Orxan pamuk
Yüklə 4,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
314 «Mənə isfahanlı rəssam ġeyx Məhəmmədin içində inkar elədiyi öz rəsmləri olduğuna görə nəhəng kitabxananı və vicdan əzabıyla özünü yandırması barədə danıĢdın», – dedi. «Mən də sənə o əfsanənin bilmədiyin bir baĢqa hissəsini nağıl eləyim. Bəli, nəqqaĢ həyatının son otuz ilində öz rəsmlərini axtarıb. Amma səhifələrini çevirdiyi kitablarda öz rəsmlərindən çox, ondan ilham almaqla çəkilən təqlidləri görüb. Daha sonrakı illərdəsə iki nəsil rəssamın onun inkar elədiyi rəsmləri qəlib kimi mənimsədiklərini, o rəsmləri hafizələrinə çəkdiklərini, əzbərləmək bir yana, ruhlarının bir parçasına çevirdiklərini görüb. ġeyx Məhəmməd öz rəsmlərini tapıb məhv eləməyə çalıĢdıqca gənc nəqqaĢların bir çox kitabda onları heyranlıqla çoxaltdıqlarını, baĢqa hekayələri rəsm eləyəndə faydalandıqlarını, hamının hafizəsinə köçürdüklərini, bütün cahana yaydıqlarını baĢa düĢüb. Kitabdan kitaba, rəsmdən rəsmə illər boyu baxdıqca baĢa düĢürük: gözəl bir rəssam möcüzələriylə yalnız bizim yaddaĢımızda yer tutmaqla qalmır, ən axırda yaddaĢlarımızın mənzərəsini də dəyiĢdirir. Bir nəqqaĢın bacarığı və rəsmləri bir dəfə ruhumuza bu qədər iĢləyəndən sonra da bütün aləmin gözəlliyi üçün ölçüyə çevrilir. Ġsfahanlı rəssam həyatının axırında öz rəsmlərini özü tapıb yox elədikcə çoxaldığına əmin
315 olmaqla qalmamıĢ, hamının dünyanı bir vaxtlar özünün gördüyü kimi gördüyünü, öz gəncliyində çəkdiyi rəsmlərə oxĢamayan Ģeylərin artıq çirkin olduğunu da baĢa düĢüb». Qəlbimdə artan heyranlığı, ƏniĢtə əfəndinin xoĢuna gəlmək istədiyimi gizlədə bilməyib özümü onun ayaqlarına atdım. Əllərini öpəndə gözümdən yaĢ axdı, ruhumda da ona Ustad Osmana ayırdığım yeri verdiyimi hiss elədim. «NəqqaĢ, – ƏniĢtə əfəndi özündən razı qalan adamın ədasıyla dedi, – rəsmini vicdanını dinləyə- dinləyə və inandığı qaydaların tələb elədiyi heç bir Ģeydən qorxmaya-qorxmaya çəkir. DüĢmənlərinin, ağlıkəmlərin, qısqancların nə deyəcəkləri vecinə deyil».
Amma üstü qırıĢlar və ləkələrlə örtülü əlini göz yaĢları içində öpəndə ƏniĢtə əfəndinin nəqqaĢ belə olmadığını fikirləĢdim. Bu fikirləĢdiyimdən də dərhal utandım. Sanki baĢqası bu Ģeytani, hörmətsiz fikri beynimə zorla yerləĢdirmiĢdi. Yenə də fikirləĢdiyimin doğru olduğunu siz də bilirsiniz. «Onlardan qorxmuram, – ƏniĢtə əfəndi dedi, – çünki ölümdən qorxmuram». Onlar kimdi? BaĢımı tərpətdim, sanki dediyini baĢa düĢürdüm. Amma içimdə qəzəb də qımıldandı. ƏniĢtənin lap yanındakı qədim cildin Əl-Cəzviyyənin «Kitab-ür Ruh»u
olduğunu
316 gördüm. Ölümdən sonra ruhun baĢına gələcək sərgüzəĢtlərdən nəql eləyən bu kitabı ölmək istəyən sarsaqlar yaman xoĢlayır. Məcməyilərin içində, yazı qutusunun və sandığın üstündə qələmdanların, qələmyonanların, qələm ucu
düzəldənlərin, hoqqaların, qələm qutularının arasında bura gəlməyəndən bəri yeni bircə əĢya gördüm. Tunc hoqqa.
«Onlardan qorxmadığımızı sübut eləyək», – cəsarətlə dilləndim. «Axırıncı rəsmi çıxarın, onlara göstərək». «Bu, onların iftiralarına, ən azı, ciddi qəbul olunacaq qədər qiymət verdiyimizi göstərməzmi? Qorxmalı bir Ģey eləmədik ki, qorxaq. Sənin bu qədər qorxuna haqq qazandıracaq baĢqa nə var?» Ata
kimi saçımı
oxĢadı. Yenidən
gözlərimdən yaĢ fıĢqıracağından qorxub onu qucaqladım. «Bədbəxt müzəhhib Zərif əfəndinin niyə öldürüldüyünü bilirəm», –həyəcanla dedim. «Zərif əfəndi sizə, kitabınıza, bizə böhtan atıb, ərzurumlu Nüsrət Xocanın adamlarını üstümüzə salacaqdı. Burada Ģeytana uyub, dinsizlik edildiyi qərarına gəlib, bunu da orada-burada söyləməyə, kitabınız üçün iĢləyən digər nəqqaĢları sizə qarĢı qaldırmağa baĢlamıĢdı. Bunu birdən-birə niyə elədi, bilmirəm. Qısqanclıqdan ola bilər, Ģeytana uymuĢ ola bilər.
317 Zərif əfəndinin hamımızı məhv eləməkdən ötrü necə qətiyyətli olduğunu duydular. Hamının qorxduğunu, eynilə mənim kimi Ģübhələrə düĢdüyünü təxmin eləyə bilərsiniz. Onlardan biri bir gecəyarısı Zərif əfəndinin özünü sıxıĢdırıb, sizə qarĢı, kitabımıza, nəqĢə, rəsmə, inandığımız hər Ģeyə qarĢı qaldırdığına görə təlaĢa düĢdü, o alçağı öldürüb quyuya atdı». «Alçaq». «Zərif əfəndi tinətsizdi, mayası xarab bir xain idi», – dedim. «Südü xarab!» – qıĢqırdım, sanki o, otaqda qarĢımdaydı. Sükut çökdü. Məndən qorxurdumu? Mən özümdən qorxurdum. Elə bil bir baĢqasının hiddətinin və ağlının yeli məni bürümüĢdü, amma bu, gözəl idi. «Sənin kimi və isfahanlı nəqqaĢ kimi təlaĢa düĢən həmin nəqqaĢ kimdi? Kim öldürüb onu?» «Bilmirəm», – dedim. Amma istədim ki, yalan dediyimi də üzümdən baĢa düĢsün. Bura gəlməklə çox səhv elədiyimi baĢa düĢürdüm. Bununla belə, heç günah və peĢmanlıq duyğularına da qapılmayacaqdım. ƏniĢtə əfəndinin məndən Ģübhələndiyini görür, bundan zövq və güc alırdım. Tez-tələsik fikirləĢdim ki, qatil olduğumu açıq-aydın baĢa düĢüb məndən qorxsa, dinsizlik olub-olmadığına görə yox, indi Yüklə 4,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|