O ’zbekiston respublikasi oliy va o ’rta maxsus ta'lim vazirligi nizomiy nomli toshkent davlat pedagogika universiteti

1-mavzu: KADRLAR TAYYORLASH MILLIY MODELI.
Hozirgi davrda pedagog-tarbiyachilik kasbi va uning jamiyatda
tutgan 
o’rni.
Reja:
1. Kadriar tayyorlash milliy dasturining maqsad va vazifalari.
2. Tarbiyachi va uning jamiyatda tutgan o'rni.
3. Pedagog-tarbiyachi 
shaxsiga 
qo'yilgan 
lalablar. 
Uning 
shaxsini 
shale!lantirish. Pedagog-tarbiyachining nutq madaniyati.
y. Kadriar tayyorlash milliy dasturining maqsad va vazifalari
Yurtboshimiz o’zlarining "Yuksak ma’naviyat - engilmas kuch" asarlarida haqli 
ravishda ta'kidlaganlaridek ’’Agarki dunyo imoratlari ichida eng ulug'i maktab 
bo4sa, kasblarning ichida eng sharaflisi o’qituvchilik va murabbiyiikdir. desak 
o’ylaymanki, ayni haqiqatni aytgan boMamiz’"'.
Chindanda o"z ertangi kelajagiga befarq bo'lmagan millat, yorug’ va farovon 
kunlarini uning egalari bo’lmish yosh aviod istiqbolida ko'rgan millat ta'lim- 
tarbiyaga alohida e'tibor qaratadi.
Istiqlol yillarida Prezidentimiz tashabbusi bilan avvalo ertangi kun egalari 
bo'lgan yosh aviod istiqboli, taTim-tarbiyasiga mas'ul bo'lgan ustoz va murabbiyiar 
kasbiga bo’lgan munosabat o’zgardi. Jamiyatda bu sharafli va o’z navbatida o’ta 
mas^iliyatli kasb egalariga nisbatan yuksak hurmat va e'tibor davlat siyosati 
dafajasiga ko’tarilgan.
Mamlakatimiz ta'Iim tizimida uzoqni ko’zlab olib borilayotgan islohotlar bugun 
nafaqat jamoatchiligimiz, balki butun jahonda ham katta e'tibor bilan e'tirof 
etilmoqda.
Bugun yangicha qiyofa kasb etgan, zamon talablari darajasida ta'mirlangan, eng 
so’nggi rusumdagi o’quv Jihozlari bilan Jihozlangan maktablar orzu emas ayni 
haqiqatdir.
Mamlakatimiz ravnaqi va islohotlarning muvaffaqiyati ko’p jihatdan xalqning 
bilim darajasi va dunyoqarashiga bog’liq. SHaxsning ta'Iim-tarbiya sohasidagi 
faolligi, 
uning 
chinakam 
fuqaroviy 
munosabati, 
demokratik 
isloqotlarga 
intiluvchairligi belgilangan maqsadlarga tezroq erishishning muhim omilidir. 
Prezidentimiz ta'kidlaganidek, "Ta'Iim-tarbiya - ong mahsuli, lekin ayni vaqtda ong 
darajasi va uning rivojini ham belgilaydigan omildir. Binobarin, ta'Iim-tarbiya 
tizimini o’zgartirmasdan turib ongni o’zgartirib bo’lmaydi. Ongni, tafakkurni 
o ’zgartirmasdan turib esa biz ko’zlagan oliy maqsad - ozod va obod Jamiyatni barpo 
etib bo’lmaydi".
Bugungi 
kunda 
yangi 
ta'Iim 
tizimi 
faoliyatini 
takomillashtirish 
va 
barqarorlashatirish hamda fuqarolarning bilim olish huquqiarini ta'minlashda 
rivojlangan xorij davlatlarining tajribasi bilan bir vaqtda SHarqdagi mutafakkir 
ajdodlarimizning bebaho meroslaridan ham foydalanish taqozo etiladi.
O ’tgan yillar mamlakatimiz hayotida haqiqatan ham ulkan tarixiy ahamiyatga 
ega bo’lgan eng muhim Ijtimoiy dasturlar - Kadriar tayyorlash milliy dasturi va
' И .А .^ ^ и м о в Юксак маънавият - енгилмас куч. - Т ; Маышвшп; 2008.

---

Maklab la'limni rivojianlirish Davlat umummilliy dasturining ijrosi amalda 
nihoyasiga etkazildi. 9 yillik umumta'lim maktBb bosqichini va 3 yillik о rta maxsus, 
kasb-hunar ta'Iim bosqichini o’z ichiga olgan uziuksiz yaxlit ta'Iim tizimi yaratildi va 
12 yillik ta'Iim tizimiga o ’tish yakunlanmoqda.
2009 yilda Inqirozga qarshi choralar dasturi doirasida amalga oshirilgan chora 
tadbirlar samaradorligi haqida gapirganda, ularning aw alo eng muhim masalalarga - 
yangi ish o’linlarini yaratish va aholimizning turmush darajasini yanada oshirishga 
yo’naltirilganish aloxida qayd etish zarur. 
^
”0 ’mi kelganda aytish kerakki, yangi 2010 yilda davlat byudjetining 50 foi^dan 
ko’prog’i mamlakatimizda faqat ta'lim-tarbiya va sog’liqni saqiash sohalarini 
rivojiantirishga yo’naltiriladi.
Barkamol aviod haqida so’z borganda, o’tgan yillar davomida katta kuch va 
mablag' hisobidan ta’Iim sohasida barpo etilgan moddiy-texnik bazadan oqilona va 
samarali foydalanish masalasi qanchalik muhim ekani barchamizga ayon bo’lishi 
kerak, deb o’ylayman”'.
Ta'Iim sohasida zamonaviy axborot va kompyuter texnologiyalari, internet 
tizimi, raqamli va keng formatli telekommunikasiyalarning zamonaviy usullarini 
o’zlashtirish, bugungi taraqqiyot darajasini belgilab beradigan bunday ilg’or yutuqiar 
nafaqat maktab, litsey va kollejlar, oliy o’quv yurtlariga, balki har qaysi oila hayotiga 
kcng kirib borishi uchun zamin tug’dirishning ahaniiyatini chuqur anglab olishimiz 
lozim.
Mas'uliyatli va murakkab bu vazifa, davlatning boshqa tadbirlari qatorida, 
Respublika Oliy Majlisining IX-sessiyasida qabul qilingan "Ta'Iim to’gTisida"gi 
qonun "Kadrlar tayyorlash milliy dasturi"ni (1997 yil 29 avgust) ro’yobga chiqarish 
orqali bajariladi. Bu dasturni tarkibiy qismi sifatida ta'limning yangi modeli 
yaratiladi. Bundan ko’zlangan maqsad ta’Iim sohasini tubdan isloh qilish. uni 
o’tmishdan qolgan mafkuraviy qarashlar va sarqitlardan to’la xalos etish, rivojlangan 
demokratik davlatlar darajasida, yuksak ma'naviy va axloqiy talablarga javob 
beruvchi yuqori malakali kadrlar tayyorlashning milliy tizimini yaratish edi.

---

Prezidenl tomonidan ilmiy asoslab berilgan ta'lim-tarbiya modelini amaliyotga 
tadbiq etish o'quv jarayonini texnologiyalash bilan uzviy bog'liqdir.
Ushbu dastur mazmunida barkamol shaxs va malakali mutaxasisni tarbiyalab 
voyaga etkazish jarayonining mohiyati to’laqonli ochib berilgandir. Malakali kadrlar 
tayyorlash jarayonining bar bir bosqichi o ’zida ta'lim Jarayonini samarali lashkil 
etish, uni yuqori bosqichlarga ko'tarish, shu bilan birga jahon ta'limi darajasiga 
etkazish borasida muayyan vazifalarni amalga oshirishi lozim.
Kadrlar tayyorlash milliy modelining asosiy tarkibiy qismlari quyidagilardan 
iboratdir;

---

---

-
shaxs - kadriar tayyorlash tizimining bosh sub'ekti va ob'ekti. ta'Iim 
sohasidagi xizmatlarning iste'molchisi va ularni amalga oshiruvchisi;
-
davlat va jamiyat - ta'Iim va kadriar tayyorlash tizimining faoliyatini 
tartibga solish va nazorat qilishni amalga oshiruvchi kadriar tayyorlash va ularni 
qabul qilib olishning kafillari;
-
uzluksiz ta'Iim malakali raqobatbardosh kadriar tayyorlashning asosi bo'lib, 
ta'limning barcha turlarini. davlat ta'Iim standartlarini. kadriar tayyorlash tizimi 
tuzilmasi va uning faoliyat ko'rsatish muhitini o 'z ichiga oladi;
-
fan yuqori malakali mutaxassislar tayyorlovchi va ulardan foydalanuvchi, 
ilg’or pedagogik va axborot texnologiyalarini ishlab chiquvchi;
-
ishlab chiqarish kadrlarga bo'lgan ehtiyojni, shuningdek ularning 
tayyorgarlik sifati va saviyasiga nisbatan qo’yiladigan talablarni belgilovchi asosiy 
buyurtmachi, kadriar tayyorlash tizimini moliya va moddiy-texnika jihatidan 
ta'minlash jarayonining qatnashchisi.
Davlat va jamiyat uzluksiz ta'Iim va kadriar tayyorlash tizimi barcha uchun 
ochiq bo’lishini va hayot o’zgarishlariga moslashuvchanligini ta'minlaydi.
Ana shunday buyuk vazifalar va ularni amalga oshirish uchun ajratilayotgan 
mablag’lar haqida 
gapirar ekanmiz, 
ertangi 
kunimiz uchun, 
bolalarimiz. 
farzandlarimizning baxti uchun mehnat qilish, fidoiylik ko'rsatish - bu barchamizning 
muqaddas burchimizdir.
*