Muh?ndis ekologiyas? 11esas
Yüklə 3,46 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 8.8. Qazların katalitik v termiki üsullarla t mizl nm si
- 8.9. Qaz tullantılarının hidrogenxloridd n t mizl nm si
- Absorbsiya üsulu
335
t mizl nm sini ld etm k m qs dil müxt lif prosesl ri özünd birl dir n kombin olunmu üsullarından istifad olunur.
8.8. Qazların katalitik v termiki üsullarla t mizl nm si. CO-nun oksidl dirilm si üçün katalizator kimi manqan, mis-xrom v platin qrupu metallarından istifad olunur. Tullantı qazlarının t rkibind n asılı olaraq s nayed müxt lif texnoloji sxeml rd n istifad olunur. Üzvi madd l rin toksiki buxarlarını destruktiv katalitik t mizl nm y düçar edirl r. Bel prosesl rin katalizatorlarını mis, xrom, kobalt, manqan, nikel, platin v dig r metalların sasında hazırlayırlar. zi hallarda t bii materiallardan da istifad edilir. Bu katalizatorları rti olaraq tamamil metaldan hazırlanmı , qarı ıq, keramik, tökm olmaqla f rql ndirirl r. stehsalatda istifad olunan katalitik t mizl m qur uları kontakt aparatlarının konstruksiyalarına, daxil olan tullantı qazlarının temperaturunun lazımi s viyy d saxlanması üsuluna, istifad olunan katalizatorlara, istiliyin rekuperasiya olunma üsuluna, z r rsizl dirilmi
qazlar retsiklinin olmasına gör f rql nirl r. 336
Bel likl , tozlu qaz tullantılarının z r rli çirkl ndi- ricil rd n t mizl nm si üçün müxt lif üsullar v aparatlar m lumdur, lakin onların t tbiq edilm si t mizl m texnologiyalarının nöqsan c h tl rind n asılıdır. 8.9. Qaz tullantılarının hidrogenxloridd n t mizl nm si Neft-kimya s nayesi inki af etdikc , s naye tullantı qazlarının utiliz olunması, t mizl nm si v yenid n istifad y verilm si qlobal probleml rd n biri olmu dur. Dig r t r fd n tullantı qazlarının hidrogenxloridd n t mizl nm si h m ekoloji baxımdan, h m d iqtisadi c h td n sas probleml rd ndir. S naye tullantılarından olan hidrogenxloridin bir sıra utiliz yolları v üsulları vardır: - Hidrogenxloridin i l nib qatı xlorid tur usuna çevrilm si; - Hidrogenxloridd n istifad ed r k b zi metal xloridl rinin (CaCI 2 , FeCI 3 , ZnCI
2 , BaCI
2 v s.) alınması; - Hidrogenxloridin oksidl dirilm si v ya katalitik elektroliz prosesin u radılması v dig r üsullarla xlorid tur usuna v xlora çevrilm si. 337
Texniki duz tur usu (HCI) t mizl nm d n, yenid n t krar emal olunmadan da istifad oluna bilir. M s l n, metal xloridl rinin alınmasında, hipoxlorit tortasının parçalanmasında v s. prosesl rd hidrogen-xloridd n istifad olunur. Bu prosesl rin düzgün aparılması zamanı hipoxlorit tortasının t rkibind olan aktiv xlorun 70%-i istehsalatda 50%-li xlor-qaz klind dövriyy y qaytarı- la bilir. Artıq qalan tortanın is mt kalsium-xlorid çevrilm si m qs d uy un hesab olunur ki, bu da tikinti s nayesind , soyutma texnikasında, b zi tez buxarlanan xloridl rin buxarlandırılaraq b rk hala keçirilm si üçün geni istifad olunur. Hidrogen xloridin utilizasiyasının n perspekt üsullarından biri onun oksixlorla ma prosesl rind istifad olunmasıdır. Qazların t mizl nm si, daha do rusu s naye tullantılarından hidrogenxloridin ayrılması v utilizasiyası üçün bir sıra konkret variantların texniki-iqtisadi c h td n müqayis edilm si v n perspektiv olanının seçilm si vacibdir. Bir sıra istehsal prosesl ri üçün xarakterik olan s naye tullantıları kimi çıxan qazların v ventilyasiya tullantılarının hidrogenxloridd n t mizl nm si üçün mövcud olan texnoloji prosesl rd n ks riyy ti absorbsiya v adsorbsiya üsullarına saslanır. S nayed
338
qaz halında olan m hsulları ayırmaq üçün sas n a a ıdakı ayırma üsullarından istifad olunur: absorbsiya, adsorbsiya, hemosorbsiya, a a ı tempera- turlu rektifikasiya, kombin olunmu üsul. Absorbsiya üsulu – çox kobud t mizl nm üsulu olub çox vaxt ancaq metan v hidrogeni ba qa qaz qarı ıqlarından ayırmaq üçün istifad olunur. Bu üsulun sasını diffuziya prosesi, y ni madd nin qaz fazadan maye fazaya keçm si t kil edir. Ad t n absorbsiya prosesini bo qablı v ya Ra iq h lq l ri il doldurulmu kalonlarda aparırlar. Absorbenti (mayeni) kalonun yuxarısından, ayrılacaq qazı is kalonun a a ısından verirl r. Absorbent t r find n udulmamı qazlar (CH 4 ,H
) kalonun yuxarısından çıxır. Absorbentd udulmu qazlar is desorbsiya kalonuna verilir. Absorbsiyanın h r k t sür ti komponentl r il götürül n madd nin parsial t zyiql ri f rqind n asılıdır.
− − ⋅ − − − = Δ 2 2 2 1 1 2 lg 3 , 2 ) ( ) (
Burada
2 1 2 , – aparatın giri ind v çıxı ında qaz fazasının udulan komponentl rinin parsial t zyiql ri; Yüklə 3,46 Mb. Dostları ilə paylaş:
|