Joriy moliyaviy nazorat x o ‘jalik yurituvchi subyektlar x o ‘jalik-
moliya faoliyatida moliyaviy operatsiyalar va pullik bitimlar tuzilayotgan
vaqtda amalga oshiriladi. Moliyaviy nazoratning ushbu shakli m a ’lum
hisobot davri (masalan, h ar dekada, oy, kvartal) nazorat qilinadigan
jarayon, m uom ala va xatti-harakat tugagandan so‘ng uning m iqdor
va sifat tavsifiga muvofiq bajariladigan nazoratdan iborat. Joriy moliya
viy nazorat uch un m a ’lum ot m anbayi rejadagi
tezkor-texnik, statistika
va buxgalteriya axboroti xizmat qiladi. Joriy moliyaviy nazorat x o ‘jalik
yurituvchi subyektlar x o ‘jalik-m oliya faoliyatida moliyaviy intizom
buzilishining oldini olish ham da pullik bitimlarni o ‘z vaqtida tuzilishini
ta ’minlash maqsadida amalga oshiriladi.
Davriy moliyaviy nazorat-m uayyan hisobot davri u c h u n tuzilgan
rejalar, smetalar, m e ’yorlar va buxgalteriya hujjatlari, ishlab chiqarish,
hisobotlarning m a ’lumotlari, hisob registrlari, hisobotlar ham da boshqa
manbalardagi m a ’lumotlar asosidagi tekshirishdir. Amaldagi q onun-
chilik, shu ju m ladan soliq to ‘g‘risidagi qonunlardagi talablarga rioya
etilayotganini, xo‘jalik muomalalari t o ‘g‘ri, o ‘z m uddatida va m aqsad-
ga muvofiq olib borilayotganligini aniqlash, nazorat etilayotgan obyekt
(jismoniy, yuridik va m ansabdor shaxs) faoliyatidagi kamchiliklar va
qonunbuzarliklarni ochib tashlash ham da ularni bartaraf etish b o ‘yicha
chora-tadbirlarini ko‘rish m azkur nazorat shaklining asosiy vazifasi
hisoblanadi.
Moliya nazorati o'zining amalga oshirish usullari bo'yicha ham
turli guruhlarga ajratiladi, ular quyidagilardan tashkil topgan:
1. Hujjatli va kameral tekshirish.
2. 0 ‘rganib chiqish.
3. Nazorat.
4. Moliyaviy holatini tahlil etish.
5. M onitoring (kuzatish).
6. Taftish.
Hujjatli va kameral tekshirish jarayonida alohida olingan xo'jalik
subyektlarining balansi, hisoboti va xarajat hujjatlari asosida m a ’lum
m uddatdagi x o‘jalik-m oliya faoliyatining alohida masalalari ko'rib
chiqiladi. U shbu tekshirish jarayonida xo'jalik subyektining x o ‘jalik-
moliya faoliyatida moliya intizomining yo‘l qo'yilgan nuqsonlari aniqla-
nadi h am d a bu nuqsonlarn i b a rta ra f etish yuzasidan aniq ch ora-
tadbirlar ishlab chiqiladi.
Moliyaviy nazoratning o ‘rganib chiqish usuli hujjatli va nomeral
tekshirish usuliga nisbatan keng masalalarni qam rab oladi. U shbu