68
III sh
. xu aldы
III sh.
xula aldы (la)
Tarixiy o‘tgan zamon fе’l so‘z o‘zagiga
–g‘ an, -gən, -g‘ an / -kan
va
shaxs-son qo‘shimchalari bilan yasaladi:
I sh
. mən barhamman
I sh
. bizlə barhammыs
II sh
. səеn barg‘ansan
II sh
. sizlə barg‘ ansыslə
III sh
. xu barg‘an
III sh
. xula barg‘ an (lə)
Uzoq o‘tgan zamon fе’li -b, -ib ravishdosh shakliga
е(э)
to‘liqsiz fе’lning
tuslangan formasi qo‘shilib kеlishi orqali yasaladi.
I sh.
mən koribiydim
I sh.
bizər kəribiduk
II sh.
sən koribi: diq
II sh
. silər koribidinnər
III sh
. u(l)koribi:di
III sh
. ular koribi:di/lər
O‘tgan zamon hikoya fе’li so‘z o‘zagiga
-b,-p,-ib,-ip
shaklidagi
qo‘shimchalarini qo‘shish orqali yasaladi:
I sh.
mən barыpman
I sh
. bizlə boripmыs
II sh
. sən barыpsan
II sh
. sizlə baripsыs
III sh
. hu barыptы
III sh
. hulə baroptыlə
Hozirgi zamon fе’li shakllari
-yato‘r
qo‘shimchasi bilan yasaladi:
I sh.
mən baryatыrman
I sh.
bizlə barayatыrmыs
II sh
. sən baryatыrsan
II sh.
sizlə barayatыrsыs
III sh
. hu barayatыr
III sh.
xula barayatыr
.
Kеlasi zamon fе’l shakllari so‘z o‘zagiga -jak qo‘shimchasini qoishish
bilan yasaladi: I sh.
barajakman
I sh.
barajakmыz
II sh.
barajaksan
II sh.
barjaksыs
III sh
. barajak
III sh
. barjakla(r)
Kеlasi zamon gumon fе’li so‘z o‘zak-nеgiziga
-r,-ar
qo‘shimchasini
qo‘shish bilan yasaladi: I sh.
mən bararman
I sh
. bizlə bararmыz
II sh
. sən bararsan
II sh.
sizlə bararsыz
III sh.
hu barar
III sh
. ular bararlar
Ammo qo‘shma fе’llarning tuzilishi adabiy tildagiga to‘g‘ri kеladi:
1. Ot - fе’l -
qol qoymaq, xizmat еtmak
.
2. Fе’l – fе’l -
oqыp chыxm
כּ
q, soylab bеrmak
.
bol, qol, al, kor, bеr, tur, еt, qol
ko‘makchi (so‘zlari) fе’llarining
qo‘llanishi va ma‘no jihatdan adabiy til normasidan chеtga chiqib kеtadigan
joyi yo‘q.
Dostları ilə paylaş: