N mahmudov, A. Nurmonov, A. Sobirov

Y 
Ohang va fikr tugalligiga ega boMib, kesimlik shakllari
* orqali ifodalanuvchi so ‘z va so ‘zlar qo‘shilmasiga gap de-
yiladi. M a s a l a n : Vohid o^rnidan turdi. (O . Yoqubov)
19

---

Yurtimiz qanday chiroyli! Yozuvda gap oxiriga nuqta, so ‘roq
yoki undov belgilaridan biri qo‘yiladi va har bir gap bosh
harf bilan boshlanadi.
6 1 - 
mashq. Quyidagi so ‘zlardan foydalanib, gaplar tuzing, so ‘zlarning
bog‘lanishiga alohida diqqat qiling.
1. 
M a’naviyat, qalb, quyosh. 2. Biz, Amir Temur, nabira. 3. Mus- 
taqillik, abadiy, b o ‘l. 4. Siz, o ‘z, Vatan, sev. 5. Iste’dodli, bola, deganda, 
kim, tushun. 6. Ona, tabiat, e’zoz.
6 2 - 
mashq. 0 ‘qing. Har bir qatordagi gap, so‘z va so ‘z birikmalari sonini
aniqlang.
1. K o‘hna Samarqand. H ar bir o ‘zbek bu shahar bilan faxrlanadi.
2. M ana Registon. Binolarga hayrat bilan boqaman. 3. Kuch — adolatda. 
Bu — Sohibqironning hayotdagi shiori edi. 4. Kuch — bilimda. U
insonni buyuk maqsadlar sari yetaklovchi mayoqdir.
6 3 - 
mashq. 
Ertasi, shahrimiz, tonggi, bobom, doistning, yuksak, kelajagi
kabi so‘zlarni tegishli so ‘zlar bilan kengaytiring, ular ishtirokida gaplar tuzing.
N a m u n a : Ertasi: V atan im n in g ertasi — V atan im n in g ertasi 
c h a ro g ‘on.
Savol va topshiriqlar
1. 
Gap
deb nimaga aytiladi?
2. Gapning so‘z va so‘z birikmasidan farqi nimada?
3. Bitta so‘zni gapga aylantiring.
64-m ashq. 
Uyga topshiriq.
0 ‘zingiz tanlagan biror rasm asosida hikoya
tuzing. Tuzgan hikoyangizga sarlavha toping hamda og‘zaki so ‘zlab bering.
18-d a r s. GAPDA SO ‘ZLARNING BOG‘LANISHI
1-topshiriq.
 
Quyida berilgan so‘zlarni bir-biriga bog‘lab, gap tuzing. 
So‘zlam i bog‘lash uchun nimalar qilganingizni ayting.
Mustaqillik, biz, baxt, ber.
20

---

2-topshiriq.
Berilgan gapning boshidagi ikki so‘z orasiga 
va
bog‘lovchi- 
sini qo‘ying.
Shahar, qishloqlarimizda bugun о ‘zgacha hayot hukm surmoqda.
Gap tarkibida ishtirok etgan so‘zlar bir-biri bilan bog‘lanadi. M a s a 1 a n: 
qir va adir, Oygul bilan Baxtiyor; gulni hidlamoq, maktabga kelmoq
kabi. 
Misollardan ko‘rinadiki, so‘zlaming bog‘lanishi bir xil emas. Ayrim so‘zlar 
va, ham, hamda, bilan
singari bog‘lovchi va bog‘lovchi vazifasidagi so‘zlar 
yoki sanash ohangi yordamida bog‘lanadi.
Boshqalarida esa birinchi qism ikkinclii qismga 
-ni, -da, -dan, -ning
kabi 
qo‘shimchalar, 
tomon, to‘g ‘risida, haqida, uchun
singari yordamchi so‘zlar 
bilan bog‘lanadi. M a s a 1 a n: 
akasiga olmoq, akasi uchun olmoq.