|
National University of Uzbekistan Volume 3National University of Uzbekistanbioetikaning-paydo-bo-lishi-uchun-tarixiy-zaruriyatning-yuzaga-kelishiNational University of Uzbekistan
Volume 3 | NUU Conference 2 | 2022
Google Scholar indexed
Current Issues of Social Sciences and Humanities
DOI: 10.24412/2181-1385-2022-2-479-486
Ijtimoiy-gumanitar fanlarning dolzarb masalalari
484
April, 2022
https://nuu.uz/ International Scientific Conference
tubdan o'zgarishiga yordam berdi.1966 yil Germaniyada yuz bergan talidamid fojeasi
( ya‘ni uxlatuvchi vosita sifatida talidamid qabul qilgan homiladorlar) 20 mingga
yaqin bolaning nuqsonlar bilan (oyoq-qo‗lsiz) tug‗ilishi, ilmiy tadqiqotlar va klinik
amaliyot o‗rtasidagi aloqalami tubdan o‗zgartirib yubordi. Biotibbiy tadqiqotlarning
maqsadi sifatida endilikda nafaqat samarali dori-darmonlar va tibbiy buyumlarni
ishlab chiqarish, balki ularning noxush oqibatlarini oldini olish ham inobatga olindi.
1972 yil AQSHda ilm ahlini larzaga keltirgan 1932-1972 уillar oralig‗ida 400ta
erkakda zaxmning latent shaklini tabiiy tarzda kechishini o‗rganish bo‗yicha
o‗tkazilgan tekshiruv natijalari chop etilgan. Binobarin, kam ta‘minlangan aholiga
taalluqli bo‗lgan bemorlarga imkoniyat bo‗lgan holatda lozim bo‗lgan davolash
chora-tadbirlari o‗tkazilmagan. Natijada 1974 yil AQSHda maxsus komissiya tashkil
etilib, uning ish yakunida Belsmontning ―Ilmiy tadqiqotlar obyekti bo‗lgan odamlarni
himoya qilish bo‗yicha etik tamoyillar va qo‗llanmalar‖ (1978) hisoboti
tuzildi.Hozitda tibbiyot etikasi xalqaro prinsiplari mavjud. Ular shu jumladan
qiynoqlqrdan va inson qadr qimmatini kamsitishning boshqa shakllaridan himoya
qilish to‘g‘risidagi Deklaratsiyada ( BMT Assambleyasi 1982 y) bayon etilgan .[8]
80-yillarning oxirida yibbiyot ba biollogiya fanlari rivojlanayotgan, ularni amalda
qo‘llashning salbiy oqibatlari xavfi real tahdid solib turgan yillarning sharoitlarda
Evropa Kengashi umumevropa ahamiyatiga molik tegishli hujjatlarni yaratish
to‘g‘risida qaror qabul qildi.1993 yilda Evropa Kengashining Bosh assambleyasi
biollogiya va tibbiyotning qo‘llanilishi munosabati bilan inson huquqlari va qadr-
qimmatini himoya qilish bo‘yicha Konvensiyani qabul qilindi (jiddiy o‘zgarishlar
kiritilganidan so‘ng matn EK Parlamenti assambleyasining majlisida 1996 yil
noyabrda tasdiqlandi). YNESKO Bosh konferensiyasining 1997 yil11 noyabrdagi 29-
s.da inson genomi va inson deklaratsiya to‘g‘risidagi Umumiy Deklartsiya mazkur
tashkilotga a‘zo barcha mamlakatlar tomonidan tasdiqlandi. Tibbiy va tibbiy axloq ,
texnika vaqt o‘tishi bilan rivojlanib bu masaladagi huquqiy , axloqiy ,tibbiy
jarayonlarni davr va zamonga moslashtirib borilishini taraqqiyotning o‘zi taqozo
etdi.
"Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasi" (Birlashgan Millat, 1948);
"Jeneva
deklaratsiyasi: shifokorning xalqaro qasamyodi" (VSMA, Bosh Assambleya 1948,
1968, 1983); "Xelsinki deklaratsiyasi" (VVMA, Bosh Assambleya 1964, 1975, 1983,
1989, 1989, 2000,2002); "Xalqaro tibbiyot axloqi" (VIMA, Bosh assambleya 1949,
1968, 1983); "Insonning ishtiroki bilan biomedik tadqiqotlar bilan
xalqaro qo'llanma" (Cyom, Jeneva, 1993); "Evropada bemor
huquqlarini himoya qilish to'g'risida deklaratsiya" (JSST, 1994);
|
|
|