65
tayyorlovchi va asosiy musobaqalarga bo’linadi. Bularni bo’linishi
(tabaqalanishi) ularni nomlaridan aniqlanadi. Musobaqalar jarayonida
murabbiy o’yinchilarni hamda jamoaning tayyorgarligini har xil
tomonlarini tekshirib ko’radi.
Musobaqa tayyorgarligini umumiy hajmi
jamoaning malakasi qay
darajadaligiga bog’liqdir. Malakasi bir oz pastroq jamoalarda musobaqa
tayyorgarligini hajmi kamroq bo’ladi, biroq juda sezilarli darajada emas.
Musobaqa yuklamasini kamayishi asosan asosiy musobaqalarda kam
o’yin o’ynash hisobiga bo’ladi.
Jamoa hujumini ko’p har xil shakllari bor, ammo gap qancha
kombinatsiya
bilan
siz
qurollanganingizda
emas,
balki
ular
mashg’ulotda qanday darajada egallanganlikka bog’liq. Bu erda ozgina-
yu, sozgina degan qoida mos keladi. O’yinchilarni tashabbusi:
o’yinlargan kombinatsiyalarni soyasida ko’rinmay ketishiga yo’l
qo’ymasligi kerak. Betashabbus uyushtiriladigan hujum himoyachilarga
qo’l keladi. Ular tez orada bunday hujumni fosh qilib, ertami kechmi
kontr o’yin topadilar. Agarda o’yinchilarga, o’rganilgan kombinastiya
asosida o’zlaricha erkin va tashabbuskorlik bilan o’ynashga to’sqinlik
qilinmasa, u holda himoyachilar doim qiyin
masala echishga majbur
bo’ladilar.
Jamoa xujumining boshqa (asosiy muhim sharti o’yinchilarni bir-
birlarini juda yaxshi tushinib o’ynashlaridadir. Bunga erishish uchun
o’yinchilar doim birgalikda mashg’ulot qilishlari lozim, ular sheriklari
nima qilishi mumkinligini oldindan bila oladigan va ko’ziga qarab uni
tushina oladigan bo’ladilar. Jamoa hujumini tanlayotganimizda juda
murakkab o’zaro harakatlarni tallamaslikka harakat qilamiz. Juda
murakkab o’zaro harakatlar uzoq muddat davomida ular ustida ishlashni
va har xil mashqlarni talab qiladi. Mashg’ulotlarda ko’p
narsa qilishga
urinish aksariyat hollarda biron narsani yaxshi qilmaslikdan dalolat
beradi. Murabbiyning asosiy vazifalaridan biri bu o’yinchilar
(himoyachilar) hujumdagi jamoaning a’zolari, to’pni hujum qilishning
dastlabki pozitsiyasiga qarshiliksiz olib kelishlariga (hujum qilishning
dastlabki pozitsiyasi - bu shunday joyki bu joydan hujumchilar erkin
hujum
(pozitsiya
hujum)da
o’rganilgan
o’zaro
harakatlarini
boshlaydilar) yo’l qo’ymaslikdir.
Jamoani tayyorlayotganda murabbiy himoyani faqat bittagina turi
bilan foydalanishi mumkin emas. U raqib hujumini qaytarish uchun eng
mos keladigan himoya usulini tanlashi kerak.
Murabbiy jamoa uchun
tanlagan himoya usulini juda yaxshi bilishi va o’yinchilarga uni o’rgata
66
olishi kerak. Murabbiylarni ko’pi o’z jamoalarini himoyadagi
imkoniyatlarini yaxshilash ustida ishlamoqdalar. Himoya mustahkam,
tez o’zgara oladigan va o’rganish uchun etarli oddiy bo’lishi kerak.
Raqiblar, razvedka yordamida, avvalombor bir-birlirini himoyalarini
kuzatadilar. Himoyaning har xil tizimlarini namoyish qilish raqib uchun
ma’lum qiyinchiliklar tug’diradi. Bunday qilish raqib jamoyaning
murabbiyi o’z mashg’ulotlarida shu himoya tizimlariga qarshi o’ynash
uchun vaqt ajratishga majbur bo’ladi.
Agar oldindan razvedka o’tkazilmagan bo’lsa,
unda murabbiy
jamoani har qanday kutilmaganliklarga duch kelishiga tayerlashi lozim.
Bundan tashqari o’yinda tez orientirovka qilib olish, tanaffus va bir
minutli tanaffuslardan iloji boricha oqilona foydalanishlik kerak.
Murabbiy himoyada bo’sh joyni sezgani zahoti tezlikda uni to’g’rilashi
lozim. O’ylamay pozitsion hujum qiladigan jamoaga qarshi
himoyalanish osondir. Agar o’yinchilar hujumda bir xillikka yo’l
qo’ysalar u holda to’pni guruh bo’lib olib qo’yish taktikasini qo’llash
mumkin.
O’yinni ikkinchi yarmida yaxshi o’zlashtirib olingan o’zaro himoya
harakatlarini, o’yinni birinchi yarmida qo’llanilmagan, bajarish
mumkin. Bu yaxshi natija berishi aniq. Xuddi shu tariqa o’yinni birinchi
yarmini oxirgi minutlarida himoyani boshqacha himoyaga almashtirish
mumkin, raqib jamoaning murabbiyi tanaffus
paytida shu himoyaga
qarshi o’ynash uchun vaqtni ko’pini bekorga ketkazishga majbur
bo’ladi, negaki bu himoya o’yinni ikkinchi yarmida ataylab
qo’llanilmaydi. Basketbolda ko’p hollarda, hujumdan himoyalanishga
tez o’ta oladigan jamoalar g’olib chiqadi. Shuning uchun hamma
jamoalar doim himoya (balansini) tentligini saqlashi lozim. To’p oldirib
qo’yilganda, hujumchilarni yaxshi himoyalangan holatga qarshi olish va
himoyalanmagan savatga hujum qilishga yo’l qo’ymaslik lozim.
Jamoani raqib savati ostida 3ta o’yinchisi bo’lishi lozim,
ulardan biri
aralash vazifa bajaradigan ya’ni to’pni egallashi aniq bo’lsagina savat
ostiga o’tadigan va orqani straxovka qiladigan yana bir o’yinchi
orqaroqda bo’ladi. Hujumdan himoyaga ustalik bilan o’ta olishlik -
jamoali himoyalanishning muhim omilidir.
Dostları ilə paylaş: