N. Mammadov monoqrafiya 2013+60ч90 N. Mammadov
Yüklə 2,76 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Birincisi, həmin düzəliş mühacirət azadlığına məhdudiyyət qoyulmasına görə daxil edilib. Özü də sovet dövründə yəhudilərin mühacirətinə qoyulan məhdudiyyətlərlə
- “Heç zaman şikayət etməyin və kimsəyə bir şey izah etməyin”. Bunu təkəbbür kimi qəbul etmək yanlışlıqdır. İngilis dövlət xadimi sadəcə siyasət aparanda reallığı
- Prezident İlham Əliyevin bir fikri bu aspektdə ibrətamizdir: “...bizim əsas istiqamətimiz ondan ibarətdir ki, öz
bədnam düzəliş Ermənistanın Azərbaycan torpaqlarını işğal etdiyi vaxtlarda qəbul edilib. Konqresmenlər, əslində, proseslərdən xəbərsiz olduqlarını nümayiş etdiriblər, ədalətsiz qərar qəbul edərək, həqiqəti danıblar. “Qaynar nöqtəyə” “soyuq başla” yanaşmaq əvəzinə, odun üzərinə yanacaq atıblar. Bu yerdə Franklin Ruzveltin məşhur bir fikrini yada salmaq yerinə düşər: “Həqiqət insanların onu axtarmaq azadlığı olanda tapılır”. ABŞ Konqresində kimsə (məsələn, senator Riçard Luqar kimi) həqiqət axtarışına çıxsa, dərhal erməni lobbisi onunla mübarizəyə qalxır. Başqa bir məqam ABŞ Konqresinin Ticarət Aktına 1974-cü ildə etdiyi Cekson-Venik düzəlişi ilə bağlıdır. Bu düzəlişə görə, Birləşmiş Ştatlar Azərbaycanla normal ticarət münasibətləri qura bilməz. Bu, ümumiyyətlə, absurd bir addımdır. Birincisi, həmin düzəliş mühacirət azadlığına məhdudiyyət qoyulmasına görə daxil edilib. Özü də sovet dövründə yəhudilərin mühacirətinə qoyulan məhdudiyyətlərlə bağlı qəbul olunmuşdu. Azərbaycanda isə mühacirətə heç bir məhdudiyyət yoxdur və heç vaxt olmayıb. İkincisi, ABŞ enerji sahəsində Azərbaycanın ən böyük tərəfdaşlarından biridir. Bir tərəfdən öz marağına uyğun olan sahədə əməkdaşlığa heç bir qadağa qoyulmur, digər tərəfdən isə müstəqil Azərbaycana heç bir aidiyyəti olmayan absurd məsələyə görə normal ticarət aparmaq yasaq edilir. ABŞ siyasəti bu daxili ziddiyyətdən hələ də yaxa qurtara bilməyib. 1992-ci ildən dəyişməyən başqa bir məqam da var. ABŞ Konqresi Dağlıq Qarabağdakı qanunsuz rejimə hər il milyonlarla yardım ayırır. Hazırda həmin yardımı 2 milyondan 5 milyona qədər artırmaq haqqında düşünürlər. ABŞ-da “Dağlıq Qarabağ Respublikasının Ofisi” açılıb. “Ofis” Ədliyyə Nazirliyində lobbiçilik qanunu çərçivəsində qeydiyyata alınıb. Birləşmiş Ştatlar “DQR” nümayəndələrinə Ermə- nistan pasportu vasitəsi ilə vizalar da verir. Onlar da ABŞ-a rahat səfər edir və oradan əliboş dönmürlər. Bu, 20 ilə yaxındır ki, ABŞ-ın Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllində vasitəçilik etməsi fonunda baş verir. ABŞ Fransa və Rusiya ilə birlikdə ATƏT-in Minsk qrupunda həmsədrdir. Yaranmış münaqişəni 143 həll etməkdə vasitəçi olan bir dövlətin işğalçıya hər il maliyyə yar - dımı ayırması sağlam məntiqlə izah edilən məsələ deyil. Bu, sözdə vasitəçi olmaq anlamına gəlmirmi? Hesab edirik ki, bu sual üzərində düşünməyə dəyər. Bədbinliyə əsas varmı? Yoxdur, qeyd etdiyimiz ziddiyyətli mə - qamlar müasir dövrdə geosiyasi mühitin mürəkkəbliyindən qaynaqlanır. Hazırda dünya dövlətləri bir-birindən yüksək səviyyədə qarşılıqlı asılılıq vəziyyətinə gəliblər. Qloballaşma beynəlxalq münasibətlər sistemini keyfiyyətcə dəyişib. Müstəqil dövlət xarici siyasətini heç bir maneəyə baxmadan aparmalıdır. Hər bir mürəkkəb şəraitdə öz yolundan dönməməlidir. Təbii ki, bəzi məqamlarda taktiki addımlar, geriçəkilmələr, manevrlər ola bilər. Lakin Bencamin Dizraelinin bir kəlamını unutmamaq gərəkdir: “Heç zaman şikayət etməyin və kimsəyə bir şey izah etməyin”. Bunu təkəbbür kimi qəbul etmək yanlışlıqdır. İngilis dövlət xadimi sadəcə siyasət aparanda reallığı həmişə nəzərə almağı, onu sakit qəbul etməyi, ancaq öz yolundan dönməməyi tövsiyə edir. ABŞ və ya başqa bir böyük dövlət Azər- baycana münasibətdə bir-biri ilə uyğun gəlməyən siyasi addımlar ata bilər. Lakin Azərbaycan öz xarici siyasət kursundan heç zaman imtina edə bilməz. Prezident İlham Əliyevin bir fikri bu aspektdə ibrətamizdir: “...bizim əsas istiqamətimiz ondan ibarətdir ki, öz xarici siyasi fəaliyyətimizlə qarşıya qoyduğumuz məqsədlərin əldə olunmasına, Azərbaycanın dünya birliyindəki yerinin möh- kəmlənməsinə, həmçinin dünya ölkələri ilə qarşılıqlı faydalı əməkdaşlıq yolu ilə bizim iqtisadi inkişafımıza kömək edək. Bu siyasət bu vaxta qədər həyata keçirilib və bundan sonra da davam etdiriləcək” (3.2.1, s.20). Beləliklə, Azərbaycanın xarici siyasətində ABŞ çox önəmli yer tutur. Okeanın o tayında Azərbaycana da böyük diqqət vardır. ABŞ üçün Azərbaycan Cənub Qafqazda xüsusi geostrateji əhəmiyyəti olan ölkədir. Dövlət katibi H.Klintonun regiona 2012-ci ilin iyununda olan rəsmi səfəri bu fikri bir daha təsdiqlədi. Xanım Klinton regional təhlükəsizliyin təmin edilməsi üçün ABŞ-ın Azərbaycanla sıx əmək- daşlıqda maraqlı olduğunu vurğulayıb. Amerika Azərbaycanı qlobal 144 geosiyasi məsələlərin həllində tərəfdaş kimi görür. Yaxın və Orta Şərqdə baş verən siyasi və geosiyasi prosesləri rəsmi Bakı ilə müzakirə edir. İki dövlət sıx tərəfdaşlıq münasibətlərini daha da ge- nişləndirmək iradəsini nümayiş etdirib. Bakıda aparılan danışıqlarda bu istiqamətdə ABŞ və Azərbaycanın bundan sonra hansı işləri görə biləcəyi müzakirə edilib. Xatırladaq ki, H.Klintonun regiona səfəri öncəsi məsələnin bu tərəfi ilə bağlı analitiklər proqnoz verirdilər. Rusiyalı təhlilçilər hesab edirdilər ki, H.Klintonun səfəri böyük bir geosiyasi məkanda əks-reaksiya doğuracaq. “The New York Times” qəzeti və “Associated Press” agentliyi isə ABŞ dövlət katibinin Cənub Qafqaz səfərinin qlobal geosiyasi proseslərlə bağlılığına diqqəti çəkirdi. Bu dərəcədə qlobal məsələlərin müzakirəsini qarşısına qoyan H.Klintonun rəsmi Bakı ilə münasibətlərin inkişaf etdirilməsi imkanlarından danışması təbiidir. Danışıqlarda hər iki tərəf öz mövqeyini açıq ifadə edib. Yəni da- nışıqlar bərabərhüquqlu tərəfdaşlar arasında aparılıb. ABŞ yaxşı bilir ki, Azərbaycan müstəqil siyasət yeridir. Ona təzyiq etməyin mənası yoxdur. Əslində, Azərbaycanla təzyiq dilində danışmaq heç kəsə sərf etmir. Çünki ölkənin potensialı yüksək, həyata keçirdiyi la- yihələr böyükdür. Azərbaycan regionun ən dinamik inkişaf edən dövlətidir. Onunla yalnız bərabərhüquqlu tərəfdaş kimi danışmaq olar. ABŞ rəsmiləri Qərb üçün prinsipial əhəmiyyəti olan yeni enerji layihələrində Azərbaycanın çox mühüm rol oynadığını etiraf edirlər. Məsələn, R.Morninqstar “Cənub dəhlizi” layihəsinin Azərbaycansız reallaşmasının mümkün olmadığını qeyd edib. ABŞ bu layihəyə önəm verdiyini bəyan edib. Yuxarıda qeyd edilənlər ABŞ-Azərbaycan münasibətlə rinin pers- pektivini ortaya qoyur. Fraqmentar olaraq müşahidə edilən bəzi zid- diyyətlərə baxmayaraq, bütövlükdə, iki dövlət arasında əlaqələr getdikcə daha da genişlənir və dərinləşir. Azərbaycan ABŞ-ın Cənub Qafqazda tərəfdaşına çevrilir. Qərb istiqamətində ABŞ-la yanaşı Avropa dövlətləri də Azərbaycan üçün böyük geosiyasi əhəmiyyət kəsb edir. Azərbaycan Avropa ilə həm Avropa İttifaqı, həm də ayrı-ayrı dövlətlərlə ikitərəfli əməkdaşlıq 145 Yüklə 2,76 Kb. Dostları ilə paylaş:
|