O`zb е kiston r е spublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi

Prolog 
nomli mantiqiy 
92
Рассел
 
С
., 
Норвиг
 
П
.
Искусственный
интеллект
: 
современный
подход
/Artificial Intelligence: a 
Modern Approach / 
Пер
. 
с
англ
. 
и
ред
. 
К
. 
А
. 
Птицына
. -2-
е
изд
. - 
М
.: 
Вильямс
, 2006. - C.8. 

---

120 
programmalashtirish tizimi va tili yaratildi. Prolog tilida yozilgan bilimlar bazasi 
faktlar naborini hamda mantiqiy xulosa chiqarish qoidalarini belgilaydi. Agentga 
yo’naltirilgan yondashuv (yoki intellektual, ratsional agentlardan foydalanishga 
asoslangan yondashuv) 1990 yillarda rivojlandi. Bunga ko’ra intellekt – bu 
qo’yilgan masalani hisoblash qismi (rejalshtirish qismi) xolos. Bunda intellekt 
masalani to’laqonli yechish uchun atrofdagi tizimlar munosabatga kirisha oladigan 
qo’shimcha intellektual (ratsional) agentga ehtiyoj sezadi. Buni quyidagi chizmada 
yaqqol ko’rish mumkin:
93
Umuman olganda robototexnika va sun’iy intellekt bir-biri bilan aloqador 
tushunchalar bo’lib, kelajakda ushbu ikki yo’nalishning integratsiyasi natijasida 
intellektual robotlar yaratilishi nazarda tutilmoqda, bu esa sun’iy intellektning yana 
bir yangi yo’nalishi hisoblanishi mumkin. PLEO, AIBO, QRIO kabi o’yinchoq-
robotlar intellektual robototexnikaga misol bo’la oladi. 
Sun’iy intellekt tizimi insonning ijodiy tafakkurini modellashtirishni ham 
o’z ichiga oladi. Shu bilan bog’liq ravishda 
mashina ijodi
tushunchasi yuzaga 
keldi, bunda san’at asarlarini avtomatik tarzda yaratish jarayoni tushuniladi. 
Bugungi kunda ijodni to’la modellashtirishga erishilgani yo’q, lekin bu sohada 
sezilarli yutuqlar qo’lga kiritilgan. Jumaladan, kompyuter yordamida musiqali 
melodiyalar yaratilishi, treker-dasturlar, sintezatorlar, sekvensorlar yordamida bir 
turdagi melodiyalar va tovushlar generatsiyasi oqibatida elektron musiqalarning 
yaratilishi, matnning avtomatik generatsiyasi yordamida she’rlar, ertaklar – 
umuman matnlar yaratilishi, rasmlar generatsiyasi va kompyuter grafikasi 
yordamida kino va o’yinlarning yaratilayotganligi (ayniqsa, strategiya va harbiy 
93
http: //www.wikipedia.org/wiki/artificial intelligence.html 

---

121 
manyovrlarga asoslangan kompyuter o’yinlarida) kabilar mashina ijodiga misol 
bo’la oladi. 
Sun’iy intellekt tizimi doirasida tatbiq etilgan loyihalar (eksperimentlar) 
sifatida quyidagilarni ajratib ko’rsatish mumkin:
•
Deep Blue
tizimi – IBM kompaniyasi tomonidan ishlab chiqilgan 
shaxmat bo’yicha superkompyuter. Deep Blue 1997 yil 11 mayda shaxmat 
bo’yicha jahon chempioni Garri Kasparov ustidan g’alaba qozondi. “Deep Blue” 
nomi “Deep Thought” (“Chuqur mulohaza, tafakkur” ma’nosini anglatadi) 
loyihasiga aloqadordir. 
•