537
“Paris dünyanın ən gözəl şəhərlərindən biridi. Dünyanın
heç yerində onun tayı-bərabəri yoxdu”.
“Bizimsə Maksim Qorki, Vladimir Mayakovski, Mixail Şo-
loxov kimi nəhəng yazıçılarımız var”, – rus dili müəllimi Vo-
ronov etirazını bildirdi.
“Onları, məsələn, Vilyam Şekspirlə müqayisə etmək ol-
maz, – Yusif Vəzir fikrini bildirdi, – Şekspir onlardan çox üs-
tündü”.
Bir neçə gündən sonra Voronov Yusif Vəzirin bu “səhvini”
pedaqoji şuraya çıxardı:
“Yusif Vəzirov yoldaş çox da yaxşı müəllim deyil, onun
dərs dediyi uşaqlardan heç biri rus dilində savadlı yaza bil-
mir”.
Yusif Vəzir daşın hardan atıldığını hiss eləmişdi, odur ki,
təmkinini pozmadan söz alıb üzünü Voronova tutdu.
“Yoldaş Voronov, məncə, yerli tələbələrə rus dilində sa-
vadlı yazmaqdan çox bu dildə yaxşı danışmağı öyrətmək la-
zımdı”.
Köməyinə ədəbiyyat fakültəsinin dekanı Qarayev çatdı:
“Məncə, yoldaş Voronov hissə qapılır, – dedi, – mən
dəfələrlə Yusif Vəzirov yoldaşın dərslərində iştirak eləmişəm
onun tədris metodundan razıyam”.
Məsələ bununla da bitdi...
Amma ona elə gəlirdi. Hələ Ruhulla Axundovun, Hənəfi
Zeynallının, Bəkir Çobanzadənin, Hacıbaba Nəzərlinin,
Nurməmməd Şahsuvarovun istintaq vaxtı verdikləri
ifadələrdən xəbəri yox idi, respublika Daxili İşlər Komissarlı-
ğı Dövlət Təhlükəsizliyi İdarəsində ona cinayət işi açıldığını
bilmirdi...
Bununıla belə, bir qədər ehtiyatlı olmuşdu. Daha
müəllimlərin yığıncaqlarına getmir, gedəndə də “təhlükəli
mövzular”da söhbətlər eləməməyə çalışırdı. Dərsdən sonrakı
vaxtlarını yazı-pozuyla, mütaliəylə keçirməyi daha xatasız
sayır, gələcək yazıları üçün qeydlər aparır, yaddaşında qalan
538
folklor materiallarını kağıza köçürürdü. Orxana və Fikrətə
isti palto, ayaqqabı, Taisə kukla almışdı, fürsət düşən kimi,
qayınanasının ünvanına göndərəcəkdi...
1940-cı ilin yeni ilini müəllim yoldaşlarının məclisində
keçirsə də, narahat idi, hər an özünənəzarəti saxlamaq barədə
düşünürdü. Sonra imtahan sessiyası başladı, qayğıları artdı,
günlərin necə gəlib-keçdiyindən xəbər tutmadı...
Onda artıq yanvarın iyirmi beşində Ruhulla Aхundov və
Böyükağa Talıblının verdiyi ifadələr əsasında Azərbaycan
SSR Daхili İşlər Komissarlığında həbsə alınması barədə ma-
yor Markaryanın imzaladığı, dövlət təhlükəsizlik idarəsinin
II şöbəsinin rəisi Qriqoryan, şöbənin II bölməsi rəisinin müa-
vini Quliyevlə razılaşdırdığı 355 saylı sanksiya olduğunu,
qərara əsasən elə həmin gün respublika prokurorunun müa-
vini Silvestrovun onun həbsinə dair sanksiya verdiyini, sank-
siyanı elə həmin gün daxili işlər komissarının müavini mayor
Markaryanın təsdiq elədiyini, qərarın o gün də Özbəkistan
SSR Daxili İşlər Komissarlığına, ordansa həbsi barədə 40 saylı
sanksiyayla Xarəzm Vilayət Daxili İşlər İdarəsinə çatdırıldığı-
nı hardan biləydi?..
...Həmin axşam dərsdən qayıdıb dincələndə qapı döyüldü,
institutun direktor müavini Komçarov, ümumi yataqxananın
komendantı Maşbekov iki nəfərin müşayiətilə içəri girdilər.
O iki nəfərin biri rus, digəri özbək idi. Komçarovun rəngi
ağarmışdı, gözlərində qorxu vardı.
Həmin anda hər şeyi anladı. Dərhal da hissləri tutqunlaş-
dı, beyni dumlandı, bütün əzaları sustaldı.
“Vilayət Daxili İşlər İdarəsinin nümayəndələri Gerasimen-
ko və Ruzmetov, – rus görkəmli əməkdaş dilləndi. – Əmrə
əsasən bu yoldaşların iştirakıyla otağınızda axtarış aparmalı-
yıq”.
“Əgər ehtiyac varsa, buyurun”, – sorğu-sualın yersiz oldu-
ğunu hiss eləyib otağa işarə elədi.
Bir neçə dəqiqədən sonra masasının üstü, kitab rəfi,
yorğan-döşəyin arası, çamadanının içi, paltarlarının cibi axta-
539
rılmış, “şübhəli əşyalar” bir tərəfə yığılmışdı. O əşyaların ara-
sında pasportu, hərbi bileti, pulu, əmanət kitabçası, elmi
işçilərin üzvlük biletləri, əmrlər, qəbzlər, arayışlar, aktlar,
kinossenarilər, qeyd dəftərçələri, folklor materialları,
fotoşəkillər, etüdlər, iş planları, konspektlər, raportlar, proto-
kollar, məktublar, özbək dilində “Dörd dərviş” nağıl kitabı,
Muğuminin külliyyatı, rus dili dərslikləri və... sapı sümükdən
düzəldilmiş üzqırxan ülgüc də vardı. Üzqırxan ülgücün nəyə
görə şübhəli olduğunu anlaya bilməsə də dillənmədi...
“Şübhəli əşyalar”ı siyahıya alıb sahibinə və şahidlərə imza-
latdılar. Sonra “şübhə doğurmayan əşyalar”ı paltosundan tut-
muş diş fırçasına qədər siyahıya salıb yenə hər üçünə qol
çəkdirdilər.
“Bu əşyalarınız sizinlə birgə həbs düşərgəsinə göndəriləcək,
– Gerasimenko dilləndi. – İndisə paltonuzu geyinin, bizimlə
gedəcəksiniz. Siz həbs olunursunuz!”
Səbəbini soruşmadı, onsuz da aydın idi. Paltosunu geyin-
di, papağını başına qoyub çıxanda dönüb Komçarovun üzünə
baxdı:
“Mənim heç bir günahım yoxdu, – dedi, – buna əmin ola
bilərsiniz”.
“Danışığı kəs! – Gerasimenko acıqlandı. – Hər şey orda
aydın olar!”
Amma hər şey “orda” aydın olmayacaqdı, əksinə, hər şey
məhz “orda” dolaşacaqdı...
Özünü aldatmağa çalışsa da, artıq, az qala, üç il idi ki, bu
məqamı gözləyirdi...
Dostları ilə paylaş: |