National University of Uzbekistan
Volume 3 | NUU Conference 2 | 2022
Google Scholar indexed
Current Issues of Social Sciences and Humanities
DOI: 10.24412/2181-1385-2022-2-479-486
Ijtimoiy-gumanitar fanlarning dolzarb masalalari
480
April, 2022
https://nuu.uz/ International Scientific Conference
natijasida axloqiy qadriyat va jamiyat qonuniyatlarida
turli muammoli vaziyatlarni
keltirib chiqargan. Shuday muammolardan biri bu bioetika masalasi bo‘lib, u tabiat,
inson, texnika omili o‘rtasida muammolar va ularni bartaraf etish uchun axloqiy
qadriyatlar va insonparvarlik munosabatlarini tartibga solish tarixiy zarurat
bo‘ganligi va bu yo‘ldagi dolzarb muammo hamda jarayonlar
axloqiy meyyorlar
doirasida hal qilinishi lozimligini mavjud sharoitning o‘zi taqozo etgan. Insoniy
makon qanchalik taraqqiy etmasin, inson o‘z atrofidagi koinot, tabiat,
inson
tushunchalariga o‘zaro hurmatga asoslangan munosabatlarni shakllantirmas ekan bu
birinchi navbatda insonning o‘ziga taxdid solishi muqarrar. Uzoq davrga emas, ayni
damda insoniyatni tashvishga hamon solib kelayotgan COVID-19 muammosi
insoniyatni yana bir bor o‘ylantirib qo‘ydi. Axloq va axloqiy munosabatlar
insoniyatni tabiyatning elitasi sifatida gavdalantirishiga xizmat qiladi. Axloq ijtimoiy
ong shakli sifatida jamiyatda insonlarning o‗zaro munosabatlarini tartibga soladi.
Tarixan insonlarning birgalikdagi hayoti va faoliyati jarayonida ma‘naviyat deb
ataladigan va ularning xulqini tartibga soladigan ma‘lum bir odat, qoida va me‘yorlar
majmuasi vujudga kelgan. ―Etika‖ atamasi ilk bor Aristotel tomonidan taklif etilgan
bo‗lib, u xulq ma‘naviyati falsafasi va u bilan bog‗liq bo‗lgan me‘yorlarni, ya‘ni
axloq nazariyasini anglatadi [1].
Ma‘lum bir turdagi kasbiy faoliyat bilan shug‗ullanish axloq me‘yorlarida
o‗ziga xos xususiyatlarini vujudga kelishiga sabab bo‗ladi. Tibbiy xodimlaming
etikasi birinchi navbatda insonlar sog‗lig‗i va
hayotini saqlash maqsadiga
yo‗naltirilgan. Inson koinot yoki tirik mavjudotning zulmkor xo‘jayini emas, balki
uning bir bo‘lagi ekanligini, ming yillardan biyon shakillangan qadriyat va insoniy
munosabatlarni saqlamog‘i va ijobiy tomonga rivojlantirmog‘i lozim.
Ilmiy-texnika
taraqqiyotining biotibbiyot sohasidagi yutuqlari nafaqat amaliy jihatdan kengaydi,
balki biotibbiyot sohasidagi imkoniyatlar, shuningdek,
yaxshilik va yomonlik
haqidagi an'anaviy g'oyalar, bemorning yaxshiligi, inson hayotining boshlanishi va
oxiri haqidagi g'oyalarga ta'sir ko'rsatdi va shunga mos ravishda bioetikaning
rivojlanishiga qo'shimcha turtki berdi.
Dostları ilə paylaş: