Optika 1-Laboratoriya ishi yorug’likning qaytish va sinish qonunlarini o’rganish

n₂₁=v₁/v₂ (1-4)

kelib chiqadi. V=f(λ) yoki V=f(v) ligidan sindirish ko’rsatgichining yorug’lik tebranish chastotalarining (yoki to’lqin uzunliklarining) funksiyasi ekanligi ma’lum bo’ladi, ya’ni:

n₁=f₁(λ), n₂=f₂(v), n₁₂=f₁₂(λ) (1-5)


ASBOBNING TAVSIFI

Yorug’likning qaytish va sinish qonunlarini 4-rasmda tasvirlangan, mayda bo’lakchalarga qo’shimcha bo’lingan optik disk yordamida o’rganish mumkin. Optik diskning asosiy qismi graduslarga bo’lingan bo’lib, uning orqa tomonida­gi sterjenga A yoritgich mahkamlangan. Asbob M asosga o’r­natilgan D - disk markaziga K ko’zgu yoki boshqa shakldagi shaffof plastinkani o’rnatish mumkin. A - yoritgich sifati­da zamonaviy, batareykali lazyerdan foydalanish yaxshi na­tija beradi.

4-rasm. Optik disk

A yoritgich D doira bo’yicha ko’cha oladi va yorug’likni ix­tiyoriy burchak ostida ingichka dasta shaklida yo’naltirish imkonini beradi. Yorug’likning qaytish qonunini o’rganish uchun disk markaziga ko’zgu mahkamlanadi. Bu yorug’lik das­tasi ko’zgudan  burchak ostida qaytadi. Diskdagi bo’lim­larga qarab  (tushish) va  (qaytish) burchaklar kattaligi aniqlanadi (4-rasm). Yorug’likning sinish qonunini o’rga­nish uchun esa, kesimi yarim aylana bo’lgan shisha K pla­stinka diskning markaziga joylashtiriladi.

Yorug’lik nurini yassi plastinkaning sirtiga yo’nal­tirib  (tushish) va  (sinish) burchaklari avvalgi qaytish qonunini o’rganishdagidek diskdagi bo’limlarga qarab aniqlanadi.


1-mashq. Yorug’likning qaytish qonunini o’rganish


Kerakli asbob va materiallar: optik disk, qaytaruvchi ko’zgu, pasaytiruvchi transformator yoki akkumulyatorlar ba­tareyasi.