Naxçıvan Dövlət Universiteti. III naxçıvan Beynəlxalq arıçılıq konfransı

- 73 -
 
 
6.
 
Буренин Н.Л., Котова Г.Н. Справочник по пчеловодству. Краснодар, 1988, 368 с. 
7.
 
http://ndu.edu.az/az/news/view/418/
 
8.
 
http://www.airbees.com/forum/viewtopic.php?p=7998 
9.
 
http://bee-home.ru/intensifikatsiya-proizvodstva-meda/stimulyatsiya-razvitiya-pchel.html
 
10.
 
http://www.meedov.ru/honeycollection/about/6.html
 
 
Натиг Мамедов 
 
ОГРАНИЧЕНИЕ ЯЙЦЕНОСКОСТИ ПЧЕЛИНОЙ МАТКИ В ПЕРИОД ОСНОВНОГО 
ВЗЯТКА 
 
В условиях Нахчыванской АР очень трудно предсказать о длине основного взятка из-
за  местных  климатических  условий.  Откачка  меда  от  пчелиных  семей  в  конце  основного 
взятка  оставляет  перед  дилеммой  пчеловодов.  Нижние  части  рамок  бывают  полным 
запечатанным расплодом или личинками или яйцами всех возрастов, а верхняя половина или 
на одну треть рамок заполнен медом. При откачке меда пчеловоду приходиться отказаться от 
меда в этих сотах, или откачивая мед он преднамеренно уничтожает расплод. 
 
 
Natig Mammadov  
 
QUEEN HONEY BEE BROOD REARING LIMITING DURING PEAK HARVEST 
PERIOD 
 
In  Nakhchivan  AR  it  is  very  difficult  to  predict  harvest  duration  depending  on  seasonal 
conditions. In such environmental conditions, beekeepers cannot expect to benefit from high honey 
yields  if  the  bees  tend  to  utilise  the  resources  available  for  continuous  brood  rearing.  During  the 
honey  harvest,  it  is  a  common  phenomenon  to  observe  an  excess  of  brood  compared  to  honey 
production, which is completely undesirable from a beekeeping perspective. 
 
 

---

- 74 -
 
 
İSA YILMAZ 
 
Iğdır Üniversitesi  
 
BAL ARISI YETİŞTİRİCİLİĞİNDE VERİMİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER 
 
Anahtar Sözcükler: Arı yetiştiriciliği, hastalık, zararlı, mücadele 
Özet: 
Arı  yetiştiriciliğinde  hastalık  ve  zararlılarla  mücadele  arı  kolonilerinin  her  zaman  güçlü 
tutulmasıyla  başlar.  Arı  kolonilerinin  kovan  içerisinde  en  uyğun  kovan  içi  şartlarda  yaşamlarını 
sürdürmeleri  ve  verim  vermeleri  gerekmektedir.  Çünkü  arılarda  meydana  gelen  hastalıklar 
kolonilerin  kovan içerisindeki optimum şartları koruyamayıp,  kovan içi koşullarm  (nem,  sıcaklık, 
havalandırma)  bozulduğu  zaman  meydana  gelir.  Havaların  aniden  soğuması  arı  bireylerinin  daha 
sıkı  toplanmalarına  sebep  olduğunda,  eğer  arıların  kaplayamadığı  yavrular  varsa  soğuk  nedeniyle 
kuluçka  süresini  tamamlamak  üzere  olan  arılar  gözlerde  ölürler.  Aynı  şekilde  daha  küçük  yaşlı 
larvalar  ise  kireç  hastalığı  ve  genel  olarak  yavru  çürüklüğü  olarak  ifade  edilen  hastalıklara  sebep 
olurlar.  Sonuç  olarak,  arı  kolonilerinin  yaşamlarını  sürdürdükleri  kovan  içi  şartlarmm  en  üst 
düzeyde  tutulması  birçok  hastalığm  ortaya  çıkmasmı  önleyecektir.  Nem  fazlalığı  arı  kovanı 
içerisinde çeşitli mikroorganizmalarm oluşmasma sebep olmakta, yeterli sıcaklığm sağlanamaması 
bazen  yeterli  olması  ana  arının  önce  fazla  yumurta  bırakmasma,  bazen  yetersiz  olası  arıların 
kümeleşmesine  sebep  olduğundan  yavru  çürüklüğü  hastalıklarma,  havalandırmanm  ise,  yetersiz 
olması  yine  bazı  mantar  ve  mikro  organizmalarm  üreme  fırsatı  bulmasının  yanı  sıra  varrova 
sayısının da kovan içerisinde kendine daha iyi üreme fırsatı bulup artmasına sebep olmaktadır. Yani 
kolonilerin  barındırıldığı  kovan  içi  şartlarmm  ve  arı  koloni  sayısının  yiiksek  tutulması  ideal  bir 
arıcılık için en önemli kuraldır. 
1. Giriş 
Tüm yetiştiricilikte olduğu gibi bitkiler, hay vanlar ve arılar karlı bir üretim  yapabilmeleri 
için  uyum  sağladıkları  bir  çevreye  ihtiyaçları  vardır.  Ancak  bu  şekilde  genetiklerindeki  mevcut 
verimi  verebilirler.  Bu  nedenle,  arıcılıkta  koloni  basma  verimliliği  artırmada  en  etkili  yollardan 
birisi öncelikle bulunduğu bölgeye ve şartlara uyum sağlamış yerel genotiplerin araştırılması ve her 
bölge  için  en  uyğun  bal  arısı  genotip  ya  da  genotiplerinin  belirlenmesi  gerekmektedir  (Soysal  ve 
Gürcan,  2005).  Türkiyede  mevcut  arı  genotiplerine  bakılırsa,  çok  çesitli  iklimin  olması  ve  her 
bölgede farklılık göstermesi ve Afrika, Avrupa ve Asya arasında bir köprü konumunda bulunması 
ile bal arıları için Türkiye bir gen merkezi kabul edilir. Çünkü, Türkiye’nin kuzeydoğuşunda A.m. 
caucasica  (Kafkas  arısı),  güneydogusunda  A  »?.  meda  (iran  arısı)  ve  A.m.  syriaca  (Suriye  arısı), 
Trakya bölgesinde A. m. carnica (Karniyol arısı) ve geriye kalan diger alanlarda ise A.m. anatoliaca 
(Anadolu arısı) alt türleri şeklinde yayılma göstermektedir (Kandemir ve ark., 2000; Güler ve ark., 
2011; Genç ve Dodoloğlu 2011). Genetik olarak farklı bal arısı genotipleri kendine özgü davranış 
ve  performans  özelliklerine  de  sahiptir.  Bu  nedenle  bal  arısı  popülasyonlarmm  tanımlanmasmda 
genetik  ve  morfolojik  farklılıklarm  yanı  sıra  bu  davranış  ve  performans  özelliklerinin  de  dikkate 
alınması önemlidir. Bu nedenle bal arısı genotipinin ekotip veya alt grup olarak tanımlanmasmda, 
ilgili  genotipe  ait  davranış,  fızyolojik  ve  verim  özelliklerinin  bilinmesi  de  gereklidir  Gösterit  ve 
ark.2012). Bir bölgede yetiştirilecek bal arılarının verimlerinin yüksek olması için bölgenin iklim ve 
bitki  varlığının  da  bal  arısının  ırk  özellikleriyle  uyum  göstermesi  gerekmektedir.  Bu  çalışmada, 
arıcılıktan elde edilen ürünlerin artırılma yolları incelenmiştir. Özellikle bal veriminin artırılması ve 
başarılı bir arıcılık için yapılması gerekli işlemler ele almmıştır. 
2. Modern Arı Kovanlarının Verime Etkileri 
Modern  arı  yetiştiriciliğinde  arıların  evi  olan  kovanların;  verime,  kovanlarm  sevk  ve 
idaresinde  kolaylık,  hastalıklara  karşı  mücadele,  çevre  şartlarınm  iyileştirilmesi  gibi  önemli 
fonksiyonları  vardır.  Bu  nedenle  arıların  barmdırıldığı  kovanlarm  standart  bir  şekilde  yapılması, 
arıların  nem  ve  sıcaklık  durumlarında  kovan  içi  koşulları  uyğun  hale  getirecek  şekilde  yapılması 
yani,  ızgaralı alttan hava alan veya polen tuzaklı dediğimiz şekilde  yapılmalıdır. Bu sayede arılar 
fazla nem ve sıcaklığı kısa sürede kovandan uzaklaştırırlar ve kovan içi şartları uyğun hale getiriler. 

---