Otlardagi aloqa-munosabat kategoriyalari: kelishik kategoriyalar

Tushum kelishigi ot ish-harakatni o`z ustiga olgan predmetni anglatadi. Tushum kelishigidagi ot, odatda, ishharakatni o`z ustiga olgan predmetni, ya’ni ob’ekt ma’nosini ifodalaganda kimni? nimani? so`rog`iga javob beradi: Hayot harakatni talab qiladi

Tushum kelishigi ot ish-harakatni o`z ustiga olgan predmetni anglatadi. Tushum kelishigidagi ot, odatda, ishharakatni o`z ustiga olgan predmetni, ya’ni ob’ekt ma’nosini ifodalaganda kimni? nimani? so`rog`iga javob beradi: Hayot harakatni talab qiladi

Tushum kelishigidagi otning negizi o`rin ma’nosini anglatsa, qaerni? so`rog`iga javob beradi: Hujrani yasatganmisan?

Tushum kelishigidagi otning negizi o`rin ma’nosini anglatsa, qaerni? so`rog`iga javob beradi: Hujrani yasatganmisan?

To`rtta karnay, oltita surnayning shovqini ko`kni tutdi (O.).

Tushum kelishigi –ni affiksi bilan shakllanadi: Ulug` kishilarni mehnat etiltiradi

Jo`nalish kelishigi

Jo`nalish kelishigidagi ot ish-harakat yo`nalgan predmetni, shuningdek, harakatning bajarilish payti, ishharakatning bajaralishida vosita bo`lgan predmetni anglatadi. Otlarda jo`nalish kelishigining asosiy ma’nosi harakatning yo`nalish nuqtasini ifodalashdir. Ob’ekt, payt, sabab, maqsad kabi ma’no xususiyatlarining ifodalanishi bu kelishik shaklini olgan va uni boshqargan so`zning leksik ma’nosiga bog`liq.

Jo`nalish kelishigidagi otlar quyidagi sintaktik vazifalarni bajaradi:

Jo`nalish kelishigidagi otlar quyidagi sintaktik vazifalarni bajaradi:

1.Harakatning bajarilishida vosita bo`lgan predmetni anglatganda, kimga? yoki nimaga? so`rog`iga javob bo`ladi va gapda vositali to`ldiruvchi vazifasida keladi: Mahmadona, valdirovchi odam ochiq bir maktubga o`xshaydi (Oz-oz o`rganib dono bo`lur).

2.Harakatning yo`nalish o`rnini anglatganda, qaerga? so`rog`iga javob bo`ladi va o`rin holi vazifasida keladi: Qishloqqa shahar tutash, ikkov birga hamnafas (G`.G`ulom). Inson agar jahl qilsa osmonni ham erga olib tushadi (Bedil).