g
ətirmək. –Dəlilər bithər qılığına girip razı saldılar Koroğlunu
ki, icaza versin H
əmzə qalsın Çənlibeldə.
QILIXLI
(Naxçıvan) – xoşxasiyyət, mehriban. –
Oğluma da deyirəm ki, bala, bı qız qılıxlı qızdı, hammıynan
yola ged
ər.
QILIMLAMAX (Gömür) – h
əvəsə gətirmək. –Elə
qılımladı ki məni, durdum başdadım təzdənnən işə.
QILIŞ I (Şahbuz) – yer hanasında arğacı bərkitmək
üçün istifad
ə olunan taxta. –Qılış göy hanasında olmur, təx'cə
yer hanasında olur.
QILIŞ II (Badamlı) – cütün, kotanın hissələrindən
birinin adı.
QILQAN
(Naxçıvan) – saç. –Anam da hesdəndi ma: ki,
g
əlsəm qılqannarıvı yolacıyam.
QIMCANMAX (Düd
əngə) – tərpənmək, hərəkət
etm
ək. –Məni gördü heş yerinnən qımcanmadı da.
QIMIS
(Şəkərabad) – südlə hazırlanan dərman. –
Qımısı bizdə bir arvat varıydı o düzəldərdi süddən, gözə
salırdılar.
QIMIŞMAX (əksər şivələrdə) – gülümsünmək. –Bir
yalannan qımışsa, bil ki işin düzəldi.
QIND (Bab
ək, Naxçıvan, Şahbuz) – yaxın. –Elə düz
durupdu
əymizin qındında gözdüyür.
QINDIN VERMƏMƏK (Culfa, Şahbuz) – tərəfin
saxlamaq. –Öldürs
ən də arvadının qındı verməz bizə.
176
QIPIX (Ordubad) – qorxaq. –
Kazım kişi qıpıx adamdı.
QIR (D
əmirçi) - dəmyə. -Qır dеmi yеrrərə dеyiriх'.
QIRA (
əksər şivələrdə) – tağda yeni əmələ gələn kiçik,
yetişməmiş qovun. –Hələ qıradı ee, qoy qalsın yetişsin.
Dilimizin Qazax v
ə Qərbi Azərbaycan şivələrində də
qıra sözü işlənir (1, s.328).
QIRAXLAMAX
(Şahbuz) – xalçanın kənarlarını
toxumaq. –G
əbəni qıraxlamax hasantdı, su içimi kimin bir
şeydi.
QIRAŞ YER//YAL YER (Sələsüz) – qeyri-məhsuldar,
daşlı-kəsəkli yer. –Oranın torpağı qəşəx'di, qıraş yeri azdı.
QIRAZ (Kotam, V
ənənd) – ağacda olan xüsusi
yapışqan.
QIRBARA
(Şahbuz) – çox duzlu. –Xorəx' elədi ki,
qırbara, ağıza qoymax olmur.
QIRCEN (Bab
ək, Naxçıvan) – qıvrım saç. –Ursetdən
g
əlmişdi o vaxdı doxdurumuz, qırcenbaş bir arvadıydı.
QIRÇI
(Culfa, Şahbuz, Şərur) – xəsis. –İmamqulu əmi
el
ə qırçıdı ki, qəpiyi çıxsa, canı çıxar.
QIRÇIN I (Bab
ək, Naxçıvan) – büzmə (paltarda). –
Qırçın yupqada zadda olur.
QIRÇIN II
(Culfа, Şərur) - mаl-qаrа yеyəndən sоnrа
оtun qаlаn qırıntılаrı. -Qırcını yаndırrıх qışdа.
QIRXBUĞUM//QIPPIĞAN (Külüs, Şada) – yabanı
bitki.
177
QIRХILIХ//QIRХLIХ (Culfа, Оrdubаd) – qаyçı. -
Qırхılığı gəti burа, qоyunu qırхırаm.
QIRIM
(Naxçıvan) – hərəkət, reaksiya. –Yoldaşımın
qırımınnan gördüm ki, isdəmir gedəm dağa.
Bu vahid meyl, h
əvəs, fikir, məqsəd mənasında
Ağcabədi, Cəbrayıl, Füzuli, Göyçay, Oğuz, Şamaxı şivələrində
d
ə işlənir (1, s.331).
QIRIŞMАL (əksər şivələrdə) - dəcəl, şuluqçu. -Ədə
qırışmаl, sən niyə qоymursаn cаmаhаt işin görsün.
QIRKƏŞ (Qıvraq) – qoca kişidən dünyaya gələn uşaq,
z
əif uşaq.
QIRQIRA (Bab
ək, Naxçıvan) – çox duzlu. –Bı ilki
qavırma elədi qırqıradı.
QIRMA KABAP
(Ərəzin) – tikə kabab. –Səməd
kişinin qırma kababına heş kiminki çatammaz.
QIRMIZI BАDIMCАN (Nахçıvan, Оrdubаd, Şərur) –
pоmidоr. -Mən qırmızı bаdımcаnı çiy-çiy yеyirəm.
QIRTI-QIRTI
(Naxçıvan, Ordubad) – az-az, azca. –
Büğdəni aldı apərdi, pulun da qırtı-qırtı gətdi heş
annıyammədim ki nədi.
QIRTIŞ (Şahbuz) – qısa saçaqlı yun. –Qırtış yunu
yuyup daramax ç
ətindi.
QIRTMAX//QIRTIŞDIRMAX (Naxçıvan, Sədərək) –
q
ənaət etmək. –Neçə illərdi balalarımızın boğazınnan qırta-
qırta düzəltdiyimiz əv-eşix' də qaldı ermənilərə.
QISDIRMАХ (əksər şivələrdə) - gizlicə vеrmək. -Hər
178
gеdəndə birəz pul qısdırdı ki, аpаr хəşdə.
QISILA-QISILA
(Naxçıvan)
–
qorxa-qorxa,
ç
əkinərək, utanaraq. –Ge:p ayrısı:n əvində qısıla-qısıla qalınca,
öz
əymizdi da oturmuşux rahatca.
QISIRƏMƏN (Ayrınc) – qısır inəyi əmən bir yaşdan
iki yaşadək dana. –Qısır inəyi əmdiyinə göra heylə deyillər
ona.
QISMIRIХ (Nахçıvan) – qısаbоylu. -Görmüşəm, bir
qısmırıх оğlаndı.
QITRAXLIX (Keçili) –
qıtlıq. –Onda qıtrax vaxdıydı,
indi şükür hər şeyimiz boldu.
QIVRAX (Bab
ək, Şahbuz, Şərur) – zəld, zirək. –
Gördüm h
ər şey ortadadı durdum qıvrax hərəsin çəx'dim öz
yerin
ə.
QIY I
(Aşağı Qışlaq) – dağın aşırımı. –Qıydan keçəndə
baxdım ki, canavar uluyur.
QIY II (B
ənəniyar, Saltaq) – qаytаn. -Qıy tоrbаdа оlаr,
tumаndа оlаr, bаşmахdа оlаr.
QIYIX (Bab
ək, Şahbuz) – çuvalın ağzını tikmək üçün
iyn
ə (çuvaldız). –Qıyığnan meşoxların ağzını tikirix'.
QIYMAZ//QIYIMSIZ
(Şahbuz) – xəsis. –Zeynab
n
ətər qıymazdı, əlinnən darı sızmaz.
QIZIL ƏHMƏDİ (Boyəhməd) – alma növü. –Təzə
saldığım tingə qızıl əhmədidi.
QIZILÖZƏN (Ordubad, Şahbuz) – heyvanın qida
179
Dostları ilə paylaş: | 
