|
«Научный импульс» Январь, 02 1082 energetikaning texnika va taraqqiyotdagi oʻrni va ahamiyati xamraliyev AsadbekXamraliyev Asadbek часть
1
«
Научный импульс
»
Январь
, 202
3
1086
ifloslanishi muammosi eng asosiy ekologik muammolardan biridir. Atom elektr stansiyalari
oddiy isssiqlik elektr stansiyalariga qaraganda qariyib ikki barobar ko`p suv iste’mol qiladi.
Texnik inshoatlar atrof muhitning estetik ko`rinishiga ham sezilarli ta’sir qiladi. Italiya,
Fransiya, Avstriya, Gresiya va boshqa turizm yaxshi rivojlangan mamlakatlarda atrof –
muhit landshaftini iloji boricha o`zgartirmaslik va turistlarning mamlakat to`g`risidagi
ta’surotlarini buzilishiga yo`l qo`ymaslik uchun energetika inshoatlarining ma’qul
konstruksiyalarini loyihalash va yaratish muammolarini yechishga to`g`ri kelmoqda. Tarixiy
obidalarga boy bo`lgan O`zbekistonda ham turizmning keng rivojlanishi energetikaning bu
muhim muammosini yaqin kelajakda hal etishga kirishilitabiiy. Energetika havflimi?Har
qanday texnik qurilma va xatto xonadagi oddiy elektr sim bo`ladimi, ayniqsa turli elektr
stansiyalar, bular ichida ayniqsa atom elektr stansiyalari ham so`zsiz albatta havflidir. Bu
texnik inshoatlarning havfsiz ishlashi uchun ularni barcha havfsizlik choralarini ko`rgan
holda loyihalash va to`g`ri ishlatila bilish kerak. Turli qurilma va texnik moslamalarning
inson uchun nisbatan qanchalik havfli ekanligini solishtirib tahlil qilamiz. Statistik
ma’lumotlar shuni ko`rsatadiki, inson uchun eng havfli texnik qurilma bu avtomobil ekan.
Bu transport vositasi turidan foydalanuvchi million kishiga to`g`ri keladigan o`lim bilan
tugaydigan holatlar eng ko`p ushraydi. Elektr stansiyalarning havflilik darajasi
tramvaylarning insonlar uchun qanday havf tug`dirishi darajasi bilan barobardir. Elektr
stansiyalar deyarli havfsiz bo`lsa ham, ammo ularning salbiy ta’sirlari bilan hisoblashishga
to`g`ri keladi. Avariya holatlarida atrof muhitga chiqarib tashlanayotgan tabiat va insonlar
uchun havfli bo`lgan chiqindilarning miqdori oshib ketishi mumkin. Atom elektr stansiyalari
normal ish rejimida ishlayotganida deyarli to`liq havfsiz bo`lsa ham avariya holatlari yuzaga
kelganida atrof muhitning ifloslanish darajasi keskin oshib ketadi va insonlarning hayoti
havf ostida qolishi mumkin.. Masalan, 1986 yili Chernobil atom elektr stansiyasida
(Ukraina) sodir bo`lgan avariya natijasida elektr stansiya atrofidagi katta xududda radiatsiya
miqdori normal sharoitdagiga nisbatan bir necha ming marta oshib ketdi va bu xududda
insonlarning normal yashashlari uchun katta havf yuzaga keldi. Chernobil AES ida
reaktorlardan birining ishdan shiqishi natijasida ko`plab radioaktiv moddalarning atrof –
muhitga chiqishi kuzatilgan. Juda katta xudud radioaktiv moddalar bilan zaxarlandi. Bu
avariyaning asosiy sababi atom elektr stansiyani qurish uchun loyihalash paytida avariya
sodir bo`lishi mumkin bo`lgan holatlar to`liq tahlil qilinmaganligi sabab bo`ldi. Hozirda bu
atom elektr stansiyasi butunlay yopilgan. Atom elektr stansiyalarida sodir bo`lishi mumkin
bo`lgan avariya holatlarining aksariyati yoqilg`ini transportirovka qilishda va radiaktiv
chiqindilarni utelizatsiya qilishda ro`y berishi mumkin. Barcha avariya holatlarini hisobga
olgan holda, atom elektr stansiyalarini loyihalash, ularni ekspluatatsiya qilishda
havfsizlikning barcha jihatlarini hisobga olish va xizmat qiluvshi texnik xodimlarning
malakaviy darajasining yuqori bo`lishi bu stansiyalarning normal ishlashini ta’minlaydi.
Magnit maydonining tabiatga va insonlarga ta’siri qanday?Kuchlanishi 600 – 750 kV bo`lgan
yuqori kuchlanishli katta quvvatli nim elektr stansiyalarni ekspluatatsiya qilish vaqtida
kuchli magnit maydonlarning inson sog`lig`iga salbiy ta’sir etishi kuzatilgan. Insonning
Международный
научный
журнал
№
5
(100),
Dostları ilə paylaş: |
|
|