O‘quv materiallari: a Ma’ruza matnlari

6-Mavzu: Soglikni saklash tizimida psixologik xizmat


Reja:

1. 
   Psixologiyaning tibbiyotdagi o`rni
   
2. 
   Muttasil kasallangan mijozlarga psixologik yordam
   
3. 
   Salomatlik modeli
   

Sо‘nggi yillarda mamlakatimizda sog‘liqni saqlashning milliy tizimi tubdan о‘zgartirilishi va xalq salomatligi haqida qayg‘urish, sog‘lom turmush tarzini targ‘ib etish, tibbiy madaniyat va savodxonlikni oshirish, kasalliklarning oldini olish va profilaktikasi, shuningdek, sohaga tashxis va davolashning xalqaro standartlarini joriy qilish bо‘yicha muhim Qaror va hujjatlar qabul qilindi. Ularda mamlakatda olib borilgan islohotlar natijasi o‘laroq 25 yildan ortiq vaqt davomida о‘rtacha umr kо‘rish darajasi 67 yoshdan 73,1 yoshgacha yetgani, umumiy о‘lim darajasi 1000 kishiga nisbatan 6,1 dan 4,8 kishiga qisqargani, onalar va bolalar о‘limi koeffitsiyenti sezilarli darajada kamaygani kо‘rsatib о‘tilgan. О‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev raisligida 2017-yil 18-oktabrda о‘tkazilgan sog‘liqni saqlash tizimini yanada takomillashtirish, tibbiy xizmat sifati va samaradorligini oshirish, aholi salomatligini mustahkamlash, sifatli dori-darmon bilan ta’minlash borasidagi islohotlar tahliliga bag‘ishlangan yig‘ilishda ta’kidlanganidek, sо‘nggi yillarda tibbiyot sohasini rivojlantirish, tibbiy xizmatlar kо‘lami va sifatini oshirishga qaratilgan 30 ga yaqin farmon va qarorlar qabul qilindi. Prezidentimizning 2017-yil 16-martda imzolagan PQ-28-38 qarori bilan mamlakatda tez tibbiy xizmatni yanada takomillashtirish chora-tadbirlari dasturi ma’qullandi.
Maqsad va uni asoslash. Bugungi kunda psixologik xizmat iqtisodiyot tarmoqlarining turli sohalarida, xususan, ishlab chiqarishda, savdo sohasida, moliya tashkilotlarida, tashkilot va muassasalarda kadrlarni tanlash, xodimlar bilan ishlash, korporativ madaniyatni shakllantirish va boshqa sohalarda tashkil etilmoqda. Psixologik xizmat ijtimoiy ish sohasida, alohida ehtiyoji mavjud insonlar va keksalarni qо‘llab-quvvatlashda ham yaxshi yо‘lga qо‘yilgan. Ayni paytda, psixolog lavozimi Mudofaa, Favqulodda vaziyatlar va Ichki ishlar vazirliklari tizimida joriy qilingan. Jazoni о‘tash muassasalarida psixodiagnostik va psixologik yordam xizmatining yо‘lga qо‘yilishi, jinoyat-qidiruv tizimida psixologlar ishtiroki, harbiy-tibbiy komissiyalarda maxsus psixologik Markazlarning tashkil etilishi psixologik xizmat sohasining kundalik hayotimizdagi ajralmas bo‘g‘inga aylangani va amaliy ahamiyati tan olinganligini bildiradi. Turli mamlakatlarda tashkil etilgan milliy psixologik xizmat, V.V.Rubsov fikricha, tuzilmalari turlicha bо‘lishiga qaramasdan, shunga о‘xshash vazifalarni hal qiladi. О‘tgan asrning 80-yillarida N.S.Safarov, R.A.Ataxanov, A.D.Alferov, S.I.Ravikovich, F.I.Ivashenkov kabi olimlar amaliy psixologik faoliyatida asosiy о‘rinni psixologik ma’rifat masalalari egallashini ta’kidlaganlar, ya’ni psixologik xizmat psixologik bilimlarni targ‘ib qilishga qaratilishi lozim, deb hisoblaganlar. Tadqiqotchilardan V.V.Mironenko, N.F.Talizina, V.A.Ivannikov, U.V.Ulyenkova psixologik xizmatda asosiy urg‘uni psixodiagnostikaga berganlar, A.A.Verbitskaya, D.B.Bogoyavlenskaya psixologik xizmat tarbiya korreksiyasiga qaratilishi lozimligi, V.V.Stolin, Y.V.Ukke psixologik xizmat psixoprofilaktika va konsultatsiyadan iborat ekanligini ta’kidlaganlar.
Psixologik xizmatning keng tarqalgan sohasi ta’lim tizimi bо‘lib, mazkur sohada psixologik yordamni tashkil etishning metodologik asoslanganligi va metodik ta’minlanganligi boshqa sohalardagiga qaraganda ancha ilgarilab ketganligiga ham tadqiqotlar tahlili, ham amaliy ishlar natijalari orqali ishonch hosil qilish mumkin. О‘zbek olimi Sh.R.Barotov (2006) fikriga kо‘ra, psixologik xizmatning nazariy va metodologik asoslari haqida gap ketganda psixologik xizmat obyekti va subyekti hisoblangan shaxsga munosabat tizimi asosida yondashuv istiqbollarini kо‘rsatib beruvchi tadqiqotlarga ham alohida tо‘xtalishga tо‘g‘ri keladi. Zero, shaxsning psixologik xizmat jarayonida namoyon bо‘luvchi va rivojlantirib borilishi muqarrar bо‘lgan о‘ziga, о‘zgalarga (shaxslararo), faoliyatga nisbatan tarkib topayotgan munosabatlarining ijtimoiy saviyasini tahlil qilmay turib, uning о‘z-о‘zidagi noxush hislardan, о‘zgalar bilan hamkorlik о‘rnatishi bilan bog‘liq ziddiyatli vaziyatlardan, faoliyatdagi muvaffaqiyatsizliklardan psixologik muhofaza qilishga qaratilgan tadbirlar kо‘lamini belgilab bо‘lmaydi.