NəSĠman yaqublu

Hitlerin  bu  cəsarətli  hərəkəti  böyük  heyrətə  səbəb  oldu.  İyulun  13-də 
Reyxstaqdakı çıxışında Hitler apardığı əməliyyatı belə izah etdi: “Mən sui-qəsdin 
iştirakçılarını güllələmək əmrini verdim. Bu, o deməkdir ki, mən alman ailələrinin 
möhkəmliyini  sarsıdan  bir  yaranı  sağaltdım.  Qoy  hamı  bilsin  ki,  intizam  və 
təhlükəsizlik  millətimizin  mövcudluğunun  başlıca  şərtidir.  Heç  kim  bu  əsasa  sui-
qəsd  edə  bilməz!  Və  qarşıda  kim  dövlətə  əl  qaldıracaqsa,  mütləq  ölümə  məhkum 
ediləcəkdir”. (207, s.485) 
Hadisədən üç həftə sonra Hitler əvvəllər SA tərkibində olan SS təşkilatının 
statusunu  yüksəldib  müstəqil  təşkilat  etdi  və  birbaşa  öz  tabeliyinə  keçirdi. 
Beləliklə,  Hitler  intizamsız  və  inam  bəsləmədiyi  SA-nı  öz  siyasətinə  uyğun  olan, 
daha perspektivli SS-lə əvəz etdi. 
SS  təşkilatı  da  (mühafizə  dəstələri)  faşist  rejiminin  əsas  dayaqlarından  idi. 
1925-ci  ildə  SA  tərkibində  fürerin  şəxsi  mühafizəsi  kimi  (sayı  200-ə  qədər) 
yaradılmışdı.  (301,  s.682)  1929-cu  ildən  SS-in  rəhbəri  Himmler  təyin  olundu. 
1934-cü  ildən  isə  müstəqil  təşkilat  olaraq  fəaliyyətə  başladı.  SS  təşkilatı 
aşağıdakılardan ibarət idi: 1) Alqemeyn SS (ümumi SS); 2) Ferfyuqunstruppe SS 
(hərbi dəstəli SS). İkinci Dünya müharibəsi başlandıqda hər ikisi “SS Vaffen” (“SS 
hissələri”)  adını  aldı.  Beləliklə,  SS  tərkibinə  “Ölü  başlar”,  “SS  hissələri”,  SS 
Reyxsfürerin  təhlükəsizlik  xidməti  daxil  idi.  SS  Almaniyada  və  işğal  edilmiş 
bölgələrdə  kütləvi  terrorun  keçirilməsində  başlıca  silah  idi.  SS-in  sıralarında 
olanların sayı 50 mindən 1 milyona qədər idi. 
Hitlerin  hakimiyyəti  illərində  fəaliyyət  göstərən  daha  bir  qurum  SD 
(təhlükəsizlik  xidməti)  adlanırdı.  Bu  qurumun  fəaliyyəti  istiqamətləri  belə  idi: 
casus-terrorçuluq,  siyasi  kəşfiyyat  və  əks-kəşfiyyat,  reyx  daxilində  və  onun 
kənarlarında fəaliyyət, işğal zonalarında terrorçu aksiyalara rəhbərlik. (301, s.682) 
SD sıralarında olanların sayı 70 minə qədər idi. 
Hitlerin  təsirində  olan  digər  bir  təşkilat  “Polad  dəbilqə”  adlanırdı.  1918-ci 
ilin  noyabrında  yarımhərbi  və  şovinist  qurum  olaraq  yaranmışdı.  Qurumun 
yaradıcısı  keçmiş  zabit,  fabrik  sahibi  Zeldt  idi.  Təşkilat  Almaniyada  inqilabi 
hərəkatla  mübarizə  məqsədi  ilə  yaradılmışdı.  Alman  Nasist  Partiyasının 
sənayeçiləri  tərəfindən  maliyyələşdirilirdi.  1933-cü  ildə  bütövlükdə  SA-ya  və 
“Hitleryuqend” (“Hitlerçi gənclər”) təşkilatına qatıldı. Zeldt isə Hitler hökümətində 
əmək naziri oldu. (301, s.683) 
Hitlerin  hakimiyyətinin  möhkəmləndirilməsində  Gestapo  (“Gizli  dövlət 
polisi”) sisteminin də  az təsiri olmamışdı.  Gestapo sistemi 1933-cü ilin aprelində 
Gerinqin  sərəncamı  ilə  yaradılmışdı.  Gestapo  faşist  Almaniyasında  əks-kəşfiyyat 
və  siyasi  türk  orqanları  sistemi  olaraq  mövcud  idi.  Almaniyada  və  kənarlarda 
kütləvi terror həyata keçirirdi. (301, s.663) 
Gestapoda  olanların  sayı  40  minə  qədər  idi.  Bundan  əlavə,  Hitlerin 
ideyalarının  təbliğində  və  bir lider kimi nüfuzunun artmasında  nasist partiyasının 
mərkəzi  orqanı  olan  “Felukiter  beobaxter”  qəzetinin,  esesçilərə  (SS)  daha  yaxın 

---

“Şvarie  kor”  (“Qara  korpus”)  qəzetinin,  aylıq  “NS  Monatsxefşe”  jurnalının 
əhəmiyyəti də böyük idi. 
Hitlerin nüfuzunun yüksəldilməsində, şübhəsiz ki, onu əhatə edən şəxslərin 
də  təsiri  böyük  idi.  Hitlerə  xüsusi  yaxınlığı  olanların  arasında  German  Gerinqin, 
Henrix  Himmlerin,  İosif  Göbbelsin,  Martin  Bormanın,  İoahim  Ribbentropun  adı 
tez-tez hallanırdı. 
German Gerinq – Hitler imperiyasında ikinci şəxs sayılırdı və fürerin rəsmi 
varisi idi. 53 il ömür sürdü. 1893-cü ilin yanvarında doğulan Gerinq 1946-cı ildə 
Nyurenberq prosesində asılmaqla ölümə məhkum edildikdən sonra  özünü öldürdü. 
(372, s.97) 
Gerinq  ilk  dəfə  1922-ci  ildə  Hitlerlə    tanış  olmuşdu.  İlk  tanışlıqdan  sonra 
Hitler  onu  SA-nın  rəhbəri  təyin  etmişdi.  İlk  tanışlıqları  dövründə  Hitlerin  maddi 
təminatına və dolanışığına həm Gerinq, həm də Gerinqlər ailəsi yaxından köməklik 
göstərirdi.  Onların  dostluğunu  pozmağa  çalışanlar  olsa  da,  bu  münasibət  1945-ci 
ilə qədər davam etdi. Doğrudur, bu illərdə Hitlerlə münasibətlərində az gərginliklər 
də  olmadı.  Bir  müddət  o,  həbsdə  yatdı,  narkomaniya  xəstəliyinə  tutuldu,  sonra 
sağalıb  İtaliyaya-Mussolini  ilə  danışıqlara  göndərildi.  1926-cı  ildə  yeni  alman 
prezidenti  Gindenburq  putçistlərə  amnistiya  verdikdən  sonra  da  nasistlər  Gerinqi 
yaxına  buraxmadılar.  Sonra  o,  İsveçə  getdi.  Burada  çox  qalmayıb  yenidən 
Almaniyaya qayıtdı. 1928-ci ildə Reyxstaqa seçkiləerdən sonra onun həyatında çox 
dəyişiliklər oldu. Hitlerlə yaxınlıq edən Gerinq özü haqqında şöhrət dolu və təsirli 
rəylərin  yaranmasını  təmin  etdi.  Məsələn,  “Alovlu  vətənpərvər  Gerinq,  Almaniya 
Versal müqaviləsi şərtlərindən xilas olmayınca, rahat nəfəs almayacaq” və s. Nasist 
təbliğatçıları  belə  uydurmalarla  onun  nüfuzunu  artırırdılar.  1928-ci  ildə  o, 
Reyxstaqa  deputat  seçildi.  Bütün  bu  uğurları  o,  Hitlerin  köməyi  ilə  qazanırdı. 
1933-cü il yanvarın 30-da hakimiyyətə gələn Hitler sabahı günü – ayın 31-də onu 
Prussiya Daxili İşlər Nazirliyində fövqəladə komissar təyin etdi. Burada olarkən o, 
tədqiqat  mərkəzi  yaradıb  adamların  danışıqlarına  qulaq  asır,  lentə  yazırdı.  Bu 
“tədqiqat”a hələ nə xarici diplomatlar, nə də almanlar öyrəşməmişdilər. 1934-cü il 
aprelin  10-da  Hitler  Gerinqi  Prussiyanın  nazir-prezidenti  təyin  etdi.  1937-ci  ilin 
iyulunda  Gerinqin  rəhbərliyi  ilə  nəhəng  dövlət  konserni  yaradıldı.  Buna  qədər  isə 
o,  xammal  ilə  yanacaq  üzrə  komissar  kimi  iqtisadiyyatın  inkişafında  mühüm  rol 
oynayırdı.  1940-cı  il  iyulun  19-da  Hitler  Gerinqə  reyxmarşal  rütbəsini  verdi. 
Beləliklə, “dəmir German” Almaniya tarixində ikinci reyxmarşal oldu. İlk rütbəni 
alan  Savoski  prin  (1663-1736)  Oyqen  olmuşdu.  Nasist  Almaniyanın 
məğlubiyyətindən  sonra  ömrünə  bir  neçə  saat  qalmış  Gerinq  zəhər  ampulasını 
dişləri arasında sıxıb özünü öldürdü. (301, s.166) 
Henrix  Himmler  –  1900-cü  ildə  anadan  olmuşdu.  SS  reyxsfüreri  Himmler 
Hitlerin ən yaxın adamlarından biri idi. Fransız tarixçisi Jak Delaryu Himmleri belə 
təsvir  edirdi:  “Ancaq  iki  əlaməti  göstərirdi  ki,  bu  adamla  olduqca  ehtiyatlı  olmaq 
lazımdır:  çox  nazik  və  qansız  dodaqları  və  çox  kəskin  ifadəli  balaca  boz-mavi 

---