О„simliklarning mineral oziqlanishi. Mineral elementlarning fiziologik ahamiyati

1. СН
3
-СO-НOOС + НOOС-СН
2
-СН
2
-СНNН
2
-СOOН→ 
piruvat glutamat 
 
→ СН
3
- СНNН
2
-СOOН + НOOС-СН
2
-СН
2
-СO-СOOН 
аlanin окsiglutarat 
2. НOOС-СН
2
-СН
2
-СНNН
2
-СOOН+НOOС-СН
2
-СO-СOOН→ 
glutamat

окsаlоаtsеtаt
 
→ НOOС-СН
2
-СН
2
-СO-СOOН + НOOС-СН
2
- СНNН
2
-СOOН
 
оксиглутарат aspartat
 
3. НOOС-СН
2
 - СНNН
2
-СOOН + НOOС-СO-СOOН→ 
aspartat piruvat
 
→НOOС--- СНNН
2
 СН
3
+ НOOС-СН
2
-СO-СOOН 

аlanin

окsiglutarat
 
O’simliklar tashki muhitdan hamma elementlarni shimib olish xususiyatiga 
egadirlar. Ammo o’simliklar normal o’sib rivojlanishi uchun ma’lum gurux 
elementlari zarur buladi. Ayrim adabiyotlarda ko’rstilishicha o’simliklarga
19 ta
 (C 
, H , O , N , S , K , Ca , Mg , Cu , Zn , Mo , B , CI , Na , Si
, va
 Co
) 
elementlari zarur bo’lar ekan. Shulardan oxirgi uchtasi xamma o’simliklar uchun 
zarurligi u darajada aniqlanmagan. Uglerod, vodorod, kislorod elemetlar 

---

o’simlmklarga
SO
2
,

 O
2
va suv ko’rinishida yutiladi. Agar biz o’simlikning tarkibini 
elementar analiz qilsak, o’simlik quruq og’irligining 45% ni uglerod, 42% ni 
kislorod, 6,5% ni vodorod va 1,5% ni azot tashkil etilishini kurishimiz mumkin. 
O’simlik
СО2 
ni havodan olsa, kislorod va vodorodni suvdan oladi 
O’simliklarning oziqlanishi natijasida faqat moddalar almashiuvi bo’libgina 
qolmasdan, balki, energiya almashinuvi ham bo’ladi. Ma’alumki, asosiy moddalarda
(
СО2,
 
N
2
O 
 
mineral tuzlarda) erkin energiya minimal darajada bo’ladi. Murakkab 
tuzilishga ega bo’lgan organik moddalarda energiya mikdori bir necha o’n va yuz 
marta katta bo’ladi. Masalan, bir gramma kraxmal oksidlansa, 4 kkal enegiya, bir 
gramm oksil oksidlansa 5,7 kkal, va bir gramm yog’ oksidlansa – 9,3 energiya ajralib 
chikadi. Bu oksidlanish xavodagi kislorod xisobiga boradi. 

Azot
yetishmasa, oksillar sintezlanishi sustlashadi, bu o’z navbatida 
fermenlarning xam faoliyati izdan chikadi, barglarda xloroz paydo buldi, moddalar 
almashinuvi alternativ tomonga ya’ni azotsiz birikmalar xosil bulish tamonga siljiydi 
mas., yog’lar (zamburug’lar, suv o’tlarida) karotioidlar (suv o’tlarida), antotsianlar ( 
yukori o’simliklarda).

Fosfor almashinuvi.
 

Fosfor jadal oksidlanuvchi bo’lmaganligi tufayli tabiatda erkin holda 

uchiramaydi. Tabiiy fosforitlar tarkibidagi fosfor miqdori 5-35% gacha yetadi.
Ftorapatit
2Ca
5
(RO
4
)
3
F
xlorapatit
2Ca