N. D. Teshaboeva gruntlar mexanikasi

n - poydevorlar tomoni nisbati; n = L/b=1; m = 2z/b; z = kuchlaniShi aniqlanayotgan sathni poydevor asosidan boplgan chuqurligi, m. z = 0 boplganligi uchun a₀ birinchi qiymati maksimumga teng bopladi yahni [ 13.2] jadvalidan n=1 va m=0 teng boplgan holi uchun a₀ =1.
Birinchi elementar qatlamni asosi satxida 4.3-rasmdan hosil boplayotgan qopshimcha bosimni miqdori teng;
Rz₁ = R_k a₁ , kpa (4.18)

a₁ = ¦(n va m₁); m₁ = 2z₁/b bu hol uchun a₁ ni qiymatini [13.2 ] jadvalidan olamiz. SHunga opxShaSh

Rz₂ = R_k a₂ , kpa (4.19)
a₂ = ¦(n va m₂); m₂ = 2z₂/b huddi yuqoridagidan a₂ ni qiymatini
( 13.2)jadvalidan olamiz.
SHu tartibda zaminni 5¸7b chuqurligigacha boplgan qatlamdagi gruntlarga boplingan h_i elementar qatlamchalardagi qopshimcha bosimlarni qiymatini aniqlab 5.1- jadvalga kiritiladi.
R_to, R_t1, ...., R_t8 lar gruntni tabiiy bosimi boplib, qatlamlarga mos miqdorlarini aniqlanadi.5.1-jadvalga kiritiladi.
XisoblaSh natijalari. 4.1-jadval.

z1 , m	n= a/b	m = 2z/b	a	Rti tabiiy bosim, kpa	Rzi qopshimcha bosim, kpa	E Mpa	S sm
0	1	0	1	Rt1	Rz1	1,1 10^3
0,8	1	0,8	0,6670	Rt2	Rz2
1,2	1	1,2	.	Rt3	Rz3

Tabiiy bosim va qopshimcha bosim qiymatlariga mos bir xil masShtab tanlab olib, z opqini chop tomoniga tabiiy bosim va opng tomoniga qopshimcha bosim epyuralarini chiziladi. SHuning uchun poydevor ostidagi aktiv siqiluvchi qatlamni qalinligini aniqlaniShi zarurdir.
Buning uchun aniqlangan tabiiy bosimni xoxlagan qatlamdagi qiymatini Rt x0,2 ga koppaytirilsa R_z ni xoxlagan qatlamdagi bosim qiymatiga topqpri keliShi kerak, yahni tabiiy bosimni qiymatini 20% ini qopshimcha bosimiga topqpri keliShi Shart.
Bu Shart bajarilsa qolgan xisoblarni bajarmasa ham bopladi.CHunki pastki qatlam siqilmaydigan qatlamdan iboratdir.

4.1-Rasm.Ketma-ket jamlaSh usulida chopkiShni hisoblaSh uchun sxema.

4.1.INSHOOT CHOpKISHINI MONAND QATLAM USULIDAN FOYDALANIB HISOBLASH.

Bu usul prof.TSitovich N.A tomonidan iShlab chiqilgan boplib, sodda yechimga ega Shu bilan bir qatorda bir xil jinsli gruntlarda aniq natija beriSh bilan ahamiyatlidir. Ekvivalent qatlam usulining asosida qopshimcha bosimning zamin bopylab tarqaliShiga oid egri chiziqli Shaklni unga ekvivalent boplgan oddiy toprtburchak.4.1 - rasm bilan almaShtiriSh yotadi.

Unda haqiqiy zamini gruntlari cheksiz tarqalgan deb faraz etiladi va chopkiShni qiymatini bir hil jinsli gruntlarga quyidagi ifodadan xisoblaShga tavsiya etiladi: