Operasion tizimlar, ularning turlari. Reja

Bir foydalanuvchilik operatsion tizimlar kompyuterda faqat bir kishini ishlashiga imkoniyat beradi. Bu holda, albatta, barcha axborotlardan foydalanish imkoniyatidan bir kompyuterda navbat bilan bir necha odam ishlashi mumkin.
Ko‘p foydalanuvchilik operatsion tizimlarda har bir foydalanuvchi umumiy axborotlardan va ‘arolini kiritib faqat o‘ziga tegishli bo‘lgan shaxsiy axborotlaridan foydalanishi mumkin. Ba’zi ko‘p foydalanuvchilik operatsion tizimlar (masalan, UNIX) bir vaqtni o‘zida bir kompyuterda bir necha foydalanuvchi ishlashiga imkoniyat beradi.
Operatsion tizim bajaradigan vazifasidan qat’iy nazar ishonchlilik, himoyalash, samaradorlik va qulaylik kabi sifatlarga ega bo‘lshi zarurdir.
Operatsion tizim ishlab chiqarilish tarixi bilan qisqacha tanishtiramiz.
Hisoblash tizimini mavqeini asosan uning OT belgilaydi. Shunga qaramasdan, hisoblash tizimidan faol foydalanuvchilar, ko‘pincha, unga ta’rif berishda anchayin qiynaladilar. Bu narsa, qisman, OT bir-biri bilan unga bog‘liq bo‘lmagan ikkita funktsiyani bajarishi bilan bog‘liqdir: bu foydalanuvchiga, dasturchiga kengaytirilgan, virtual mashina imkoniyatini yaratish bilan qulaylik yaratish va ikkinchi kompyuterning resurslarini ratsional boshqarish bilan undan samarali foydalanishni oshirishdir.
OT rivojlanish bosqichlari.
Birinchi davr (1945-1955 yillar). Hammaga ma’lumki, kompyuter ingliz matematigi Charlz Bebbidj tomonidan 18-asr oxirida kashf etildi. Uning “analitik mashina”si haqiqatda ishlay olmadi, chunki u vaqtdagi texnologiyalar hisoblash texnikasi uchun zarur bo‘lgan aniq mexaniqa detallarini tayyorlash boyicha zarur talablarni qondiradigan texnologiyalar mavjud bo‘lmagan. Yana eng asosiy narsa, u vaqtda kompyuter operatsion tizimga ega bo‘lmagan.
Raqamli hisoblash mashinalarini yaratishda, ikkinchi jahon urushidan keyin ma’lum progress-rivojlanish yuz berdi. 1940 yillar o‘rtalarida 1-chi lampali mashinalar yaratildi. U vaqtda ayni bir guruh mutaxassislar hisoblash mashinalarini ham loyihalashda, ham ekspluotatsiya qilishda va dasturlashda ham shu gurux mutahassislari ishtirok etganlar. Bu jarayon ko‘proq, kompyuterdan instrument-uskuna sifatida turli amaliy sohalar masalalarini yechishda foydalanish emas, balki hisoblash texnikasi sohasidagi ilmiy-tadqiqot ishiga yaqinroq edi.