MüNDƏRİcat giriş. Birinci bölmə: pedaqoji elmin nəZƏRİ-metodoloji
Yüklə 3,23 Mb. Pdf görüntüsü
|
hətta dövlət direktivlərində «təhsil sistemi» anlayışı «Maarif sistemi», «Xalq maarif sistemi», « Xalq maarifi sistemi», «Xalq təhsili sistemi», «Dövlət təhsil sistemi» şəklində işlənilmişdir. Bu məsələyə müxtəlif əsərlərində, xüsusilə son 10 illərdə çap etdirdiyi məqalə, kitab, dərslik və dərs vəsaitlərində aydınlıq gətirmiş N. Kazımov «Təhsil sistemi» anlayışını həm respublikamız, həm də digər ölkələr üçün də məqbul sayaraq ona belə bir tərif verilmişdir: «Bu və ya digər ölkədə qarşılıqlı əlaqə şəraitində əlaqə göstərən tədris müəssisələr şəbəkəsi təhsil sistemidir» . (Bax. N.Kazımov. Məktəb pedaqogikası. B., Çaşıoğlu 2002, səh. 114). Ölkəmizdə və
ölkəmizdən kanarda
çap olunmuş
pedaqogikalarda təhsilin fasiləsiz həyata keçirilməsi tövsiyə olunur. Yəni bu gün bütün ölkələrin fasiləsiz təhsil sistemi mövcuddur. Hansıki belə bir təhsil sistemi adamların bütün ömrü bo5m müvafiq tədris müəssisəsində təhsil almasını, özünütəhsilə cəhd göstərməsini və təkmilləşdirməsini zəruri hesab edir. Müsəqillik qazandğımız ilk illərdən başlayaraq, dövlət direktivlərində fasiləsiz təhsil sisteminin yaradılması, inkişaf etdirilməsi və təkmilləşdirilməsi nəzərdə tutulur. Həmin direktivlərin tələbinə müvafiq olaraq fasiləsiz təhsil sisteminin şəbəkəsində tərbiyə müəssisələri də daxildir. N. Kazımova görə hətta ailə Azərbaycanda fasiləsiz təhsil sisteminin özülü hesab edilir. • Fasiləsiz təhsil sistemi aşağıdakıları özündə ehtiva edir: 1.
bağçalarında həyata keçirilən təlim, tərbiyə və təhsil işləri daxildir. Uşaq bağçalarının hazırlıq qruplarında həyata keçirilən ilkin təhsil işi fasiləsiz təhsil sisteminin başlanğıcı hesab olunur. Fərəhli hal kimi qeyd olunmalıdır ki son onillikdə müxtəlif nazirliklərin idarə və təşkilatlarının tabeliyində fəaliyyət göstərən uşaq bağçaları ilə yanaşı, qeyri-dövlət sektorunun, yəni özəl müəssisələrin nəzdində də təşkil olunan məktəbəqədər tərbiyə müəssisələrində, hazırlıq qruplarında uşaqların fasiləsiz təhsilə başlaması sahəsində faydalı işlər görülür. 2.
təhsil I - III; I - IV; I - V; hətta I - VI sinifləri, natamam orta təhsil isə I - VII; I - VIII və I - IX sinifləri əhatə etsə də, ölkəmiz 95 də ibtidai təhsil I - IV sinifləri; natamam orta təhsil isə I - EX sinifləri əhatə edir. 3.
fasiləsiz təhsil sisteminin baza mərhələsini təşkil edir. 4.
Texniki peşə təhsili Ümumi orta təhsil bazası əsasmda fəaliyyət göstərən texniki peşə təhsili müəssisələri (peşə məktəbi, peşə liseyi və s.) xalq təsərrüfatının müxtəlif sahələri üçün ixtisaslı fəhlələr və ustalar hazırlayır. 5.
hissələrindən biri olan orta ixtisas təhsili ali təhsilin əsas bazası hesab olunur. Amerikada və Avropanın bir sıra ölkələrdə buna assosiasiya təhsili də deyilir. Məsələn, ABŞ-ın bir neçə ştat universitetlərində bağça, məktəb, orta ixtisas və ali təhsil sistemi mövcuddur. Həmin universitetlərin orta ixtisas məktəblərini bitirənlərə assosiasiya diplomu verilir. Ölkəmizdə isə orta ixtisas təhsili sistemi texniki, iqtisadi və sosial sahələri üzrə kiçik mütəxəssis hazırlığmı əhatə edir. Texnikumlar, kolleclər, seminariyalar, gimnaziyalar və sair bu sistemə daxildir. 6.
çoxpilləli təhsil şəbəkələrini özündə əks etdirir. Ölkəmizdə ali tibb təhsili istisna olmaqla universitetlərdə, institutlarda, akademiyalarda, elm və təhsil mərkəzlərində ali təhsil bakalavr və magistr (tibb təhsili verən ali təhsil müəssisələrində magistr pillələrini ordinatura əvəz edir ) pillələrində həyata keçirilir. 7.
İxtisasartırma təhsili Fasiləsiz təhsil sisteminə daxil olan ixtisasartırma təhsili xalq təsərrüfatınm müxtəlif sahələrində çalışan mütəxəssislərin (müəllim, həkim, mühəndis, texnoloq, kənd təsərrüfatı mütəxəssisi və s.) ixtisaslarmın artıriması və yenidən hazırlanması ilə məşğul olur. 8.
Aspirantura təhsili Ölkəmizdə fəaliyyət göstərən universitetlərdə, akdemiyalarda, elmi - tədqiqat institutlannda, habelə özəl universitetlərdə aspirantura təhsili (həm də dissertantura yolu ilə tam ali təhsilli mütəxəssislərin elmi dərəcələr almasına istiqamətləndirilir, həyata keçirilir. Aspirantura təhsilinin əyani formasmda təhsil müddəti 3, qiyabi təhsil formasmda isə 4 ildir. Dissertantura təhsili 5 illikdir. Yeni təhsil qanununda aspirantura doktoranturanm birinci pilləsilə əvəz olunmuşdur.
9.
olunan doktorantura təhsili universitetlərdə, akademiyalarda, sahə elmi tədqiqat institutlarında mütəxəssislərin ən ali elmi dərəcə almalarına istiqamət verir. 10.
Özünütəhsil. Özünütəhsil hər bir adamın öz arzusu, marağı, meyli və şəxsi təşəbbüsü ilə mütaliə və kütləvi informasiyalar (radio, televiziya, qəzet, jurnal və s.) vasitələri əldə etdiyi təhsildir. Elmi-texniki tərəqqi dövrünün son nailiyyətləri hesab olunan kompüter texnologiyaları, internet şəbəkələri və sair vasitəsilə əldə edilən təhsil özünütəhsilin ən populyar növü hesab olunur. 11.
cümlədən birlik, stansiya, mərkəz, klub, lektoriya, park, saray, dəmək, cəmiyyət, büro və sair bu kimi adlar altında fəaliyyət göstərən müəssisələr də fasiləsiz təhsil şəbəkələrinə daxildirlər. 12.
Distant təhsil, məsafədən təhsil. Hazırda bir sıra ölkələrdə, 0 cümlədən ABŞ-da, Avropanın bir sıra ölkələrində, Rusiyada tətbiq olunan distant təhsil alanın təhsil müəssisəsinə gəlmədən poçt rabitəsi, internet şəbəkəsi yolu ilə aldığı təhsil formasıdır - Qərb ölkələrində həm orta,həm də ali təhsil müəssisələrində distant təhsil forması fəaliyyət göstərir. Fasiləsiz təhsil sisteminin şəbəkəsinə daxil olan əksər formaların əsasında həyata keçirilən işlər barədə kifayət qədər ədəbiyyatın olmasını nəzərə alaraq biz yalnız magistratura təhsilinin və distant təhsilin təşkili ilə bağlı bəzi tövsiyələrimizi və təhsilin baklavr və magistr pillələrində təcrübələrin təşkili və keçirilməsi ilə bağlı metodik göstərişlərin verilməsini daha məqsədəuyğun hesab etdik. Fikrimizcə, bu gün ali təhsil müəssisələrində təhsilin magistratura pilləsində həm müəllimlərə, həm də magistrlara magistr proqram- larma qoyulan tələblər, magistr dissertasiyalarınm hazırlanması, təhsilin həm bakalavr, həm də magistr pillələrində təcrübələrin təşkili və keçirilməsi ilə bağlı bir sıra tövsiyələrin və metodik göstərişlərin verilməsinə daha çox ehtiyac vardır. Həmçinin ölkəmizin vətəndaşlarına distant təhsil haqqında da məlumat verilməsini məqsədəuyğun hesab edirik. Respublikamızda təhsilin bu forması hələki tətbiq edilməsə də, Azərbaycan təhsilinin dünya təhsilinə inteqrasiya olunduğu hazırkı şəraitdə distant təhsil barədə pedaqoji ədəbiyyatda məlumat verilməsinə ehtiyac
Yüklə 3,23 Mb. Dostları ilə paylaş:
|