Ne Yapmalı?
parti üyesidir. Bir tiyatro sahnesi seyircilerine ne kadar açýksa, si-
Yüklə 0,7 Mb. Pdf görüntüsü
|
parti üyesidir. Bir tiyatro sahnesi seyircilerine ne kadar açýksa, si- yasal arena da kamuoyuna o kadar açýk olduðundan, herkes gaze- telerden ve açýk toplantýlardan þu ya da bu kimsenin partinin ilke- lerini kabul edip etmediðini, partiyi destekleyip desteklemediðini 135 V. Ý. Lenin Ne Yapmalý? bilir. Belirli bir siyasal kiþinin iþe nasýl baþladýðýný, nasýl bir evrim- den geçtiðini, çetin bir anda nasýl davrandýðýný, ne gibi nitelikler taþýdýðýný herkes bilir; onun için bütün parti üyeleri, bütün olgularý biliyor [sayfa 169] olduklarýndan, bu kiþiyi belirli bir parti kademesine seçerler ya da seçmezler. Bir parti üyesinin siyasal alandaki her hareketinin (sözcüðün kesin anlamýyla) genel denetimi, biyolojide en uygunlarýn kalýmý diye adlandýrýlan ve otomatik olarak iþleyen siyasal bir mekanizmayý yaratýr. Mutlak bir açýklýðýn, seçilme hak- kýnýn ve genel denetimin sonucu olan bu doðal seçme, her siya- sal kiþinin, son tahlilde, kendisi için en uygun yeri bulmasýný, gü- cüne ve yeteneklerine en uygun düþen iþi yapmasýný, hatalarýnýn sonuçlarýný anlamasýný, ve hatalarýný kabul etme ve bunlardan kaçýn- ma yeteneðini herkesin önünde ortaya koymasýný saðlar. Çizdiðimiz bu tabloyu, bizim otokrasimizin çerçevesi içine yerleþtirmeye çalýþýnýz! Rusyada, parti programýnýn ilkelerini ka- bul eden ve partiyi gücü yettiði kadar destekleyen herkesin, gizli çalýþan devrimcinin bütün eylemlerini denetlemesini akýl alýr mý? Ýþin çýkarlarý gereði, devrimci, bu herkes dediklerimizin onda- dokuzundan kimliðini saklamak zorunda iken, bu herkesin, de- vrimcilerden birini belli bir kademeye seçmesi mümkün müdür? Raboçeye Dyelo nun ortaya attýðý görkemli formüllerin gerçek an- lamý üzerinde biraz düþününüz, otokrasinin karanlýðý ve jandarma egemenliði altýnda, parti örgütündeki geniþ demokrasinin yarar- sýz ve zararlý bir oyuncaktan baþka bir þey olmadýðýný görürsünüz. Yararsýz bir oyuncaktýr, çünkü gerçekte, hiç bir devrimci örgüt, ne kadar isterse istesin, geniþ demokrasiyi hiç bir zaman uygulama- mýþtýr ve uygulayamamýþtýr. Zararlý bir oyuncaktýr, çünkü, geniþ bir demokrasi ilkesinin uygulanmasý yolunda herhangi bir çaba, sadece, polisin büyük baskýnlara giriþmesini kolaylaþtýracak, bug- ün hüküm süren ilkelliði devam ettirecek, ve pratik içinde çalýþan militanlarýn dikkatini, profesyonel devrimciler olmak için kendiler- ini eðitmeleri gibi ciddi ve ivedi bir görevden, kâðýt üstünde [sayfa 170] ayrýntýlý seçim sistemi kurallarý hazýrlamaya çekecektir. Bu de- mokrasicilik oyunu ancak etkin çalýþmaya katýlma fýrsatýný bula- mayan kimselerin sýk sýk toplandýðý yurtdýþýnda, özellikle küçük gruplarda, yer yer geliþebilir. Raboçeye Dyelo nun, ilk bakýþta akla-yatkýn görünen ve dev- rimci çalýþmalarda demokrasi ilkesini ileri sürme oyununun ne 136 V. Ý. Lenin Ne Yapmalý? kadar uygunsuz olduðunu gösterebilmek için, gene bir tanýðýn ifa- desine baþvuracaðýz. Bu tanýk, Londrada yayýnlanan Nakanune dergisinin editörü Y. Serebriyakovdur, ve kendisi Raboçeye Dyelo ya karþý dostça duygular ve Plehanova ve plehanovculara karþý da derin bir kin taþýmaktadýr. Yurtdýþý Rus Sosyal-Demokratlar Birliðin- de meydana gelen bölünme konusundaki makalelerinde, Naka- nune , kesin olarak, Raboçeye Dyelo nun tarafýný tuttu ve Plehanova küfürler yaðdýrdý. Bu durum, Nakanune nin bu konuda tanýklýðýný daha da deðerli kýlmaktadýr. Ýþçilerin Öz Kurtuluþu Grubu Bildir- gesi Üzerine baþlýklý makalesinde ( Nakanune , n° 7, Temmuz 1899), Serebriyakov, ciddi bir devrimci harekette prestij, kýdem, yetkili aréopagus * gibi þeylerden sözetmenin edepsizlik olduðunu söy- lerken, bu arada da þöyle yazýyor: Miþkin, Rogaçov, Jelyabov, Mihaylov, Perovskaya, Figner ve ötekiler, kendilerini, hiç bir zaman önder saymamýþlardýr, ve kimse de onlarý önder olarak seçmemiþ ya da atamamýþtýr, oysa gerçekte bunlar önderdirler, çünkü propaganda döneminde ol- duðu gibi hükümete karþý mücadele döneminde de, en çetin iþi onlar yükleniyordu, en tehlikeli yerlere onlar gidiyorlardý, ve onla- rýn eylemi en verimli olan eylemdi. Ve onlar kendileri istedikleri için deðil, ama çevrelerini saran yoldaþlarý, bilgilerine, [sayfa 171] ener- jilerine ve davaya baðlýlýklarýna güvendikleri için önder oldular. Hareketi keyfi olarak yönetecek herhangi bir aréopagus tan kork- mak (korkulmuyorsa, sözü niye ediliyor?), çok safdilce bir davranýþ olur. Böyle bir aréopagus a kim aldýrýr ki? Okurdan soruyoruz: bu aréopagus hangi bakýmdan anti- demokratik eðilimlerden farklýdýr? Ve Raboçeye Dyelo nun akla- yatkýn örgüt ilkesinin de ayný ölçüde safça ve edepsiz olduðu besbelli deðil mi? Safça, çünkü, çevrelerini saran yoldaþlarýnýn, bunlarýn bilgilerine, enerjilerine ve davaya baðlýlýklarýna hiç bir güvenleri yoksa, bu aréopagus a ya da anti-demokratik eðilimli bu kimselere kimse aldýrýþ etmez; edepsiz, çünkü bu, bazýlarýnýn kendini beðenmiþliði, bazýlarýnýn hareketimizin gerçek durumu hak- kýndaki bilisizliði, ve bazýlarýnýn da hazýrlýksýzlýðý ve devrimci hare- ketin tarihi hakkýnda bilisizliði üzerinde spekülasyon yapan bir * Aréopagus - Eski Atinada Akrapolun yakýnýnda bulunan bir tepe; o tepede toplanan yüksek hukuk meclisi. -ç. 137 V. Ý. Lenin Ne Yapmalý? demagojidir. Hareketimizde etkin olarak çalýþanlar için biricik cid- di örgüt ilkesi, en sýký gizlilik, üyelerin en sýký elekten geçirilmesi ve profesyonel devrimcilerin eðitilmesi olmalýdýr. Bu nitelikler bir- leþince, demokratçýlýk tan çok daha deðerli olan bir þeye, dev- rimciler arasýnda eksiksiz bir yoldaþça karþýlýklý güvene kavuþmuþ olacaðýz. Bu, bizim için kesin olarak gerekli, çünkü, Rusyada, ge- nel demokratik denetimi bunun yerine koymak sözkonusu ola- maz. Ve gerçekten demokratik bir denetimi gerçekleþtirmenin olanaksýzlýðýnýn, devrimci örgütün üyelerini tümüyle denetim dýþý býraktýðýný sanmak büyük hata olur. Bunlarýn, demokratçýlýðýn (içe- risinde eksiksiz karþýlýklý güvenin hüküm sürdüðü yakýn ve kaynaþmýþ bir yoldaþlar topluluðundaki demokratçýlýðýn) oyuncak biçimleri üzerinde düþünmeye vakitleri yoktur, ama onlar, zaten lâyýk olmayan bir üyeyi saflarýndan defetmek için gerçek bir dev- rimciler örgütünün hiç bir þey önünde gerilemeyeceðini [sayfa 172] deneyimleriyle bildiklerinden, canlý bir sorumluluk duygusuna sa- hiptirler. Üstelik Rus (ve uluslararasý) devrimci çevrelerde, uzun bir tarihi olan ve yoldaþlýk görevlerine aykýrý davranýþlarý amansýz bir sertlikle cezalandýran oldukça geliþmiþ bir kamuoyu vardýr (de- mokratçýlýk, ama oyuncak demokratçýlýk deðil, gerçek demokratçý- lýk, bu, yoldaþlýk anlayýþýnýn temel unsurlarýndan biridir!). Bütün bunlarý gözönünde tuttuðumuzda, göreceksiniz ki, anti-demokra- tik eðilimlerle ilgili bir sürü söz ve bütün bu kararlar, yurtdýþýndaki generalcilik oyununun siyasal muhacerete özgü küf kokusunu taþýmaktadýr. Belirtmek gerekir ki, bu sözlerin bir baþka kaynaðý olan saf- dillik, demokrasi hakkýnda edinilmiþ olan bulanýk fikirlerden de doðmaktadýr. Bay ve bayan Webblerin Ýngiliz sendikalarý konu- sundaki kitaplarýnda Ýlkel Demokrasi baþlýklý ilginç bir bölüm vardýr. Yazarlar, burada, Ýngiliz iþçilerinin, sendikalarýnýn ilk kurul- duðu dönemde, bütün üyelerin sendika yönetiminin bütün ayrýn- týlarýna katýlmalarýný demokrasinin zorunlu bir koþulu saydýklarýný anlatýyorlar; bütün sorunlar, bütün üyelerin oyuyla karara baðlan- makla kalmýyor, bütün resmi görevler, sýrasýyla bütün üyeler tara- fýndan üstleniliyordu. Ýþçilerin, demokrasinin bu þekilde anlaþýlma- sýnýn saçmalýðýný görmeleri için ve bir yandan temsili kurumlarýn gereðini, öte yandan da bütün zamanýný sendika yönetimine sarfe- decek görevlilerin gereðini anlayabilmeleri için uzun bir tarihsel 138 V. Ý. Lenin Ne Yapmalý? deneyim dönemi gerekti. Ancak bazý sendikalar mali iflâsa uðra- dýktan sonradýr ki, toplanan ödenti ve baðýþlarýn ne olmasý gerek- tiði sorununun yalnýzca demokratik oyla çözüme baðlanmayacaðýný, bunun, ayrýca, sigorta uzmanlarýnýn tavsiyesini de gerektirdiðini iþçilere anlatmak mümkün oldu. Bundan baþka Kautskynin parla- mentarizm ve yasama iþlevinin halk tarafýndan yerine getirilmesi konusundaki kitabýný alýnýz ve [sayfa 173] göreceksiniz ki, bu marksist teorisyenin vardýðý sonuçlar, kendiliðinden örgütlenen iþçilerin uzun yýllar boyunca edindikleri pratik deneyimin bize öðrettikleriy- le tam uygunluk halindedir. Kautsky, Rittinghausenin ilkel demok- rasi anlayýþýna þiddetle karþý çýkýyor; demokrasi adýna halkçý gazetelerin doðrudan doðruya halk tarafýndan yönetilmesini isteyenlerle alay ediyor; proleter sýnýf mücadelesinin sosyal-demok- ratik önderliði için profesyonel gazetecilere, parlamenterlere vb. duyulan gereksinmeye iþaret ediyor; etkin olabilmek için doðru- dan yasama iþlevinin halkýn tümü tarafýndan yerine getirilmesini savunan, ama bu düþüncenin modern toplumda ancak göreli ola- rak uygulanabileceðini anlamayan anarþistlerin ve edebiyatçýlarýn sosyalizmine saldýrýyor. Hareketimizde pratik içinde çalýþmýþ olanlar, bu ilkel de- mokrasi anlayýþýnýn öðrenci ve iþçi yýðýnlarý arasýnda ne kadar yay- gýn olduðunu bilirler. Onun için bu anlayýþýn örgüt tüzüklerine ve yayýna da girmesine þaþmamak gerekir. Bernþtayncý türden eko- nomistler, tüzüklerine þunu koydular: § 10. Sendika örgütünün çýkarlarýný ilgilendiren bütün iþler, üyelerin çoðunluðunun oyuyla karara baðlanýr. Terörist türden ekonomistler de onlarýn ardýndan yineliyorlar: Komitenin kararlarý ancak bütün çevreler tarafýndan onaylandýktan sonra yürürlüðe girer. ( Svoboda , n° 1, s. 67.) Dikkat ediniz ki, bu geniþ ölçüde uygulanan referandum önerisi örgütün tamamýnýn seçim temeli üzerinde kurulmasý istemine ek olarak ileri sürülmüþtür! Gerçek demokratik örgütlerin teori ve pratiðini inceleme fýrsatýný pek az bulmuþ olan pratik içinde çalýþanlarý, elbette ki, bu yüzden suçlayacak deðiliz. Ama önderlik iddiasýnda olan Raboçeye Dyelo , böyle durumlarda, geniþ bir demokrasi ilke- si konusundaki bir kararla yetinirse, bu, salt etkin olma çabasý dýþýnda herhangi bir baþka þey olarak tanýmlanabilir mi? [sayfa 174] 139 V. Ý. Lenin Ne Yapmalý? F. YEREL ÇALIÞMA VE RUSYAYI KAPSAYAN ÇALIÞMA Burada anahatlarý çizilen örgüt planýna karþý, bu planýn de- mokratik olmadýðý ve komplocu nitelik taþýdýðý yolundaki itiraz- lar tamamen yersizdir. Bununla birlikte, sýk sýk ileri sürülen ve ayrýntýlý olarak incelenmesi gereken bir baþka sorun var. Bu, yerel çalýþma ile bütün Rusyayý kapsayan çalýþma arasýndaki iliþkidir. Merkezi bir örgütün kurulmasý halinde, aðýrlýk merkezinin yerel- den bütün Rusyaya doðru kayabileceði, ve böylelikle çalýþan yýðýn- larla baðlarýmýzý ve genel olarak yerel ajitasyonun sürekliliðini zayýflatarak harekete zararlý olacaðý yolunda korkular dile getiril- mektedir. Bu korkulara karþýlýk olarak diyoruz ki, son birkaç yýl içinde hareketimiz, asýl, yerel militanlarýn yerel iþlere gereðinden çok daldýklarý için zarar görmüþtür; bu yüzden aðýrlýk merkezini azçok ulusal çalýþmaya kaydýrmak mutlaka gerekir; ve bu, baðlarý- mýzý ve yerel ajitasyonumuzun sürekliliðini, zayýflatmak þöyle dur- sun, güçlendirir. Merkezi ve yerel gazeteler sorununu ele alalým. Okurdan istediðim, gazete yayýnýnýn bizim için genel olarak çok daha geniþ ve çeþitli olan devrimci hareketi gösteren bir örnekten baþka bir þey olmadýðýný unutmamasýdýr. Yýðýn hareketinin birinci döneminde (1896-1898), yerel de- vrimci iþçiler tarafýndan bütün Rusyayý kapsayan bir gazetenin ( Raboçaya Gazeta ) yayýnlanmasý giriþiminde bulunuldu. Ýkinci dö- nemde (1898-1900), hareket sýnýrsýz bir ilerleme kaydetti, ama ön- derlerin dikkati tamamen, yerel yayýnlar üzerinde toplanmýþtý. Yayýnlanmýþ olan yerel gazetelerin toplam sayýsýný hesaplarsak, or- talama olarak ayda bir gazetenin yayýnlandýðýný görürüz.* Bu, [sayfa 175] bizim amatörlüðümüzü açýkça göstermiyor mu? Bu, devrimci örgütümüzün, hareketin kendiliðinden büyümesinin gerisinde kal- dýðýný açýkça göstermiyor mu? Ayný sayýda yayýn, daðýnýk yerel gru- plar tarafýndan deðil de, tek bir örgüt tarafýndan yapýlsaydý, sadece büyük emekler tasarruf etmiþ olmakla kalmazdýk, ama ayný za- manda, çalýþmamýzda çok daha büyük istikrarlýlýk ve süreklilik * Bkz: Paris Kongresine Rapor , 71 s. 14. O zamandan [1897] 1900ün ilkyazýna kadar, çeþitli yerlerde, çeþitli gazetelerin otuz sayýsý yayýnlanmýþtýr. ... Ortalama olarak her ay birden biraz fazla gazete yayýnlanmýþtýr. 140 V. Ý. Lenin Ne Yapmalý? saðlamýþ olurduk. Etkin olarak hemen hemen yalnýzca yerel or- ganlarda çalýþan militanlarýmýz (ve ne yazýk ki, bugün de durum çoðunlukla böyledir), ve bu sorunda þaþýlacak bir Don Kiþotluk gösteren yazarlarýmýz, bu basit gerçeði gözden kaçýrmaktadýrlar. Pratikte çalýþan militanlar, çoðunlukla yerel militanlar için bütün Rusyayý kapsayan bir gazetenin örgütlenmesiyle uðraþmalarýnýn zor olduðu* ve gazetesiz kalmaktansa, yerel gazetelerin daha iyi olduðu savýyla yetiniyorlar. Hiç kuþku yok ki, bu sav, tamamen haklýdýr ve biz, genel olarak yerel gazetelerin büyük önemine ve yararlýlýðýna pratik içinde çalýþanlardan daha az deðer biçiyor deði- liz. Ama sorun bu deðildir. Sorun, Rusyada, iki-buçuk yýl içinde yayýnlanmýþ olan otuz yerel gazete sayýsýnýn açýkça ifade ettiði par- çalanma ve ilkelliðin üstesinden gelinip gelinemeyeceði sorunu- dur. Kendinizi, yerel gazetelerin yararlýlýðý konusundaki tartýþma götürmez, ama çok genel olan sözlerle sýnýrlamayýnýz; iki-buçuk yýllýk deneyimin gösterdiði olumsuz yönleri de açýkça kabul etme yürekliliðini gösteriniz. Bu deneyim göstermiþtir ki, içinde çalýþ- týðýmýz koþullarda, bu yerel gazeteler çoðu durumda ilkeleri baký- mýndan istikrarsýz, siyasal anlamdan yoksun, devrimci güçlerin kul- lanýlmasý [sayfa 176] bakýmýndan son derece pahalý ve teknik bakým- dan da (elbette ki, burada sözkonusu olan baský tekniði deðil, yayýnýn belli aralýkla düzenli biçimde çýkmasýdýr) tamamen yeter- sizdirler. Bu eksiklikler raslansal deðildir; bunlar, bir yandan ince- lediðimiz dönemde yerel gazetelerin egemenliðini açýklayan ve öte yandan bu egemenliðin doðurduðu parçalanmanýn kaçýnýlmaz sonuçlarýdýrlar. Gazetesini, ilkelerde istikrarlýlýðý muhafaza edebi- len bir siyasal organ düzeyine yükseltmek, ayrý bir yerel örgütün kesin olarak gücünü aþar ; bütün siyasal yaþamýmýza ýþýk tutacak olan gerekli miktarda malzemeyi toplamak ve bunlarý kullanmak, böyle yerel bir örgütün gücünü aþar. Özgür ülkelerdeki çok sayýda yerel gazetelerin gereðini desteklemek üzere ileri sürülen bir sav, böyle bir gazetenin yerel militanlar tarafýndan basýlmasýnýn maliye- ti düþüreceði ve halka daha tam ve çabuk bilgi sunabileceði savý- dýr bu sav, deneyimin de gösterdiði gibi, Rusyadaki yerel gazeteler * Bu, gerçek olmaktan çok, görünüþte bir zorluk. Gerçekte, tek bir inceleme çevresi yoktur ki, bütün Rusyayý kapsayan çalýþmaya iliþkin olarak þu ya da bu iþlevi yerine getirme olanaðýndan yoksun bulunsun. Yapamam deme, yapmam de. 141 V. Ý. Lenin Ne Yapmalý? için geçerli deðildir. Bu gazeteler, devrimci güçlerin kullanýlmasý bakýmýndan son derece pahalý olmaktadýrlar, ve ne kadar küçük olursa olsun, illegal bir gazetenin yayýnlanmasý, ancak büyük ölçe- kli fabrika üretimi için olduðu gibi büyük bir gizli aygýtý gerektir- mektedir; çünkü bu aygýt küçük, elzanaatýna dayanan bir atölyede yaratýlamaz. Gizli aygýtýn ilkelliði, çok kez polise, bir-iki sayýnýn yayýn- lanýp daðýtýlmasýndan sonra, geniþ tutuklamalara giriþmek olanaðý saðlamaktadýr, bu her þeyi öylesine silip süpürmektedir ki, iþe yeni baþtan baþlamak zorunda kalýnmaktadýr (pratikte çalýþan her mili- tan bunun birçok örneklerini bilir). Ýyi örgütlenmiþ bir gizli aygýt, profesyonel olarak eðitilmiþ devrimcileri ve en büyük bir tutarlýlýkla uygulanan bir iþbölümünü gerektirir. Ama, ne kadar güçlü olursa olsun, yerel bir örgütün, gereken anda bu iki koþulu yerine getir- mesi kesin olarak olanaksýzdýr. Yerel olmayan gazeteler , hareketin [sayfa 177] yalnýzca bir bütün olarak genel çýkarlarýna deðil (iþçilerin tutarlý sosyalist ve siyasal ilkeler içerisinde eðitilmeleri), ama özel- likle yerel olan çýkarlara da daha iyi hizmet edebilir . Bu, ilk bakýþta, mantýða aykýrý gibi görünebilir, ama sözkonusu iki-buçuk yýllýk de- neyim, bunu kesin olarak tanýtlamýþtýr. Herkes kabul eder ki, otuz sayýlýk gazete yayýný için kullanýlan yerel güçler tek bir gazete için kullanýlsaydý, altmýþ, belki de yüz sayý kolayca yayýnlanabilirdi, ve bunun sonucu olarak, hareketin yerel özellikleri daha tam olarak ifadelerini bulmuþ olurdu. Böyle bir örgütlenme derecesine ulaþmanýn kolay olmadýðý doðrudur, ama buna olan gereksinmeyi anlamalýyýz. Her yerel inceleme çevresi bu konuda düþünmeli ve dýþtan dürtü beklemeden, yerel bir gazetenin, devrimci deneyimi- mizin de gösterdiði gibi, büyük çapta yanýltýcý olan raðbet görüyor oluþuna ve daha kýsa zamanda gerçekleþtirilebilmesine kapýlma- dan bunu baþarmak için etkin olarak çalýþmalýdýr. Ve kendilerini pratik içinde çalýþanlara özellikle yakýn sanan kimi yazarlar, söylediklerinin ne, kadar hayali olduðunun farkýna varmadan, hem yerel gazeteler olmasý, hem bölgesel ve hem de bütün Rusya için gazetelerin olmasý gerektiði yolunda þaþýlacak derecede kolaya kaçan ve þaþýlacak derecede içi boþ sözlerle pra- tik çalýþmaya gerçekten kötülük etmektedirler. Genel olarak ko- nuþtuðumuzda, elbette ki, bütün bunlar gereklidir, ama somut bir örgütsel sorunun çözümüne giriþildiðinde, herhalde zaman ve koþullar da gözönünde bulundurulmalýdýr. Svoboda nýn (n° 1, s. 142 V. Ý. Lenin Ne Yapmalý? 68) gazete sorununu ele alan özel bir makalesinde, Bizce kayda deðer sayýda iþçisi bulunan her yörenin kendi öz iþçi gazetesi ol- malýdýr; baþka bir yerden ithal edilen gazete deðil, kendi öz gaze- tesi diye yazmasý, Don Kiþotça bir davranýþ deðil midir? Eðer bunun ne demek olduðunu bu satýrlarý yazan düþünmüyorsa, [sayfa 178] onun yerine hiç deðilse okur düþünsün. Rusyada kayda deðer sayýda iþçisi bulunan kaç yer vardýr, ve eðer her yerel örgüt, kendi öz gazetesini yayýnlamaya kalkarsa, bu, amatörce yöntemlerimizin ne denli sürekli hale getirilmesi demektir! Bu daðýnýklýk jandarma- nýn (kayda deðer bir çaba göstermeden) daha eylemlerin baþlan- gýcýnda yerel devrimci iþçileri tuzaða düþürme ve onlarýn gerçek devrimciler olmak üzere geliþmelerini önleme görevini nasýl da kolaylaþtýrýr. Bütün Rusyayý kapsayan bir gazetenin okuru, diye devam ediyor yazar, fabrika sahiplerinin kötü davranýþlarýný anla- tan yayýnlarda, kendi kenti dýþýndaki kentlerdeki fabrika yaþamýnýn ayrýntýlarýnda kendisini ilgilendiren pek az þey bulur. Ama Orelde oturan bir kimse Orele alt haberleri cansýkýcý bulmaz. Her sayýda kimin yakalandýðýný kimin iþkenceye götürüldüðünü öðrenir ve coþar (s. 69). Evet Orelli coþacaktýr, ama bizim yazarýmýz da ge- reðinden çok coþuyor. Bu gibi ayrýntýlarla uðraþmanýn taktik ba- kýmdan gerekli olup olmadýðýný kendi kendisine sormalýdýr. Biz, fabrika teþhirlerinin gereðini ve önemini takdir etmekte kimseden geri kalmayýz, ama gözönünde tutmamýz gerekir ki, artýk St. Pe- tersburglularýn, St. Petersburgda yayýnlanan Raboçaya Mysýl daki St. Petersburg haberlerini cansýkýcý bulduklarý bir aþamaya varmýþ bulunuyoruz. Fabrika teþhirleri þimdiye kadar hep bildirilerle olmuþtur ve bu böyle devam etmelidir , ama biz gazetenin dü- zeyini yükseltmekle yükümlüyüz, onu fabrika bildirisinin düzeyine düþürmekle deðil. Bir gazeteden beklenen þey, ufak-tefek teþhirler deðildir, fabrika yaþamýnýn bellibaþlý tipik kötülüklerinin teþhiridir, özellikle çarpýcý olgulara dayanan ve bu yüzden de bütün iþçilerin ve hareketin bütün önderlerinin ilgisini uyandýrabilecek, bilgilerini gerçekten zenginleþtirebilecek, ufuklarýný geniþletebilecek, ve yeni semtlerin ve yeni sanayi bölgelerindeki iþçilerin [sayfa 179] uyanmasý için baþlangýç noktasý olabilecek teþhirlerdir. Üstelik, yerel bir gazetede, fabrika yönetiminin ve baþka yetkililerin yaptýklarý kötülükler, hemen anýnda açýða vurulabilir. Uzak bir yerde yayýnlanan genel bir gazetede ise, haber gazetenin 143 V. Ý. Lenin Ne Yapmalý? merkezine ulaþana kadar, haberin kaynaðý olan yerde sorun unu- tulmuþ olacaktýr. Okur, gazeteyi eline aldýðý zaman, ne zaman ol- muþtu, kim anýmsýyor ki? diyecektir. (Ýbid..) Doðru kim anýmsý- yor ki! Ýki-buçuk yýl içinde yayýnlanan otuz gazetenin altý kentte çýktýðýný ayný kaynaktan öðreniyoruz. Bu, ortalama olarak, kent baþýna yarým yýlda bir sayý eder! Saçmalayan yazarýmýz, yerel çalýþmanýn üretkenliðine iliþkin tahmini üç katýna çýkarsa bile (ki, bu ortalama bir kent için yanlýþ olurdu, çünkü bizim elyordamýna dayanan yöntemlerimizle üretkenliði kayda deðer ölçüde artýrmak olanaksýzdýr), gene de her iki aya bir sayý düþer, yani hemen anýnda açýða vurmak diye bir þey olmaz. Ama, bütün Rusya da, ufak-tefek olaylarý deðil, gerçekten önemli tipik kötülükleri her onbeþ günde bir açýða vurabilmemiz için, on yerel örgütün birle- þerek delegelerini gönderip genel bir gazetenin örgütlendirilmesi- ne katýlmalarý yeterdi. Örgütlerimizdeki durumu bilen hiç kimse bundan þüphe edemez. Düþmaný suçüstü yakalamaya gelince bundan güzel bir söz olarak deðil de, ciddi olarak sözediyorsak, illegal bir gazete böyle bir þeyi baþarmayý aklýndan bile geçiremez. Bu, ancak bir bildiriyle yapýlabilir, çünkü çoðunlukla, bunu yap- mak için ancak bir-iki günlük zamanýmýz vardýr (örneðin fabrikada kýsa bir grev, bir kavga, herhangi bir gösteri vb. sözkonusu olduðu zaman). Ýþçiler sadece fabrikada yaþamaz, onlar ayný zamanda bir kentlidir de, diyen yazarýmýz, Boris Kriçevskiye bile onur verecek bir tutarlýlýkla özelden genele geçerek, devam ediyor, belediye me- clisleri, belediye hastaneleri, [sayfa 180] belediye okullarý gibi konula- ra deðiniyor ve iþçi gazetelerinin genel olarak belediye sorunlarýný da atlamamasýný istiyor. Kendi baþýna kusursuz olan bu istem, yasal gazetelerin çoðu kez ne gibi boþ soyutlamalarla sýnýrlý kaldýðýný gösteren canlý bir örnektir. Birincisi, eðer Svoboda nýn istediði gibi kayda deðer sayý- da iþçisi bulunan her yörede belediye sorunlarýna iliþkin ayrýntýlý haberler yazan gazeteler gerçekten çýksaydý, bu bizim Rus koþullarýmýz altýnda, kaçýnýlmaz olarak, fiilen ayrýntýlarla uðraþmak biçiminde yozlaþýr, çarlýk otokrasisine karþý bütün Rusyayý kapsay- an bir saldýrýnýn önemi konusundaki bilinci zayýflatýr, ve var olmay- an parlamentolar konusunda çok konuþup da, var olan belediye meclislerinden hemen hiç sözetmeyen devrimcilere iliþkin o ünlü 144 V. Ý. Lenin Ne Yapmalý? sözlerin sonucu olarak ortaya çýkmýþ bulunan kökü kazýnmamýþ olan, ama þimdilik silinmiþ bulunan eðilimin son derece güçlü filizlerini daha da güçlendirmiþ olurdu. Svoboda nýn bunu gerçek- ten istemeyip, tersine, tersyüz etmek istediðini vurgulamak için, kaçýnýlmaz olarak diyoruz. Ama iyi niyet yetmez. Belediye sorun- larýnýn uygun bir bakýþaçýsýyla çalýþmamýzýn bütünü içinde ele alýna- bilmesi için, ilkin bu bakýþaçýsýnýn açýkça anlaþýlmasý, geleneksel bir istikrar kazanabilsin diye yalnýzca tartýþmalarla deðil, sayýsýz örnekle iyice yerleþtirilmesi gerekir. Biz bundan henüz çok uzaðýz, ama geniþ bir yerel basýný düþünmeden önce, bunun sözünü et- meden önce, iþe buradan baþlamamýz gerekir. Ýkincisi, belediye iþleri hakkýnda gerçekten iyi ve ilginç ya- zýlar yazabilmek için, bu sorunlarý sadece kitaplardan deðil, ger- çekten iyi bilmek gerekir. Oysa Rusyanýn herhangi bir yerinde bu bilgiyi edinmiþ olan sosyal-demokratlar hemen hiç yoktur. Bir ga- zetede (bir halk broþüründe deðil) kentin ve devletin iþleri hakkýn- da yazý [sayfa 181] yazabilmesi için, kiþinin, iþinin ehli biri tarafýndan toplanmýþ ve iþlenmiþ taze ve çok çeþitli malzemeye sahip olmasý gerekir. Oysa böyle bir malzemeyi toplamak ve iþlemek için, her- kesin her þeyle uðraþtýðý ve referandumlarla hoþ vakit geçirdiði bir ilkel çevrenin ilkel demokrasisi yetmez. Bunun için bir uzman yazarlar ve muhabirler kadrosuna, her yerle iliþkiler kuran, her tür- den devlet sýrlarýný (Rus devlet memurunun bilmekten büyük gurur duyduðu ve gevezelik ederek her zaman kolayca açýða vura- bileceði devlet sýrlarýný) elde edebilen, kulislere sýzabilen bir sos- yal-demokrat muhabirler ordusuna görevleri gereði her yerde hazýr olmak ve her þeyi bilmek zorunda olan bir orduya gerek vardýr. Ve biz, her türlü iktisadi, siyasal, toplumsal, ulusal baskýya karþý mücadele eden parti olarak, bu her þeyi bilen orduyu bulabi- lir, toplayabilir, eðitebilir, seferber ederek harekete geçirebiliriz, ve bunu yapmak zorundayýz. Ama bunu yapmak için, ilkin, bunun gereðini anlamak gerek! Oysa, yörelerin büyük çoðunluðunda, biz, bu yönde tek bir adým atmamakla kalmadýk, çok kez bunun ge- reðinin bilincinden bile yoksunuz. Sosyal-demokrat basýnýmýzda diplomatik, askeri, dini, beledî, malî, vb. vb. gibi büyüklü küçüklü sorunlara iliþkin canlý, ilginç makaleler, mektuplar ve teþhirler bu- labilmesi için, kiþinin çok uðraþmasý gerekir. Bu sorunlar konusun- da hemen hemen hiç bir þey yoktur.* Ýþte bunun için bir adam 145 V. Ý. Lenin Ne Yapmalý? gelip de bana kayda [sayfa 182] deðer sayýda iþçilerin bulunduðu yörelerde fabrika, belediye ve hükümetteki kötülükleri teþhir ede- cek olan gazetelerin çýkarýlmasý gereði konusunda güzel ve büyü- leyici laflar etti mi, fena halde caným sýkýlýyor. Yerel gazetelerin merkezi basýn karþýsýndaki egemenliði, ya yoksulluðun ya da bir lüksün belirtisi olabilir. Hareket büyük ölçek- li yayýn için gerekli güçleri henüz geliþtirmemiþse, amatörlük için- de debelenip duruyorsa, ve fabrika yaþamýnýn küçük ayrýntýlarý içinde batýp kalmýþsa, bu, bir yoksulluk belirtisidir. Hareket kap- samlý teþhir ve kapsamlý ajitasyon görevinin hakkýyla üstesinden geliyorsa , ve bu yüzden merkezi organdan baþka çok sayýda yerel gazeteler yayýnlamak zorunlu bir hal almýþsa, bu, bir lüks belirtisi- dir. Rusyada yerel gazetelerin bugünkü egemen durumunun han- gi anlamý taþýdýðý konusunda herkes kendi karar versin. Herhangi bir yanlýþ anlamaya yolaçmamak için, vardýðým sonuçlarý tam ve kesin olarak formüle etmekle yetineceðim. Þimdiye kadar yerel örgütlerimizin çoðunluðu, hemen hemen yalnýz yerel organlar çýkar- mayý düþünmüþlerdir; ve hemen bütün eylemleri bu çalýþmadan ibaret kalmýþtýr. Bu anormal bir durumdur; bunun tam tersi olma- lýydý. Yerel örgütlerin çoðunluðu bütün Rusyayý kapsayan bir gaze- tenin yayýnlanmasýný baþlýca sorunlarý saymalýydýlar ve çalýþmalarýný daha çok buna yöneltmeliydiler. Bu yapýlýncaya kadar, harekete kapsamlý bir basýn ajitasyonu hizmeti gören tek bir gazeteyi kurma olanaðýný bulamayacaðýz. Ama bu yapýldýðý zaman, gerekli merke- zi gazete ile gene gerekli olan yerel gazeteler arasýnda normal iliþkiler kendiliðinden kurulacaktýr. * Ýlk bakýþta, aðýrlýk merkezini yerel çalýþmadan bütün Rusyayý * Onun için, yerel gazetelerin istisnai baþarýlý olanlarý bile görüþümüzü doðrula- maktadýr. Örneðin Yujni Raboçi 72 ilke istikrarsýzlýðýndan ötürü kýnanmasý mümkün olmayan kusursuz bir gazetedir. Ama sýk sýk çýkamadýðý için ve yaygýn polis baskýnlarý yüzünden yerel harekete umduðunu getiremedi. Partimizin þu anda en çok gereksinme duyduðu hareketin temel sorunlarýnýn ilkelere uygun biçimde sunulmasý ve geniþ siyasal ajitasyonun, yerel gazetenin üstesinden gelemeyeceði kadar büyük bir iþ olduðu anlaþýlmýþtýr. Bu gazetenin maden iþçileri kongresi ve iþsizlik üzerine yazýlarý gibi, yayýnlamýþ olduðu özel deðerde malzeme sadece yerel malzeme deðildi, yalnýz Güney için deðil, bütün Rusya için gerekliydi. Sosyal-demokrat gazetelerimizin hiç birinde böyle yazýlar çýkmamýþtýr. 146 V. Ý. Lenin Ne Yapmalý? kapsayan çalýþmaya kaydýrmanýn gerektiði [sayfa 183] kararýnýn, özel- likle iktisadi mücadele alanýný kapsamadýðý sanýlabilir. Bu müca- delede iþçilerin dolaysýz düþmanlarý, en ufak ayrýntýsýna kadar tek bir iradenin yönettiði Rus hükümetinin siyasal mücadeledeki do- laysýz düþmanýmýzýn katýksýz askeri ve sýký sýkýya merkezi olan örgütüyle en ufak bir benzerliðe sahip herhangi bir örgütsel baðlarý olmayan tek tek iþverenler ya da iþveren gruplarýdýr. Ama durum hiç de böyle deðildir. Tekrar tekrar belirttiðimiz gibi, iktisadi mücadele, mesleki bir mücadeledir, ve bundan ötürü iþçilerin iþyerine göre deðil, mesleklerine göre örgütlenmeleri ge- rekir. iþverenlerimiz her türden ortaklýklar ve birlikler içerisinde ne kadar hýzla örgütlenirlerse, mesleklere göre örgütlenme de, o ka- dar ivedi bir zorunluluk kazanýr. Bizim parçalanmýþlýðýmýz ve ama- törlüðümüz, bütün Rusyayý kapsayan ve bütün Rusya sendikalarýna önderlik etme yeteneðine sahip bulunan tek bir devrimciler ör- gütünün varlýðýný gerektiren bu örgütlenme iþini açýkça balt- alamaktadýr. Yukarda bu amaç için gerekli olan örgüt tipini anlattýk; þimdi de, bununla ilgili olarak, basýn sorunumuz üzerinde birkaç söz ekleyeceðim. Her sosyal-demokrat gazetenin, sendikal (iktisadi) mücade- leye özel bir sütun ayýrmasýnýn gereðini herkes kabul eder. Öte yandan sendikal hareketin büyümesi bizi bir sendika basýný kur- mayý düþünmeye zorlamaktadýr. Ama bize öyle geliyor ki, pek sey- rek bir-iki istisna dýþýnda, þu anda Rusyada sendika gazetelerinin yayýnlanmasý sözkonusu olamaz; bu bir lüks oluyor, oysa biz, çok kez günlük ekmeðimizi bile bulamamaktayýz. Ýllegal çalýþmamýzýn koþullarýna uyacak ve þu anda da gerekli olan sendikal basýn biçi- mi, sendikal broþürlerdir . Bu broþürlerde, belli bir meslek kolunda çalýþma koþullarý konusunda, Rusyanýn ayrý ayrý bölgelerinde bu yönden gösterdikleri farklýlýklar [sayfa 184] konusunda, belli bir mes- lek kolunda iþçilerin ileri sürdükleri temel istemler konusunda, o meslek koluna iliþkin yasalarýn yetersizliði konusunda, o meslekte- ki iþçilerin iktisadi mücadelesinin baþlýca örnekleri konusunda, bun- larýn sendikal örgütlerinin baþlangýcý, bugünkü durumu ve gerekleri konusunda vb. legal * ve illegal malzeme toplanmalý ve sistemli bir * Bu bakýmdan legal malzeme özellikle önemlidir, ve biz, bunu, sistemli olarak toplama ve kullanma yeteneðimiz bakýmýndan çok geriyiz. Ýnsanin bir sendika broþürünü 147 V. Ý. Lenin Ne Yapmalý? þekilde gruplandýrýlmalýdýr. Birincisi, böyle broþürler, sosyal-demok- rat basýnýmýzý, ancak belli bir meslek kolundaki iþçilerimizi ilgilen- diren bir sürü mesleki ayrýntýlarý yayýnlama yükünden kurtaracaktýr. Ýkincisi, bu broþürler, sendikal mücadeledeki deneyimlerimizin so- nuçlarýný kaydetmiþ olacak, þimdi bir sürü bildiri ve parça parça haberlerde daðýlýp kaybolan malzemenin muhafaza edilmesini saðlayacak; ve bu [sayfa 185] malzemeyi özetleyecektir. Üçüncüsü, bu broþürler, ajitatörler için kýlavuz olabilecektir, çünkü çalýþma koþullarý nispeten yavaþ deðiþir ve belli bir meslek kolunda iþçilerin istemleri son derece istikrarlý istemlerdir (örneðin Moskova bölge- sindeki dokumacýlarýn 1885te 74 ileri sürdükleri istemlerle kýyaslay- ýnýz). Bu tür istem ve gereksinmeleri saptayan broþürler, yýllar boyunca, geri yörelerdeki, ya da iþçilerin geri kalmýþ katlarý arasýn- daki iktisadi sorunlarda, ajitatörler için kusursuz bir elkitabý görevi- ni yerine getirebilir. Belli bir bölgede baþarýlý grev örnekleri, bir yöredeki yüksek yaþam düzeyi konusunda, daha iyi çalýþma koþul- larý konusunda bilgiler öteki yörelerdeki iþçileri, tekrar tekrar mü- cadeleye giriþmeye isteklendirecektir. Dördüncüsü, sendikal mücadeleyi genelleþtirmek için ilk hareketi saðladýktan ve böyle- likle Rus sendika hareketiyle sosyalizm arasýndaki baðý güçlendir- dikten sonra, sosyal-demokratlar, ayný zamanda, sendikal çalýþ- manýn, sosyal-demokrat çalýþmamýzýn bütünü içerisinde ne çok sadece legal malzemeye dayanarak çaba harcayýp hazýrlayabileceðini söylemek abartma olmaz, ama böyle bir broþür, sadece illegal malzemeye dayanýlarak hazýrlanamaz. Rabo- çaya Mysýl ýn yayýnlarýnda 73 ele alýnan sorunlar konusunda, iþçilerden illegal malzeme toplamakla, devrimcilerin güçlerinin büyük bir kýsmýný boþa harcamaktayýz [çünkü onlarýn yaptýðý iþ, legal olarak çalýþanlar tarafýndan pekâlâ baþarýlabilir], ama gene de hiç bir zaman iyi malzeme toplayamýyoruz. Bunun nedeni, çoðu kez büyük bir fabrikanýn yalnýz tek bir bölümünü bilen ve hemen hemen her zaman iktisadi sonuçlarý bildiði halde, iþ- çinin genel koþullarý ve standartlarý üzerine bilgisi olmayan bir iþçi, bir fabrikanýn büro personeli, müfettiþler, doktorlar vb. tarafýndan edinilmiþ olan, ve küçük gazete haberlerinde ve týbbi zemstvoya iliþkin, vb. özel sýnai yayýnlarda daðýnýk halde bulunan bilgileri edine- mez. Benim bu alandaki ilk deneyimimi çok canlý olarak anýmsýyorum ve bunu anlat- maktan hiç hoþlanmýyorum. Beni sýk sýk ziyarete gelen bir iþçiyi, çalýþtýðý kocaman fab- rikadaki koþullarýn her yönü hakkýnda haftalar boyunca sorguya çektim. Evet, büyük çabalardan sonra [tek bir fabrikanýn!] betimlenmesi için gerekli malzemeyi toplayabildim, ama bu görüþmelerden sonra iþçi, alnýnýn terini siler, ve gülümseyerek, sorularýnýzý yanýtlamaktansa fazla mesai yapmayý tercih ederim derdi. Biz devrimci mücadelemizi ne kadar büyük enerjiyle yürütürsek, hükümet o ölçüde sendikal çalýþmalarýn bir kýsmýný yasallaþtýrmak zorunda kalacak, ve böylelikle yükü- müzün bir kýsmýný hafifletecektir. 148 V. Ý. Lenin Ne Yapmalý? dar, ne de çok geniþ bir yer almamasýný saðlayacaklardýr. Baþka kentlerdeki örgütlerle baðý kopmuþ olan bir yerel örgüt, bu ikisi arasýndaki doðru oraný tutturmakta çok güçlük çeker ve bazan da bunu yapmasý olanaksýzdýr ( Raboçaya Mysýl örneði, trade - union- culuk doðrultusunda ne kadar büyük bir abartma içinde bulunabi- leceðini gösterir). Ama marksizm temeline sýký sýkýya baðlý, siyasal mücadelenin tümünü yöneten ve bir profesyonel ajitatörler kadro- suna sahip bulunan ve bütün Rusyayý kapsayan bir devrimciler örgütü, doðru orantýlarý tayin etmekte hiç bir zaman güçlük çek- meyecektir. [sayfa 186] 149 V. Ý. Lenin Ne Yapmalý? BEÞ BÜTÜN RUSYA ÝÇÝN BÝR SÝYASAL GAZETE PLANI Bizi teoriyi pratikten tecrit ederek onu cansýz bir öðreti haline getirme eðilimiyle suçlayan B. Kriçevski ( Raboçeye Dyelo , n° 10, s. 30) þöyle yazýyor: Ýskra nýn bu alanda yapmýþ olduðu en büyük hata, genel bir parti örgütü konusunda ileri sürdüðü Planýydý (yani Nereden Baþlamalý adlý makale*). Martinov, Ýskra nýn, par- lak ve eksiksiz düþüncelerin propagandasýna kýyasla günlük tek- düze mücadelenin ilerleyiþinin önemini küçümseme eðilimi ... bu gazetenin 4. sayýsýnda çýkan Nereden Baþlamalý baþlýklý makale- de ileri sürülen ve partinin [sayfa 187] örgütlenmesi konusundaki planý ile doruðuna ulaþtý (ibid., s. 61) diyerek, ayný düþünceyi yinele- mektedir. Ve nihayet L. Nadejdin de, son zamanlarda, bu plana karþý öfke korosuna katýldý (planýn týrnak içinde yazýlmasý alaylý bir küçümsemeyi ifade etmek içindi). Elimize henüz geçmiþ olan * Bkz: Colected Works , Vol. 5, s. 13-24. -Ed. 150 V. Ý. Lenin Ne Yapmalý? Devrimin Arifesi baþlýklý broþüründe (daha önce gördüðümüz Svo- boda , Devrimci-Sosyalist Grup tarafýndan yayýnlanmýþtýr) þöyle yazýyor (s. 126): iç baðlantýsý Rusya çapýnda bir gazete tarafýndan saðlanan bir örgütün þu anda sözünü etmek, masabaþý düþünce- lerin ve masabaþý çalýþmalarýn propagandasýný yapmaktýr ve bu kitabiliðin vb. belirtisidir. Bu iki akým arasýndaki yakýnlýðýn kökenlerini siyaset ve ör- gütlenme bölümlerinde gördüðümüz için, teröristlerimizin, gün- lük tekdüze mücadelenin ilerleyiþinin savunucularýyla görüþ birliðinde olmalarý bizim için þaþýrtýcý deðildir. Ama burada þu nok- taya dikkat çekmek isteriz ki, Nadejdin, hoþuna gitmeyen bir ma- kaledeki düþünce silsilesini anlamaya bilinçli olarak çalýþmýþ olan ve isabetli yanýtlar vermeye çalýþmýþ olan tek kiþidir, oysa Raboçeye Dyelo , konuyla doðrudan doðruya ilgili somut hiç bir söz söylememiþ, ve gereksiz demagojik saldýrýlarla sorunu karýþýk bir hale getirmekten baþka bir þey yapmamýþtýr. Bu iþ pek zevkli ol- masa da, ilkin bu Augias ahýrlarýný temizlemekle uðraþmalýyýz. A. NEREDEN BAÞLAMALI MAKALESÝNDEN KÝM ALINDI? 75 Raboçeye Dyelo nun baþýmýza yaðdýrdýðý sýfat ve ünlemler- den bazýlarýný aktaralým. Bir parti örgütünü gazete yaratmaz, tersi- ne, gazeteyi parti örgütü yaratýr. ... Partinin üstünde duran, onun denetimi dýþýnda ve kendi ajan kadrosu sayesinde Partiden baðýmsýz olan bir [sayfa 188] gazete. ... Nasýl oldu da Ýskra , kendisinin de baðlý bulunduðu ve fiilen varolan sosyal-demokrat örgütleri unuttu? ... Saðlam ilkelere ve bunlara denk düþen bir plana sahip bulunan- lar, partinin gerçek mücadelesinin yüksek düzenleyicileridirler ve Yüklə 0,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|