Of azerbaijan high technical educational institutions

PAHTEI 
PROCEEDINGS OF AZERBAIJAN HIGH TECHNICAL EDUCATIONAL INSTITUTIONS 
VOLUME 27 ISSUE 04 2023 
E-ISSN: 2674-5224 
ərazilərin hərtərəfli inkişafına, daha səmərəli sosial-iqtisadi siyasətin formalaşdırılmasına töhfə 
verəcək, iqtisadiyyatın bir çox mühüm sahələrində göstəricilərin artımına mane olan amillərin 
rolunu minimuma endirəcək və nəticədə iqtisadi artıma gətirib çıxaracaq, yerli özünüidarənin əsas 
məqsədinə - əhalinin həyat keyfiyyətinin yaxşılaşdırılmasına nail olmaq mümkün olacaq. 
Effektiv və balanslaşdırılmış yerli özünüidarənin təşkili Azərbaycanın regional sistemi şəraitində 
sosial-iqtisadi inkişafda ən mühüm rol oynayır. Müasir Azərbaycanda baş verən sosial-iqtisadi 
dəyişikliklər iqtisadi islahatların mərkəzinin bölgələrə keçməsinə səbəb oldu. İqtisadi 
transformasiya regionun mürəkkəb sosial-iqtisadi təşkilat kimi fəaliyyətinin bir çox aspektlərinə 
təsir göstərmişdir. Eyni zamanda, rayonun əsas struktur vahidi yerli icmanın maraqlarından çıxış 
edən yerli özünüidarəetmə orqanları tərəfindən təmsil olunan bələdiyyədir. Azərbaycan 
formalaşmasının indiki mərhələsində yerli özünüidarə vətəndaşların özünütəşkilat formasıdır. 
Eyni şəkildə yerli özünüidarəetmə dövlət hakimiyyəti səviyyəsindən əlavə, təsərrüfat fəaliyyətinin 
həyata keçirilməsi kimi həm də bazar iqtisadi sisteminin elementidir, sakinlərə xidmət göstərmək 
baxımından yerli əhalinin imkan və ehtiyaclarını konkretləşdirir və əlaqələndirir (Mammadli 
V.A., 2016: s. 125). 
Bələdiyyələrin səmərəli fəaliyyəti və regionun sosial-iqtisadi inkişafında oynadıqları rol bilavasitə 
onların idarəetmə fəaliyyəti ilə əlaqədardır. İdarəetmə fəaliyyəti nöqteyi-nəzərindən bələdiyyənin 
fəaliyyəti yerli özünüidarəetmənin əsas prinsiplərini xarakterizə edən aşağıdakı müddəalardan 
irəli gəlir: 
- bələdiyyə idarəetmə sistemində: idarəetmə obyektləri yerli ərazi və orada gedən sosial-iqtisadi 
proseslərdir; 
- bələdiyyə idarəetmə sistemində idarəetmənin iki subyekti var: bələdiyyənin əhalisi (yerli icma) 
və yerli icma adından çıxış edən yerli özünüidarəetmə orqanları. Sxematik olaraq bələdiyyə 
idarəetmə sistemi sxem 2-də göstərilmişdir. 
Bələdiyyələrin səlahiyyətləri müvafiq ərazilərin siyasi, iqtisadi, sosial, ekoloji inkişafına 
cavabdehdir. Eyni zamanda, bələdiyyələr sosial və iqtisadi inkişaf üçün nisbətən aşağı potensiala 
malikdirlər və Azərbaycan Respublikasının təsis qurumlarından müəyyən asılılıqdadırlar. 
Bələdiyyələr idarəetmənin obyekti və subyektini “bir şəxsdə” birləşdirir: yaşayış təminatı 
məsələləri üzrə ərazinin sakinləri ilə birbaşa əlaqə mövcuddur. 
Bu gün hər bir yerli sakinin həyatı ilə bilavasitə bağlı olan hakimiyyət və idarəetmə 
funksiyalarını, o cümlədən ictimai funksiyanı yerinə yetirən bələdiyyə idarəetməsi sakinlərin 
rifahının təmin edilməsində və əhalinin sosial təminatında əsas həlqəyə çevrilir. Bundan əlavə, 
iqtisadi artım templərinin artmasına, onların davamlılığının təmin edilməsinə, ərazilərin, 
regionların və bütövlükdə ölkənin rəqabət qabiliyyətinin artırılmasına töhfə verən institutların 
formalaşdırılması vəzifəsi ona həvalə olunub. Deməli, regionların və dövlətin bu günü və gələcəyi 
bilavasitə yerli özünüidarənin effektivliyindən asılıdır. Bir çox böhran hadisələrini inkar etməyə 
və ölkənin inkişafına təkan verməyə qadir olan potensial bələdiyyə idarəçiliyinin 
dərinliklərindədir (Kareva A.V., 2015: s. 126).