Mühazirə kursu а з я р бай ж ан р е с публика

Konservativ və qeyri konservativ qüvvələr. Təcrübə göstərir ki, mərkəzi qüvvələrin gördüyü iş yolun formasından asılı olmur. Buradan belə nəticə çıxır ki, qapalı yolda bu qüvvələrin gördüyü iş sıfra bərabər olur. Bu xassələrə malik olan qüvvələr konservativ qüvvələr, onların sahəsi isə potensial sahə adlanır. Mexanikada rast gəlinən bütün qüvvələri konservativ və qeyri-konservativ qüvvələrə bölmək qəbul edilmişdir. Əgər maddi nöqtəyə təsir edən qüvvənin işi yalnız nöqtənin başlanğıc və son vəziyyətindən asılıdırsa belə qüvvə konservativ qüvvədir. Konservativ qüvvənin işi nə trayektoriyanın formasından, nə də maddi nöqtənin

trayektoriya boyunca hərəkət qanunundan asılı deyil (şəkil 5.5):
^A1a2 ^{ A}1b2 ^{ A}12
Nöqtənin hərəkət istiqamətinin kiçik sahə boyunca əks
istiqamətə dəyişm_→əsi elementar işin işarəsinin dəyişməsinə
səbəb olur dA  Fdr^→ buradan, A_2b1  A_1b2 . Buna görə də
konservativ qüvvənin qapalı 1a2b1 trayektoriyası boyunca işi sıfra bərabər olacaqdır:
^A1a 2b1 ^{ A}1a 2 ^{ A}2b1 ^
 A_{1a 2}  A_1b2  0
1 və 2 nöqtələrini, həmçinin qapalı trayektoriyanın 1a2 və 2b1 hissələrini tamamilə
ixtiyari seçmək olar. ^{Şəkil 5.5}
Beləliklə, konservativ qüvvənin ixtiyarı qapalı L trayektoriyası boyunca işi sıfra bərabərdir:
→ _→ → ^→

_ Fdr  0 və ya _ Fdl  0
L L
(5.21)

Bu ifadədə inteqral işarəsindəki dairə göstərir ki, inteqrallama qapalı trayektoriya boyunca aparılır. Qapalı trayektoriyanı tez-tez qapalı L konturu adlandırırlar(şəkil 5.6)
Adətən, L konturu boyunca dolanma istiqaməti olaraq saat
əqrəbinin hərək_→ət istiqaməti götürülür. Elementar yerdəyişmə
vektorunun dl  dr^→ istiqaməti L ko_→nturunun dolanma
istiqaməti ilə üst-üstə düşür. Bu halda F vektorunun qapalı