Nazariy fizika kursi

mec
(5.88) dan ma’ lumki, orbital mexanik va orbital magnit momentlaming
e
nisbati 
~ 2m с
ten
8
' Ushbu (7.3) formula A. Eynshtein va V. de-
Gaaz tomonidan o ‘ tkazilgan tajribalar natijasida xususiy mexanik va 
xususiy magnit momentlaming nisbatini aniqlashda olingan edi.
O. 
Shtem va V.Gerlax tajribalaridan keyin fazoviy kvantlanishni 
kuzatish ustida bir qator tajribalar o ‘ tkazildi va ulaming barchasida 
orbital mexanik 
moment ham, spin moment uchun ham fazoviy 
kvantlanish mavjudligi tasdiqlandi. Shunday qilib, spin tushunchasining 
kiritilishi atom spektr chiziqlarini o ‘rganishda, Zeyeman effektlarini 
tushuntirishda muvaffaqiyatli bo‘ lib qolmasdan, balki makroskopik 
jisimlaming xossalarini tushuntirishda ham katta rol o ‘ ynaydi.
h
S , = ± 2 -
( 7 Л >
7.2. Elektronning spin operatorlari
Relyativistik 
kvant 
mexanikasi 
asoslarini 
o ‘rganishga 
bag’ ishlangan paragraflarda elektron spmining mavjudligini va u bilan 
b og’ liq boMgan bir qator xossalami nazariy jihatdan keltirib chiqarish 
mumkin. Lekin elektronning spini to‘ g ’risidagi bir qator tushunchalami
196

---

norelativistik kvant mexanikasi nazariyasidan ham keltirib chiqarish va 
muhim natijalarga kelish mumkin.
Avvalo Ulenbek va Gaudsmit g ’ oyasining matematik ifodasiga 
o ‘ taylik. Kvant mexanikasining asosiy prinsiplariga binoan elektronning 
spinini chiziqli va о ‘ zaro qo‘ shma operator yordamida ifodalash kerak. 
Koordinata y o ‘ nalishiga bo‘ lgan spin operatorlarining proyeksiyalarini 
Sx,Sy\a S,
orqali belgilaylik. Kiritilgan operatorlar proyeksiyalarining 
ko‘rinishini aniqlash uchun oldindan shunday talab qo‘ yamizki, bu 
operatorlar