Navoiy davlat konchilik va texnologiyalar universiteti

Parallel ulangan trubalarning xarakteristikasi.
Uchta parallel trubadan tashkil topgan murakkab trubaning xarakteristikasi ham 1, 2, 3 trubalarning xarakteristikalarini tuzishdan boshlanadi. Bu holda ham bir xil bosimda 1 trubaning sarfiga avval 2 truba sarfini, so`ng 3 truba sarfini qo`shish yo`li bilan murakkab trubaning xa­rak­teristikasini tuzamiz. n ta parallel trubadan tuzilgan murakkab trubaning xarakteristikasi ham xuddi shu usulda hosil qilinadi.
Murakkab truboprovodlar
Murakkab truboprovodlar trubalar xilma-xil usullarda tutashtirilgan bo`lib, ular ketma-ket, parallel ulangan va tarmoqlarga ajralgan bo`laklardan tashkil topgan bo`ladi. Biz yuqorida ketma-ket va parallel ulangan trubalardan tashkil topgan bo`laklarni ko`rdik. Endi truboprovodning tarmoqlangan bo`lagini ko`ramiz. Asosiy truboprovod A nuqtadan uchta 1, 2, 3 tarmoqlarga ajralsin (9.21-rasm). Ularning oxirgi nuqtalarining balandliklari z₁, z₂, z₃, bosimlari p₁, p₂, p₃, sarflari Q₁, Q₂, Q₃ bo`lsin . U holda bu sarflarning yig`indisi asosiy trubadagi sarfga to`g`ri keladi: Q = Q₁+Q₂+Q₃
Har bir tarmoq uchun Bernulli tenglamasini quyidagicha yozish mumkin:

Trubalarning tarmoqlarga bo`linishi.

Bu tengliklarda p₁, p₂, p₃, larni atmosfera bosimiga teng deymiz va eka-nini hisobga olib hamda 1, 2, 3 trubalar uchun (9.2) formuladan foydalanib, quyidagilarni yozamiz:

Yoki ekanligini hisobga olib va z₂ - z₁ = z_1-2, z₃ - z₁ = z_1-3 belgilashlarni kiritib, oxirgi tengliklarni o`zgartiramiz:

Bu tenglamalardan 1, 2, 3 trubalardagi sarflarni topib va qo`shib umumiy xarjni topamiz:
yoki

bu yerda bo`lib, ular uchun , tengsizliklar o`rin­lidir. Agar uchala trubaning ham ikkinchi uchi bir xil balandlikda bo`lsa (z<sub>1</sub> = z<sub>2</sub> = z<sub>3</sub>), u holda z'<sub>1-2</sub> = 0; z'<sub>1-3</sub> = 0 va H<sub>1</sub>, H<sub>2</sub>, H<sub>3</sub> lar teng bo`ladi hamda sarf uchun truba­lar parallel ulangan hol uchun chiqarilgan munosabatini olamiz. Endi yuqorida kel­ti­rilgan formulalarga asosan tarmoqlangan truba uchun xarakteristika hosil qilish mumkin (9.22-rasm). Buning uchun ularning xarakteristikalarini trubalarni parallel ulash dagi kabi qo`shamiz. Natijada 9.22-rasmda tasvirlangandek siniq egri chiziq BCDE ni olamiz. Bu chiziq tarmoqlangan truba uchun xarakteristika bo`lib, u 2 va 3 trubalarning ikkinchi uchi balandligida Cva D nuqtalarda sinadi. Agar suyuqlik A nuqtadan B, C, D nuqtalarga qarab emas, teskari yo`nalishda oqsa unda 1, 2, 3 trubalarning xarakteristikalari (sarflar Q<sub>1</sub>, Q<sub>2</sub>, Q<sub>3</sub> manfiy bo`lgani uchun) H o`qining chap tomonida (ya'ni Q o`qining manfiy yo`nalishida) qo`shiladi. Bordiyu, bu trubalarning ba'zilaridan oqim o`ngga, boshqalarida chapga bo`lganda ham o’ngga oqayotgan suyuqlik uchun xarakteristika H o’qidan o’ngga chapga oqayotganlari uchun esa xarakteristika chapga quriladi va so`ng qo`shiladi.