Uczeń:
– wśród poziomów organizacji życia wskazuje poziom populacji, biocenozy i ekosystemu,
– określa zakres badań ekologii,
– wyjaśnia znaczenie pojęcia „środowisko”,
– wymienia składniki środowiska życia organizmów oraz dokonuje ich podziału na czynniki biotyczne i abiotyczne,
– podaje przykłady biotycznych i abiotycznych czynników środowiska,
– określa wpływ światła, temperatury i wody na organizmy,
– wyjaśnia znaczenie pojęcia „zakres tolerancji ekologicznej”,
– wyjaśnia, jakie organizmy nazywa się bioindykatorami,
– definiuje pojęcie „populacja”,
– wskazuje przykłady populacji roślin i zwierząt w terenie,
– wymienia charakterystyczne cechy populacji,
– wymienia zjawiska wpływające na liczebność populacji,
– wymienia typy struktury przestrzennej populacji,
– wymienia typy struktury wiekowej populacji,
– rozpoznaje strukturę wiekową populacji na podstawie jej graficznego przedstawienia,
– podaje przykłady oddziaływań między populacjami różnych gatunków,
– wymienia zasoby środowiska, o które konkurują przedstawiciele różnych gatunków,
– wyjaśnia pojęcie „symbioza”,
– podaje przykłady oddziaływań nieantagonistycznych: mutualizmu, komensalizmu i protokooperacji,
– wymienia antagonistyczne oddziaływania między populacjami,
– wyjaśnia pojęcie „amensalizm”,
– podaje przykłady konkurencji wewnątrzgatunkowej i międzygatunkowej,
– przedstawia na wybranych przykładach adaptacje zwierząt do roślinożerności,
– podaje przykłady przystosowań roślin do ochrony przed zgryzaniem,
– przedstawia na wybranych przykładach przystosowania drapieżników do zdobywania pokarmu oraz obronne adaptacje ich ofiar,
– podaje przykłady pasożytów wśród roślin i zwierząt,
– wymienia przykładowe cechy pasożytów, które są przystosowaniem do prowadzonego trybu życia,
– definiuje pojęcia: ekosystem, biocenoza, biotop,
– wymienia abiotyczne i biotyczne elementy ekosystemu,
– wyjaśnia, co to jest łańcuch pokarmowy,
– wymienia podstawowe elementy łańcucha pokarmowego,
– wyjaśnia, co to jest sieć troficzna,
– wyjaśnia, jak funkcjonuje ekosystem,
– wymienia główne etapy obiegu węgla w przyrodzie oraz przykłady organizmów odgrywających rolę w tym procesie.
|
Uczeń:
– porównuje przedmiot i cel badań ekologii i ochrony środowiska,
– definiuje pojęcia: populacja, biocenoza, ekosystem, biosfera,
– wymienia biotyczne i abiotyczne czynniki środowiska,
– porównuje warunki środowiska wodnego i lądowego,
– wymienia przykłady przystosowań zwierząt i roślin do środowiska wodnego i lądowego,
– wyjaśnia zjawisko tolerancji ekologicznej,
– wymienia nazwy gatunków, które wykorzystuje się jako bioindykatory,
– podaje przykłady mechanizmów regulacyjnych wpływających na charakterystykę populacji,
– prowadzi obserwacje populacji roślin i zwierząt w terenie,
– podaje przykłady populacji roślin lub zwierząt charakteryzujących się określonym typem rozmieszczenia,
– podaje wzór na zagęszczenie populacji,
– dokonuje obserwacji liczebności dowolnej populacji,
– podaje przykłady strategii zapewniających stabilny rozwój populacji,
– rozróżnia oddziaływania antagonistyczne i nieantagonistyczne między populacjami,
– wykazuje na przykładach, że symbioza jest korzystna dla obu gatunków pozostających w tego rodzaju oddziaływaniu,
– rozpoznaje rodzaj oddziaływania nieantagonistycznego wskazanych przykładów zależności między dwoma gatunkami,
– przedstawia skutki istnienia konkurencji wewnątrzgatunkowej i międzygatunkowej,
– podaje przykład działania mechanizmów regulacji liczebności populacji drapieżników i ich ofiar,
– charakteryzuje przystosowania do pasożytniczego trybu życia na wybranych przykładach organizmów roślinnych i zwierzęcych,
– rozpoznaje rodzaj oddziaływania antagonistycznego wskazanych przykładów zależności między dwoma gatunkami,
– wyjaśnia zależności między biotopem a biocenozą,
– wskazuje abiotyczne i biotyczne elementy dowolnego ekosystemu (np. lasu),
– buduje łańcuchy pokarmowe z podanych przykładów gatunków,
– wskazuje łańcuchy pokarmowe na schematach sieci troficznej,
– wyjaśnia rolę producentów, konsumentów i destruentów w procesach zachodzących w ekosystemie.
|
Uczeń:
– charakteryzuje właściwości światła, wody i temperatury jako głównych czynników wpływających na organizmy,
– charakteryzuje przystosowania zwierząt i roślin do środowiska wodnego i lądowego,
– analizuje czynniki środowiska wodnego i lądowego (wilgotnego i suchego) oraz ich wpływ na funkcjonowanie organizmów w tych środowiskach,
– charakteryzuje zjawisko tolerancji ekologicznej,
– analizuje przykładowe zakresy tolerancji ekologicznej,
– wyjaśnia sposób wykorzystania organizmów o wąskim zakresie tolerancji ekologicznej jako bioindykatorów,
– charakteryzuje cechy populacji,
– oblicza zagęszczenie populacji,
– rozpoznaje typ struktury przestrzennej populacji,
– analizuje przykładowe graficzne przedstawienie struktur wiekowych różnych populacji,
– analizuje wybrane cechy populacji (np. liczebność, strukturę przestrzenną) gatunku rośliny w terenie,
– dokonuje klasyfikacji oddziaływań między populacjami różnych gatunków,
– charakteryzuje nieantagonistyczne oddziaływania między populacjami: mutualizm, komensalizm i protokooperację na wybranych przykładach,
– charakteryzuje antagonistyczne oddziaływania między populacjami: amensalizm, konkurencję, roślinożerność, drapieżnictwo i pasożytnictwo,
– analizuje skutki konkurencji wewnątrzgatunkowej i międzygatunkowej,
– wyjaśnia działanie mechanizmów regulacji liczebności populacji drapieżników i ich ofiar,
– charakteryzuje strukturę ekosystemu,
– charakteryzuje zależności pokarmowe (łańcuchy pokarmowe i sieci troficzne) w ekosystemie,
– grupuje organizmy wybranej biocenozy według przynależności do poziomu troficznego,
– charakteryzuje obieg materii w ekosystemie oraz przepływ energii przez ekosystem,
– charakteryzuje obieg węgla w przyrodzie.
|
Uczeń:
– charakteryzuje poziomy organizacji świata żywego, które są przedmiotem zainteresowania ekologii,
– wykazuje związek między występowaniem organizmów a czynnikami środowiska ich życia,
– porównuje cechy organizmów o zróżnicowanych zakresach tolerancji na wybrany czynnik (światło, temperaturę, wodę),
– analizuje zakresy tolerancji różnych organizmów,
– podaje przykłady wykorzystania organizmów o wąskim zakresie tolerancji ekologicznej jako bioindykatorów,
– analizuje działanie mechanizmów regulacyjnych i wpływu różnych czynników na charakterystykę populacji,
– analizuje strategie zapewniające stabilny rozwój populacji,
– planuje i przeprowadza obserwację rozmieszczenia i zagęszczenia mniszka lekarskiego na trawniku lub łące,
– prognozuje zmiany liczebności oraz zasięgu populacji na podstawie wykresu (graficznego przedstawienia struktury wiekowej populacji),
– analizuje cechy organizmów gatunków, które wzajemnie na siebie oddziałują (antagonistycznie lub nieantagonistycznie),
– wskazuje skutki oddziaływań antagonistycznych i nieantagonistycznych między populacjami,
– wykazuje znaczenie działania mechanizmów regulacji liczebności populacji drapieżników i ich ofiar dla funkcjonowania populacji,
– charakteryzuje sieć troficzną wybranego ekosystemu,
– wykonuje schemat krążenia materii i przepływu energii w ekosystemie,
– analizuje schemat obiegu węgla w przyrodzie.
|
Uczeń:
– charakteryzuje pojęcie „nisza ekologiczna”,
– planuje i przeprowadza doświadczenie sprawdzające wpływ wybranego czynnika środowiska (wody, temperatury, światła) na organizm,
– analizuje wpływy czynników środowiskowych na osobniki jednego gatunku żyjące w różnych warunkach środowiskowych,
– interpretuje zakresy tolerancji różnych organizmów,
– wyszukuje w różnych źródłach informacje na temat zastosowania bioindykatorów do oceny stanu środowiska,
– planuje i przeprowadza badanie stanu czystości wody (gleby) na podstawie składu gatunkowego organizmów w niej występujących,
– przeprowadza modelowanie rozmieszczenia osobników w populacji,
– na podstawie samodzielnie znalezionych danych statystycznych prognozuje zmiany w strukturze wiekowej ludności Polski,
– prowadzi obserwacje nieantagonistycznych zależności między populacjami,
– wyszukuje w różnych źródłach informacje na temat antagonistycznych i nieantagonistycznych oddziaływań między populacjami; ocenia ich znaczenie oraz analizuje skutki tych oddziaływań,
– przeprowadza obserwację dowolnego ekosystemu; analizuje jego strukturę troficzną i tworzy model tej struktury,
– planuje i przeprowadza doświadczenie ilustrujące działalność destruentów,
– na podstawie różnych źródeł informacji przygotowuje schemat obiegu azotu w przyrodzie.
|