343
misxloridl ri v
q l vi metalxloridl ri
sasında
hazırlanmı duz sisteml ri hesab olunur. CuCI
2
⋅⋅⋅⋅
KCI
halında istifad olunan duz rintil ri karbohidrogenl rin
oksidl
dirici xlorla ma prosesl rinin d katalizatorları ola
bil r. T dqiqatlar göst rmi dir ki, etilenin oksidl
dirici
xlorla ma prosesind xlorla dırıcı agent CuCI
2
ola
bil r, y ni reaksiya a a ıdakı ardıcıllıqla gedir.
2CuCI
2
+ C
2
H
4
⎯→
Cu
2
CI
2
+ C
2
H
4
CI
2
......(8.67)
Cu
2
CI
2
+ 2HCI +
2
1
O
2
⎯→
2CuCI
2
+ H
2
O ......(8.68)
Bel likl , hidrogenxloridd n istifad ed r k oksid-
l
dirici xlorla ma prosesl rinin aparılması h m d
iqtisadi c h td n lveri li hesab olunur.
Hidrogenxloridin adsorbenti N -
V-02 (MAR
0,
MARKA P) - Neft emalı, neft-kimya v dig r prosesl rd ,
h mçinin metalların korroziyadan qorunması v
traf
mühitin mühafiz si zamanı t rkibind hidrogen, karbo-
hidrogenl r v hava olan qazların hidrogenxloridd n v
h mçinin d dig r hidrogenhallogenidl rind n t mizl n-
m si m qs di il istifad olunan adsorbentdir. Bu cür
adsorbentl rin kimy vi t rkibi v xass l ri c dv l 8.5-d
gösr rilmi dir.
344
C dv l 8.5
Adsorbentin kimy vi t rkibi v xass l ri
Kimy vi t rkibi, kütl % il
Parametrl r Göst ricil r
Zn 42-50
Na
2
O, çox olmamaqla
0,15
Fiziki xarakteristikası v xass l ri
Parametrl r Göst ricil r
Ekstrudatın diametri, mm *
2,7 – 3,5
Ölçüsü <1mm-d n kiçik
olan fraksiya
0,3
Doldurma sıxlı ı, q/sm
3
0,8 – 1,2
Möhk mlik msalı kq/mm,
az olmamaqla: - Marka
0,9
Möhk mlik msalı kq/mm,
az olmamaqla: - Marka P
1,1
PPP (550
0
),%, çox
olmamaqla
3,0
lortutumu, kütl %-i il ,
çox olmamaqla
20
Xüsusi s thi, m
2
/q, az
olmamaqla
80
(
∗
Qeyd: t labatçının razılı ı il ekstrudatın diametri
2.7 mm-d n az olmamalıdır.)
Xlor v onun tör m l ri z h rl yici t sir malik
oldu una gör onların traf mühit yayılmasının qar ısı
ciddi alınmalıdır. Bununla laq dar olaraq atmosfer xlor
v onun birl
m l rini trafa yaya bil n bütün texnoloji
prosesl r t mizl m qur uları il t chiz olunmalıdırlar.
Bel qur ulardan bir neç si il tanı olaq:
345
8.9.1. Hidrogenxlorid istehsalında alınan tullantı
qazlarının t mizl nm si
Sintetik duz tur usu, quru hidrogen-xloridin
absorbsiyası yolu il alınır. Bunun çevrilm d r c si 92-
96% t
kil edir. Absorbsiya sistemind udulmayan
hidrogen xlorid, inert qazlar v su buxarı sanitar
t mizl nm y gönd rilir. Hidrogen-xlorid istehsalında
alınan tullantı qazlarının t mizl nm si qur usunun
texnoloji sxemi
kil 8.26-d göst rilmi dir. Hidrogen-
xlorid istehsalında alınan tullantı qazlarının t mizl nm si
zamanı su il suvarılan iki ardıcıl 1 v 2 absorberl ri il
t chiz olunan qurgudan istifad olunur. Absorberl r
iç risind 25x25 mm ölçülü çini h lq l rl doldurulmu ,
faolitd n hazırlanmı kalondan ibar tdir. 1 v 2
absorberl r sistemini keç r k hidrogenxloridd n
t mizl nmi qaz atmosfer buraxılır, sistemd alınan tur
su istehsalın
raitind n asılı olaraq 3 tutumundan
götürül r k ya neytralla maya, ya da texniki xlorid-
tur usunun alınmasında istifad olunmaq üçün gönd ril
bil r. Neytralla ma üçün su 1 absorberinin yuxarı
hiss sind n verilir. 1 v 2 absorberl rinin a a ısından
çıxan hidrogenxloridl doydurulmu su 3 tutumuna
toplanır. 3 tutumundan 4 nasosu vasit sil su 5 suvarma
346
soyuducusunu keç r k 2 absorberin sirkulyasiya olunur.
Hidrogenxlorid istehsalında ayrılan tullantı qazlarının
t rkibind hidrogenxloridin qalıq miqdarı 30 mq/m
3
– d n
artıq olmamalıdır.
III
II
1
5
4
3
IV
I
2
kil 8.26. Xlorid tur usu istehsalında alınan tullantı
qazlarının hidrogenxloridd n t mizl nm si qur usunun
texnoloji sxemi.
1,2 – absorberl r ; 3 – xlorid tur usu tutumu; 4 – m rk z-
d nqaçma nasosu; 5 – suvarmalı soyuducu; I – t mizl nm -
y ged n tullantı qazlar; II – hidrogenxloridd n t mizl nmi
qazlar atmosfer ; III – su; IV – tur su neytralla maya.