O`zb е kiston r е spublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi

bo’yicha tadqiqotlar
…………………………….. ............................................. 54 
Kompyuter lingvistikasida avtomatik tarjima yo’nalishi
………………….... 67 
Kompyuter leksikografiyasi
…………………………………………………… 79 
Til o’rgatish jarayonini avtomatlashtirish 
…………………………………… 86 
Kompyuter lingvistikasida avtomatik tahrir, informatsion qidiruv tizimlari
va gipertekst texnologiyasi
……………………………………………………. 91 
Kompyuter analizi va sintezi. Ingliz tilidagi gaplarni o’zbek tiliga tarjima 
qilish algoritmi
………………………………………………………………. 105 
Kompyuter lingvistikasi fanining rivojlanish istiqbollari
………………… 117 
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati 
………………………………………… 131 
Kompyuter lingvistikasi terminlari lug’ati (glossariy) 
……………………. 136
 
 
 
 
 

---

4 
SO’Z BOSHI 
Jamiyatimizda hozirgi kunda avtomatlashgan informatsion texnologiyalar va 
kompyuter muhim ahamiyat kasb etmoqda. Kompyuter kundan kunga jamiyatning 
barcha sohalariga kirib bormoqda. Bu esa yangi yo’nalishlarning yuzaga kelishiga 
sabab bo’lmoqda. Xususan, kompyuter texnologiyalarining tilshunoslik fani bilan 
ijobiy hamkorligi natijasida 
kompyuter lingvistikasi
fani shakllandi. Bu fan XX 
asrning 50-60 yillarida yuzaga kelgan bo’lib, u turlicha nomlar bilan atalgan: 
hisoblash lingvistikasi
, 
matematik lingvistika
, 
kvantitativ lingvistika
, 
injener 
lingvistikasi
kabi. O’tgan yarim asrlik vaqt mobaynida kompyuter lingvistikasi 
sohasida bir qator ilmiy va amaliy natijalarga erishilgan: tabiiy tilda avtomatik 
tarjima tizimi yaratildi, matndagi ma’lumotlarning avtomatik qidiruv tizimi ishlab 
chiqildi, og’zaki nutqning avtomatik analizi va sintezi tizimi yaratildi, bir qator 
lingvistik muammolarni hal etuvchi kompyuter dasturlari ishlab chiqildi, inson va 
mashina (kompyuter) muloqoti optimallashtirildi, tabiiy tilni qayta ishlash 
(