Obligatsiyalar va qarz majburiyatlari

Obligatsiyalar reytingi

Londondagi fond birjasi kotirovkasidan o’tgan obligatsiyalar reytingi ikki mustaqil baholovchi – Moody‘s va Standard and Poor‘s tomonidan belgilanadi. Ular moliyaviy xizmatlar ko’rsatuvchi ikki firma hisoblanadi. Reyting baholovchilarning qarz majburiyatlari sifati to’g’risidagi fikrini emitent kompaniyaning tijorat va moliyaviy istiqbollari nuqtayi nazaridan aks ettiradi. U majburiyatlarni potensial investor nuqtayi nazaridan baholaydi. Shunday qilib, baholashda asosiy omil kompaniyaning foizlarni to’liq to’lash va shartnomada kelishilgan muddatda obligatsiyalarni qaytarib olish qobiliyati hisoblanadi.
Baholovchilar doimiy ravishda qarz majburiyatlarining reytinglarini kuzatib boradilar va vaziyat o’zgarganda ularni o’zgartiradilar.
Yuqori reytingli kompaniyalar uchun kredit olish nisbatan oson va ular bu ishni ancha qulay shartlarda amalga oshirishlari mumkin. Ikkala baholovchi obligatsiyalarni o’nta toifaga bo’ladilar. 1-jadvalda Standard and Poor‘s kompaniyasi tomonidan qo’llaniladigan tasniflash ko’rsatilgan. Standard and Poor‘s BBB va BB kategoriyasidagi qarz 115 majburiyatlari o’rtasidagi farqni kalit sifatida qaraydi. BBB va undan yuqoriroq kategoriyadagi qarz majburiyatlari ―investitsiya sinfiˮga tegishli qimmatli qog’ozlar sifatida qaraladi va ko’p hollarda xavfsiz investitsiyalar hisoblanadi. BB va quyiroq kategoriyaga tegishli majburiyatlar riskli va chayqovchilikka oid deb hisoblanadi. BB va unday quyiroqda joylashgan qarz majburiyatlarini ko’pincha chiqit (tashlandiq) obligatsiyalar (junk bonds) deb atashadi.
Financial Times gazetasi 2004-yil 24-oktyabrda quyidagi sharhni chop etdi: “Standard and Poor‘s kredit reytingi J Sainsburry‘s (J Sainsburry plc) kompaniyasining barqaror emasligini tasdiqlaydi. Oziqovqat mahsulotlari savdosi bilan shug’ullanuvchi bu kompaniya 10 kun ichida foydasining kamayishi (profit warnings) to’g’risida ikki marta ogohlantirish e‘lon qildi. S&P ularning reytingini ikki marta pasaytirgan va hozir uni “chiqit obligatsiyalar”ga qaraganda bir punkt yuqoriga joylashtirgan”.

1-jadval