Nahj ul-farodis

(Ayyub Payg‘ambar alayhis-salom hazrating‘a kirdi)
“Andın sorig hatunlar yığıldılar, taqı ahşam yatsığ arasında Eyyüb anası qatın- ğa keldiler taqı aydılar: Peyğâmbar ‘as din destür tilegil, bizler taqı Peyğâmbar ‘ay’nurig mübârek cemâlim körelirig taqı cüftlerimiz bey ‘et bermiş teg bizler taqı bey‘et berelirig tediler. Eyyüb [anası] Peyğâm­bar 'as hazratinğa kirdi. Destür tiledi erse, Peyğâmbar 'as taqı destür berdi. Eyyüb anası bu hatunlarnı başlap kirdi ” (Nash 19 b). Noshir nashrda “onasi” degan kalimani kiritdi. Chunki qo‘lyozmada Ayyub (r.a) Nabiy alayhissalomning oldiga kirdi degan tushuncha paydo bo‘ladi, aslida Nabiy alayhissalomning oldiga Ayyub (r.a) ning onasi kirgan. Nabiy alayhissalomning mo‘jizalari bayonida U zotning bolta bilan toshga zarba berganlarida, toshdan Shom diyorlarini yoritadigan darajada o‘t chaqnaganini musannif qo‘lyozmada quyidagi matn bilan ifodalab beradi:
“اول تاشقا اورميش اردي اول ييلدريم منكيزليك اوت جيغتي ( Matn 30 b.)”
(Ul tashqa urmush erdi ul yildirim mingizlik o‘t chig‘ti)
“Selmân-i FârsI aytur razhu: Qaçan kim Câbirninğ ta‘âmini tenâvül qılduq taqı handaq qazımaqqa barduq, menim ülüşümke teggen yerde taqı bir uluğ taş belgürdi. Heç kimerse anı qoparmaqqa küçi yetmedi. Balta taqı ötmedi erse, barduq, Peyğâmbar ‘ay’qa habar berdük erse, Peyğâmbar ‘as keldi taqı mübârek elginge bir uluğ balta aldı, taqı Bismillâhi’r-Rahmâni’r-Rahîm tedi taqı tekbir aydı erse, cümle şahâbalar taqı tekbîr aydılar. Andın sonğ Peyğâmbar ‘as balta kötürdi taqı quwat birle ol taşqa urmış erdi. Ol [taşdın] yıldırım menğizlig ot çıqtı Şâm tarafınğa bardı. Selmân-i FârsI aytur razhu: Ol nürqa nazar qılmış erdim. Şâmnuriğ köşkleri, sarâyları mariğa köründi”. (Nash 22 b) Noshir o‘tni nimadan chiqqani quyidagi “taşdın” kalimasini qo‘shib oydinlashtirib bergan. Beshinchi faslda Nabiy alayhissalomning mo‘jizalaridan biri, oyning ikkiga bo‘linishiga guvoh bo‘lgan kofirlar imon keltirmaganini musannif quyidagicha keltiradi:

“ اكار بو كافير بيغامبر عليه السلام نونك راست لقينغا بير نشان كورسا لار(Matn 35 b. )”

(Agar bu kofir Payg‘ambar alayhis-salomnung rostliqing‘a bir nishon ko‘rsalar )
turkchada: “eğer bu kâfir[lar] Peyğâmbar ‘ofnurig râstlıqınğa bir nişan körseler, ol nişandın yüz çewrürler” (Nash 26 b) ya’ni, noshir matndagi birlik shaklini “lar” qo`shimchasini qo‘shib ko‘plik shakliga keltiradi. Oltinchi faslda Payg‘ambar alayhissalomning maqomini ifodalovchi, Alloh taolo tarafidan berilgan “Hamd” bayroqni qo‘lyozmada quydagicha matn keltiriladi:
«بيغامبر عليه السلام حمد نينك علمي بيريلدي” (Matn 36 b.)
(Payg‘ambar alayhissalom hamdning alami berildi )
nashrda qo‘lyozmadagi “عليه السلام” kalimasiga Payg‘ambar alayhissalomga, egalik nisbatini ifodalovchi “ga” nisbatini qo‘shib keltiradi, ya’ni:
“ Araşât halqı [n] ma‘lüm qılğaylar kim bu kimerse bu ma‘nllig ermiş tep, kerek ol ma‘ni hayr bolsun, kerek şer bolsun. Taqı heç taqı maqâmât u keremât içinde Haq te‘âlânıng hamdı taqı şenâsı içinde erdi, ol cihetdin Peyğâmbar ‘as[qa] hamdnıng ‘alamı berildi”. (Nash 27 b).
Qiyomat kuni Odam (a.s) va barcha payg‘ambarlar Payg‘ambarimiz alayhissalomning bayroqlari ostida bo‘lishini qo‘lyozmada musannif quyidagi matn bilan ifodalaydi:
“ حق تعالي نينك كرمي اظهار قيلماق أچون ایتورمان ” ( Matn 36 b.)
( Haq taoloning karami izhor qilmoq uchun ayturman)
“Peyğâmbar ‘ay: Qıyâmat kün bolsa âvş, Âdâm peyğâm­bar ‘ay taqı Âdam peyğâmbardin song kelgen peyğâmbarlar cümlesi menim ‘alamım astında bolğaylar. Bu sözni taqı küwenü aymas-men, vellkin Haq te‘âlânıng keremi[ni] izhâr qılmaq üçün aytur-men. Taqı qıyâmat kün bolsa âvş, cümle halâyıqdm burun avval gür yarılıp gürdm baş qaldurğan men bolğay-men. Bu sözni taqı küwenü mufâhirat qılu aymas-men, vellkin Haq te‘âlâ menim üze neme uluğ lutflar taqı keremler qılıp turur, anı izhâr qılmaq üçün aytur-men tedi” (Nash 27 b). Qo‘lyozmadagi “كرمي” kalimasini “keremi[ni]” shaklida keltiradi. Qo‘lyozmaning oltinchi faslida Payg‘ambar alayhissalom Makkani fath qilish uchun 10 ming qo‘shin kelib, kim uyi eshigini berkitib, uyidan chiqmay o‘tirsa, qilichlaridan omonda qolishlarini aytadilar. Abu Sufyon (r.a) musulmon bo‘lib, bu xabarni Makka xalqiga yetkazadi. Abu Sufyon (r.a) ning gaplarini musannif quyidagicha keltiradi:
“ آش من مسلمان بولدوم قیلیچ دین قورتولماق کراک ارسا(Matn 49 b.) ”
(Osh men musulmon bo‘ldim, qilichdin qurtulmoq kerak ersa )
“Abbâs razhu aydı: Yâ Resülallâh, taqı ziyâda bahşiş qılınğ! tedi erse, Peyğâmbar ⁽as aydı: Kim kim qapuğım bağlap ewinde tursa, menim qılıçımdın emânda bolsun! tedi erse, Abü Sufyân atınğa mündi, taqı çapup Mekkeke kirdi taqı çaqırdı: Ey Mekke halqı, uş Muhammed keldi on minğ er birle, cümle silâhlığ erenler, heç kimerseninğ qarşu turmaqqa yarağı yoq. Uş men musulmân boldum, [qılıçdın qurtuldum. Kimke] qılıçdın qurtulmaq kerek erse, musulmân bolsun, yoq erse qapuğını bağlap ewindin çıq[ma]sun, yoq erse helâk bolğay tep Mekke halqınğa i‘lâm qıldı erse, Mekke kâfirları cümle qorqtılar; bacıları eldin qaçıp çıqtılar, bacıları musulmân boldılar” (Nash 35 b) Abu Sufyon (r.a) musulmon bo‘lib o‘limdan omon qolganini, yana kim o‘limdan omon qolmoqchi bo‘lsa musulmon bo‘lishini taklifini berganlar. Qo‘lyozmada aynan shu jumlani davomida teskari ma’no ifodalangan bir jumla keltirilgan:

«يوق ارسا قپوغینی بغلاب آیفیندین چیقسون یوق ارسا هلاک بولگای ” (Matn 49 b)