodlar və yollar axtarışında olmaq, çətinliklərdən qorxmamaq, bu peşəyə ür əyinin hərarətini vermək lazımdır. Bir çox yenilikçi – novator mü əllimlərin iş təcrübəsi onu göst ərir ki, bu müəllimlər əslində pedaqoji prosesdə “inqilablar” etmirl ər. Onlar sadəcə olaraq (hərçənd ki, bunlar heç də sadə m əsələlər deyildir) pedaqoji fəaliyyətdə daha orijinal metodlar axtarıb tapır, yeni – intensiv metodlarla elə əlverişli nəticələrə nail olurlar ki, bunlar da pedaqoji prosesi t əkmilləşdirir, daha yüks ək nəticələr əldə etməyə səbəb olur. B əs konkret olaraq kimləri yaradıcı müəllimlər hesab etm ək olar? – sualına pedaqoji ədəbiyyatlarda birmənalı cavab tapmaq ç ətindir. Bəziləri bunu pedaqoji vəzifələrin həllini qeyri- standart yollarla h əyata keçirməklə, bəziləri müəllimin pedaqoji f əaliyyətindəki özünəməxsusluqlarla, bir qismi isə situativ məsə- l ələrin həllində özünü büruzə verən kommunikativ bacarıqlarla əlaqələndirməklə yaradıcı müəllimin malik olduğu xüsusiyyət- l əri konkretləşdirməyə çalışırlar. Əslində isə pedaqoji peşənin yaradıcı xarakteri çoxsahəli bir prosesdir. Müəllim öz üzərində daima çalışdıqca, öz pedaqoji-psixoloji səviyyəsini dərinləşdir- dikc ə, ixtisas biliyini artırdıqca onu yaradıcılığa, uğura aparan yollar da aydınlaşır. Onda pedaqoqların yaradıcı müəllimlərə şamil etdikləri təşəbbüskarlıq, müstəqillik, yaradıcı təfəkkür, ətaləti dəf etmə bacarığı, yenini dərk etmə hissi və buna can at- ma sı, məqsədyönlülük, assosasiyalar genişliyi, müşahidəçilik və inkişaf etmiş peşəkarlıq yaddaşı kimi keyfiyyətlərin formalaş- ması imkanları da genişlənir. Yaradıcı müəllim özündən əvvəl v ə özünün qazandığı nailiyyətlərlə kifayətlənmir, daim yeniliyə can atır, yenilik axtarır. Bəzən bu yeniliklər ilk baxışdan müsbət qarşılanmasa da, nəticəsi üzə çıxdıqdan sonra təkzibedilməz 48 olur. Lakin, öz işinin ustası olan, yaxşı müəllim kimi tanınan mü əllimlərin heç də hamısı yaradıcı müəllimlər olmurlar. Öz işini yüksək səviyyədə həyata keçirən yaxşı müəllimlərdən fərqli olaraq, yaradıcı müəllimlər yenilikçidirlər, pedaqoji prosesə özl ərinin fərdiliklərini, fərdi üslublarını gətirənlərdirlər. Pedaqoji peşənin hər iki xüsusiyyəti onun peşələr siste- mind ə tutduğu yerdə özünəməxsusluğunu, bu peşənin daxil olduğu qrupda isə özünün xüsusi bir qrup təşkil etdiyini göstərir. N əticə olaraq deyə bilərik ki,pedaqoji peşənin özünəməx- sus bir sıra xüsusiyyətləri içərisində humanistlik və yaradıcılıq xüsusi yer tutur. Humanist xarakter bu peşənin ümumbəşəri bir missiya il ə bağlı olmasından və bilavasitə onun daxili mahiyyə- tind ə humanizmin olmasından irəli gəlir. Yaradıcı xarakteri isə mü əllim əməyində yaradıcılıq meyllərinin olması pedaqoji peşənin yaradıcı bir peşə olması və pedaqoji ustalıqda bunun mühüm şərt olması zərurətindən irəli gəlir. Yüklə 1,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|